Июль айны 13-нде Магьачкъаладагъы Къумукъ театрны бинасында оьткюр шаирибиз Йырчы Къазакъны асарларыны ва яратывчулугъуну гьакъында чыкъгъан янгы китапны малим этивге байлавлу уллу жыйын оьтгерилди. Мунда язывчулар, шаирлер, алимлер, шагьарлардан ва районланы юртларындан гелген муаллимлер, охувчу яшлар жыйылгъан эди. Гёзге арив тиеген, гьар не янындан да исбарлангъан бу китапны Магьачкъаладагъы «Дагъыстан» деген издательство уью чыгъаргъан. Жыйынны да ону ёлбашчысы Умаросман ГЬАЖИЕВ юрютдю.
– Бу йыл бизин белгили шаирибиз, къумукъ адабиятны классиги Йырчы Къазакъны 190 йыллыгъына багъышлангъан гьаракатлар май айда ону эсделигини алдында да юрюлдю. Сонг Къумукъ театрда республика оьлчевде де оьтгерилди. Бугюн жыйылгъаныбызны себеби де, ону асарларын да, яратывчулугъуну гьакъында язылгъан кёп-кёп илму макъалаланы да ерлешдирип, янгы китап чыкъгъанын малим этмек учун. Биз шулай проектни, оьзгелеринден къайры, янгыз адабиятны классиклерине багъышлап китапланы чыгъарагъаныбыз бираз бола. Шо проект — «Дагъыстан адабиятны алтын фонду». Магьмутну, Йырчы Къазакъны, Омарла Батырайны, Гьамзат Цадасаны ва шолай оьзгелери де чыгъажакъ. Булай китапны чыгъармакъны сиптечиси болуп белгили алимибиз Салав Алиев бек гьаракат этип чалышды, Аллагь рагьмат этсин. Сонг да бу жыйында КНКО ва «Ёлдаш» газет белгилеген Йырчы Къазакъны медалы да тийишли адамлагъа тапшурулажакъ. Гьали шаирибизни яратывчулугъуну гьакъында сёз айтмагъа филология илмуланы кандидаты Агъарагьим Солтанмуратовгъа сёз бериле.
– Не учун жыйылгъаныбызны Умаросман айтып гетди. Йырчы Къазакъны 190 йыллыгъына байлавлу, эки йыл артгъа салынса да, кёп тюрлю чаралар оьтгерилип тура. Бугюн бизин жыйылмагъыбыз да – шолай гьаракатланы бириси. Къазакъны асарларыны бек арив исбарлангъан, мукъаятлы бу китабы – ону юбилейине байлавлу чыгъарылгъан, ону поэзиясына гьашыкъ бизин халкъыбыз учун бирдагъы бир савгъат. Ондан къайры да, китапда ерлешдирилген Йырчы Къазакъны яратывчулугъуну гьакъындагъы илму-ахтарыв материаллар бек агьамиятлы деп гьисап этемен. Шонда шаирибизни яратывчулугъуна сав оьмюрюндеги гьаракатын багъышлагъан Салав Магьамматсалигьович Алиевни ахтарыв ишлери де аслу ерни тута. Ол булай китапны чыгъармагъа бек къаст этип айланды. Биз, студентлер, ол Йырчы Къазакъны гьакъында лекцияларын охуйгъанда, жанланып гете эдик, тергевлю тынглай эдик. Къазакъны асарларыны бир нече китабын да чыгъарды, илму ишлерин де язды. Оларда Къазакъны яшавуну гьакъында биз алда билмеген маълуматлар да бар. Ол савунда китапны оьзю гёрюп болгъан буса, нечакъы да яхшы болур эди…
– Цифровой къайдада чыгъарылгъан бу китапны бир экземплярын савунда мен оьзюню къолуна бердим. Ол бек сююндю, – деп къошду Умаросман Гьажиев.
