Бизин уьлкеде билим берив тармакъда болуп турагъан алышынывлагъа тергев бермей болмайсан. Гьар охув йыл дегенлей бир тюрлю янгы хабарлар арагъа чыгъа.
Гертисин айтгъанда, билим алып, касбугъа ес болгъан къуллукъчулар оьзлени тувра борчларын толу кюйде билмейгени де ачыкъ болгъан. Шолай гьал неден гьасил бола? Биринчилей, билим берив тармакъда урушбатчылыкъ яйылгъанлыкъны гёрсете. Бизин жамиятда генг тамур ташлагъан шо яман аврувну алдын алмакъ учун гёрюлеген чаралар да ёкъ тюгюл. Тек билим берив тармакъны алгъа багъып алынагъан абатлары нече де аста.
Касбугъа ес болмагъан адамгъа яшавда ёл алмагъа яда оьзюню яшавун тюз ёлда къурмагъа четим болагъанын ким билмей? Шо муратны гёз алгъа тутуп, бу охув йылда ЕГЭ-ни законлу ёлда юрютмек учун къатты талаплар салынгъан. Бу иш янгыз школа яда орта хас билим берив ожакълар булан битип къалмай. Оьр охув ожакъланы арасында да ёлгъа йиберилеген кемчиликлени яда айсениликлени алдын алмакъ учун гёрюлеген чараланы да эсгермеге сюебиз.
Ачыкъ этип айтгъанда, Россияда билим берив тармакъгъа тергев этеген къурум (Рособрнадзор) тергевлер оьтгерген сонг 126 оьр охув ожакъда билим бермеге ихтияры ёкъ деп гьисап эте. Булай далиллени бу идара школадан сонг касбулагъа ес болмагъа сюеген яш наслуну вакиллери тергевлю болсун учун арагъа чыгъаргъан. Шо охув ожакъланы сиягьын (список) Интернетни бетлеринден излеп тапмагъа да бола.
Оьр охув ожакъны нечик сайламагъа герек?
Школаны битдиреген охувчулар ва оланы ата-аналары оьр охув ожакъгъа тюшегенде бек тергевлю болмагъа тюше деп билдире билим берив тармакъгъа тергев этеген къурумну къуллукъчулары.
Биринчиси, билим берив ёлну законлу къайдада юрютмек учун, оьр охув ожакъны лицензиясы болмагъа тюше. Абитуриент оьр охув ожакъгъа документлерин берегенде язгъан арзасында шо лицензияны копиясы ва пачалыкъ аккредитациясы гьакъда берилеген шагьатманасы булан таныш болмагъа ва къол салмагъа тарыкъ.
Рособрнадзорну прес-къуллугъунда билдирегени йимик, оьр охув ожакъны ёлбашчылары болажакъ студентлеге уставын, лицензиясын, пачалыкъ аккредитациясы гьакъда шагьатманасын, билим берив программаларын гёрсетмеге борчлу.
Лицензиясы чыгъарып алынгъан оьр охув ожакъланы арасында Современная гуманитар академияны 50-ге ювукъ филиаллары бар. Шоланы арасына Магьачкъаладагъы филиалы да гирген.
Новосибирскидеги пачалыкъ техника университетни бир нече филиалыны, Санкт-Петербургдагъы принц П. Г. Ольденбургсну атындагъы ихтиярланы якълав институтну, Волгоград шагьардагъы бизнес институтну бир нече филиалыны эшиклери ябылгъан деп гьисап этиле.
Ким тергемеге герек?
Рособрнадзорну башчысы Сергей Кравцов алда билдиргени йимик, Россия Федерацияны гьар федерал округундагъы оьр охув ожакъда билим беривню сан янын тергейген хас комиссия яратылажакъ. «Шо комиссиягъа гиреген адамланы аслу борчу – билим беривню сан янын тергемекден къайры, аккредитация булан байлавлу масъалаланы да чечив ёлларына къарамакъ. Ондан къайры да, оьр охув ожакъда билим берив ишни юрютмеге ярайгъаны-ярамайгъаны да тергележек», – деп айтгъан С.Кравцов. Ону: «Бизин уьлкеде ерлешген оьр охув ожакъланы билим беривюню сан яны башгъа-башгъа. Умуми алып айтгъанда, шоланы кёплерини аслу мурады – охуйгъанлагъа дипломлар берип къутулмакъ. Бизин къурумну алдына салынгъан аслу масъалаланы бириси – сай билимли касбучуланы санавун аз этмек», – деген сёзлери гьавадан алынмагъаны да англашыла.
Сувну уьстюндеги гёбюк йимик
2013-нчю йылда этилген тергевлени натижалары гёрсетегени йимик, Россиядагъы 135 оьр охув ожакъдагъы ва гьар тюрлю оьр охув ожакъланы 244 филиалындагъы билим берив системаны янгыдан къурмагъа гереги белгили болгъан. Санавлар булан айтгъанда, билим берив 31 ожакъны ва 15 филиалны ишин яхшылашдырмагъа гёз алгъа тутулгъан.
Белгили болгъан маълуматгъа гёре, тергевлер федерал, регион ва муниципал даражадагъы, ондан къайры да пачалыкъны табилигинде тюгюл оьр охув ожакъларда да юрюлген. Натижада, 934 оьр охув ожакъ ва 1478 филиал оьзлени билим берив системасын Рособрнадзорну къуллукъчуларына аян этген.
Россияны премьер-министри Д. Медведев бу масъаланы оьзюню къатты тергевюню тюбюне алгъаны да белгили. Ону буйругъу булан сувну уьстюндеги гёбюк йимик оьзлени билим берив ишин сай даражада юрютеген оьр охув ожакълар янгыдан тергележек. Россияны билим берив министерлигине буса гьали де маълумат бермеген оьр охув ожакълагъа аслу тергевню бакъдырмагъа герек деген буварыв этилген. Бу масъала, гертиден де, жамиятны ичинде лап да аслусу деп санала. Шо саялы бу йылны декабр айыны 30-у болгъанча оьр охув ожакъны ишин тергемек учун асувлу къыймат берив ёлланы уьстюнде загьмат тёкмесе болмажакъ.
Маълумат:
Тергевлер (мониторинг) оьтгерилегенде очный къайдада охумагъа оьр охув ожакъгъа тюшген студент бирикген пачалыкъ экзаменден алгъан балны орта гьисапдагъы оьлчевюне аслу тергев бериле. Ондан къайры да, оьр охув ожакъда оьтгерилеген илму ишлер гелтиреген къазанчны къадары, тыш пачалыкълардан гелип охуйгъанланы санаву, дарс беривчюню алапасыны орта гьисапда алгъандагъы оьлчевю, гьар тюрлю сынавлар оьтгермек учун ва билим беривню сан янын артдырмакъ муратда оьр охув ожакъгъа гёрсетилген топуракълар ва къолуна диплом алгъан касбучуланы иш булан машгъул болгъанлыгъы гьисапгъа алына. Оьр охув ожакъда ва филиалда оьрде эсгерилген шартланы уьчден артыгъы кютюлген буса, яхшы къыймат бериле.
Тюзюн айтгъанда, билим берив ожакълардагъы гьалиги гьал яшавну яхшы янгъа багъып элтмейгенин гёрсетип тура. Тергевлени натижасында, касбусуна гертиден де ес болуп, жамиятгъа пайда гелтиреген адамлар кёп болар деп инанмагъа сюесен. Тек гьакъыкъатда гёрмей туруп, инанмагъа чы къыйын. Заман гёрсетер…
Барият Оьлмесова.
