Гьалиги заманда да чиновниклени арасында шолай гьал бек яйылгъан. Оланы къайсына тынгласанг да, гьаким болмагъа сюйгенлери шу къайдада сёйлей:

 

Халкъыма не тарыкъдыр,

Ёлдашлар, мен билемен.

Гьалиги яшавдагъы

Тюзсюзлюкню гёремен.

Айтсагъыз сиз сюйгенни

Шо сагьатда этермен.

Кёп сюеген халкъымны

Уьстюнлюкге элтермен.

 

 Сюемен мени халкъым

 Яхшы яшав къургъанны.

Ант этермен, досларым,

Гелтирсегиз Къуранны.

 

Сиз мени сайласагъыз,

Этежекмен гьаракат,

Мен болсам гьакимигиз,

Яшав болур парахат.

 

Айтагъан сёзлерине багьана ёкъ, бюлбюлню чарнаву йимик бек арив чалына. Халкъ да бу сёзлерден сююнме де сююнюп, инанма да инанып, шо адамны гьаким этип сайлай. Сонг бу адам халкъгъа айтгъан сёзлерин унута. Акъча жыймакъны гьайын этме башлай. Кёплери буса гьаким болгъанда ачыкъдан акъча талап эте. Себебин шулай англата:

 

Харжым гетди мени кёп

Сайлавлагъа, гёресиз,

Къайтармасам кююм ёкъ,

Сиз де ону билесиз.

 

Акъча берме сюймейген

Арза  язмагъа герек ,

О адамны ерине

Акъча берген тюшежек.

 

Бир-эки йыл ишлеп, акъчаны татывун билген сонг чиновник башгъа адам болгъандай алышынып къала. Юрюшю башгъа бола, сёйлейген кюю, башындагъы ою алышына. Таза къумукъча айтгъанда, «менден къайры неме де ёкъ, сувну уьстюнде геме де ёкъ» деп юрюмеге башлай. Ичип виски де, каминни алдына олтургъанда, чиновникни башына булай ойлар геле:

 

Яшав къыйын болгъан деп,

Халкъ башымны инжите,

Доллар курсу  тюше деп,

Къоркъмакъдан жаным гете.

 

Къолгъа тюшген акъчаны

Халкъгъа нечик пайлайым?

Евро булан долларны

Къайда салып сакълайым?

 

Бюджетдеги  акъчадан

Гьар гьаким ала пайын,

Гелтирмесем къатын да,

Рази тюгюл къалгъанын.

 

Машин сюе яшларым –

«Шестисотый» мерседес.

Алтын сюе къатыным,

Толар йимик бир кумес.

 

Урламасам, шончакъы

Акъча къайдан алайым?

Алдатмайлы ярлыны,

Нечик  барлы болайым?

Ярлылар ярлы болса,

Барлы бай – кёкге тюкюр.

Бек разимен яшавгъа,

Болсун Аллагьгъа шюкюр.

 

 

Айтгъан сёзюн унутуп къалагъан, оьзюню кимлерден экенин, къайдан гелгенин билмейген болуп къалгъан адамгъа не этмеге герек? Языкъсынса, тюз болур. Акъча аврувдан авругъан зайып адамлагъа болагъан садагъаны этсек де, яман болмас. Мени юртлуларым, алхожагентлилер, шолай адамлагъа къарап: «Вай, амалсыз, къой тойсун, оьлгенде къабургъа да алып барыр», – деп языкъсына. Бирлери буса: «Уллулар (гьакимлер деген маънада) тойса, бизге де къалыр», – деп кюлей.

 

Камал Камалов.