Арадан заманлар гете туруп, наслулар, девюрлер де алмашына бара. Гьар девюрню оьзтёрече мердешлери, аламатлары да бола. Гьалиги базар девюрде йиберилген багьалар гьатдан озуп къоллавчуланы «хапмагъа» башлай. Шону алдын алмакъ учун не йимик чаралар гёрюлсе асувлу болур, пачалыкъны ва халкъны сурсат аманлыгъын болдурмакъ учун не зат етишмей деген ва шолагъа къыйышывлу оьзге масъалалар къайсыбызны да теренден ойлашмагъа борчлу эте.
Шону гьисапгъа алып, бугюнлерде Россияны промышленностуну ва сатывалыв министерлиги уьлке бизде яшайгъанланы сурсат аманлыгъын болдурмакъ учун Россияны регионларында ломай ва увакълап маллар сатылагъан къоллавчуланы базарларыны санавун къолайлашдырмагъа таклиф берген. Шогъар байлавлу болуп «Ёлдаш» газетни охувчуларына тёбенде ДР-ни промышленностуну ва сатыв-алыв министрини заместители Рашит Мурзаевни баянлыгъын.
– Рашит Абсалитдинович, сиз ойлашагъан кюйде, шо таклиф не йимик муратлар булан арагъа чыгъарылды?
– Биринчилей, уьлкебиздеги оьзге регионланы гьисапгъа алмагъанда, Дагъыстанны юрт хозяйство ва сурсат министерлиги малим этеген кюйде, янгыз бизин республикада увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул болагъан тайпалар, дагъы да ачыкълашдырып айтсакъ, сабанчыфермер хозяйстволар (КФХ) ва онгача абзар агьлюлер (ЛПХ) бав-бахчаларда оьсдюрюлеген тюшюмлени 80 процентин къайтара. Шону гьисапгъа алмай къоймагъа бажарылмай. Айтмагъа сюегеним, увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул болагъан тайпаланы талапларын гьисапгъа алып, олар учун гьар тюрлю онгайлыкъланы, къуллукъланы яратмаса, хайыры къолдан чыгъа. Демек, базарлардагъы сатыв юрюлеген ерлени де бийлеп, оьз пайдасы, къазанчы учун гьаракат этип айланагъан ломайчылар ва арачылар сугъула. Шолайлыкъда, олар мал болдурувчулардан юрт хозяйство продукцияны учуз багьасына гётере-гётере алып, уьстюне ломайлап багьа къошуп гьатдан оздуруп сатмагъа муштарлы бола. Ломайлап ва увакълап мал сатылагъан базарлар, къабул этеген базалар регионларда совет девюрде йимик кёп болса, гиччи топуракъ пайларында юрт хозяйство оьсдюрегенлер гелтирип оьзлер сатыв этмеге болажакълар. Уьстевюне, олагъа онгача далапчылар деп гьисапгъа алынмаса да, сатыв этмеге ихтияр берилежек.
– Юрт хозяйство малланы къадары артажагъы гьакъ, шо заман багьалар да ёрукълашма имканлыдыр. Озокъда, ону бирев де инкар этмеге болмай. Оьсюмлюкчюлюк ва гьайванчылыкъ тармакъларда болдурулагъан продукцияны сан яны къоллавчуланы рази къалды-ражакъ деп айтмагъа бажарыламы?
– Шо заман багьалар ёрукъгъа тюшежегине де шек ёкъ. Авлакъ ниъматланы ва гьайванчылыкъ продукцияны сан яны буса хас лабораторияларда тергевден оьтмесе бажарылмай, сатывгъа салма ихтияр этилмей. Сатыв-алыв тармакъда низам болдурулса, озокъда, юрт хозяйство маллар оьсдюрегенлени арасында юрюлеген тогъатартывгъа, ярышгъа адилли шартлар да гюч бережеги гьакъ.
Баянлыкъны язгъан
Къ. КЪАРАЕВ.