Йырчы Къазакъны асарларыны терен маънасыны, охувчулагъа этеген гючлю таъсирини, шаирибизни яратывчулугъу гьали де толу кюйде ахтарылмагъанны ва оьзге масъалаланы гьакъында да А. Солтанмуратов айтгъан сонг белгили журналист Алав Алиев де оьзюню пикруларын айтды. Къазакъны яратывчулугъун кёплер сай анг-лайгъанын, «Чатакъ йырына» къарышып къалгъанын, школаларда дарс береген муаллимлер де оьсюп гелеген яш наслугъа Къазакъны оьр даражадагъы пагьмусун, терен маъналы поэзиясын тийишли кюйде англатып, етишдирип болмайгъанын эсгерди.
Ондан сонг Къарабудагъгент райондан гелген Россияны умуми ва касбу билим беривюню гьюрметли къуллукъчусу Умсалимат Бутаева да Йырчы Къазакъны эки юбилейи оьзлени районунда оьтгерилгенни, олай да шаирни яратывчулугъуна тийишли кюйде тергев берилегенни гьакъында хабарлады. Оьзю алып гелген охувчу къызлар буса Йырчы Къазакъны шиъруларын чебер кюйде охудулар ва олагъа савгъат гьисапда янгы чыкъгъан китап да берилди.
РФ-ни ат къазангъан ва Дагъыстанны халкъ артисти Байсолтан Осаев де сёйледи.
– Къумукъ театрда Йырчы Къазакъны 190 йыллыгъын оьтгерегенде, биринчилей деп айтма ярайгъан кюйде шаирибизни терен маъналы, сиз айтагъан, китапгъа да салынгъан шиърулары охулду. Жагьиллер, айрокъда яш актёрлар шаирибизни шиъруларын бек къыйналып уьйренди. Юбилейге кёплери шо «Чатакъ йырны» алып гелген эди. Ону къоюп, биз бирикген хор этип, шаирибизни йырларын йырлатдыкъ. Къазагъыбызны сыйлап мунда гелгенлеге де, китапны чыгъаргъангъа да баракалла деп айтма сюемен,–деди ол.
Шондан сонг философия илмуланы кандидаты Загьит Абдуллагьатов, журналист Далгьат Алкъылычев оьзлени пикруларын айтды.
«Ёлдаш» газетни алдагъы баш редактору Камил Алиев оьзюню сёйлевюнде КНКО (Къумукъ милли маданият жамияты) редакция булан бирликде Йырчы Къазакъны медалын белгилегенни гьакъында айтды. Шо медаль белгиленгенли, юзден де кёп белгили адамлагъа ва къурумлагъа тапшурулгъанын эсгерди. Пандемия себеп болуп, 2019-нчу йылдан берли тийишли адамлагъа гёрсетилсе де, медаль берилмей тургъанны малим этип, гьали, шу жыйында тапшурулажакъ адамланы савгъатын алма чакъырды.
Олар Йырчы Къазакъны поэзиясында къыйын англашылагъан сёзлеге англатывлар берип айры китапча чыгъаргъан муаллим Ибадулла Гьажиев, профессор Забит Акавов, Россияны ат къазангъан художниги Абдулзагьир Мусаев, инчесаниятны ахтарывчу (исскуствовед) Маймисат Къоркъмасова, жамият чалышывчу Разия Исаевна Жанболатова (уланы Зайдин Жамболатовгъа тапшурулду), шаир Муса Шихавов (Кёстек школаны директоруна тапшурулду).
Булар бары да – Йырчы Къазакъны поэзиясын ахтарывда да, ону яратывчулугъун яйывда да, шаирибизге багъышлап асарлар яратывда да актив кюйде ортакъчылыкъ этген ёлдашлар. Ахырында медаль алгъанлар гьариси оьзлени пикруларын ва ёравларын айтдылар.
Я. БИЙДУЛЛАЕВ.
СУРАТЛАРДА: жыйындан мюгьлетлер.
