Гьали мен уллу гьюрмет булан атын эсгермеге сюеген, Аллагь рагьмат этгир, эревюллю адамны о дюньягъа гёчгени 30 йыллар бола. Къарабудагъгент райондагъы эсли адамланы арасында ону таныйгъанлар кёп бардыр. Ол – Абдуллагьат Алескендерович Умаев.
А. Умаев 1897-нчи йылда Къарабудагъгент юртда орта байлыгъы булангъы Алескендерни ва Тахбийкени агьлюсюнде тувгъан. 1920-нчы йылда СССР-ни миллетлерини масъалаларына къарайгъан наркому И. В. Сталин Темирхан-Шурагъа гелип, Дагъыстангъа автономия ат берип гетген сонг, охуп-язып билмейген сабанчылагъа юртларда бир-бир уллу ожакълары барланы 1–2 уьюн ижарагъа алып, шо тайпаланы охутуп, 4 клас билим бериле болгъан.
А.Умаев оьзю булан бирче охуйгъанланы арасында лап да бек билеген, демек, оьр къыйматлар алагъан охувчуланы бириси болгъан. Ол шо йылларда болгъан тарихи агьвалатланы актив ортакъчысы, ерли инкъылапчыланы комитетини члени де болгъан.
Къоркъмасовну отрядына къошулуп этген къоччакълыкълары да, КОР-ну къурулушунда (Октябр инкъылапны атындагъы канал) намуслу кюйде иш гёрсетгени учун да Ж.Къоркъмасовну гьукмусу булан А.Умаевни атына берилген гьюрметлев грамота ва башгъа тюрлю савгъатлар Къарабудагъгент район музейде даимликге сакъланып тура.
А.Умаев 1932–1935-нчи йылларда Каспийскидеги дав къураллар чыгъарагъан «Дагдизель» деген яшыртгъын заводну къаравулуну начальниги болуп ишлеген. 1936–41-нчи йылларда Къарабудагъгент НКВД-де милиционер болуп къуллукъ этген. 1941-нчи йыл намарт Гитлерни кёп къадардагъы асгерлери хапарсыздан бизин Ватаныбызгъа чапгъын этгенде А.Умаев оьзге ёлдашлары йимик гёнгюллю кюйде фронтгъа гете. Манас станцияда олар минген эшелон Смоленск шагьаргъа етип токътай. Аминликге ант этген сонг Умаевни НКВД-ни 127-нчи взводуна бакъдыралар.
1942-нчи йылны март айында Абдуллагьатны сол инбашына ва онг къолуна авур яра тийип, госпитальгъа тюше. 3–4 айдан яралары къолай болгъан сонг, госпитальны военный комиссиясы ону асгер къуллукъдан азат этип, 3-нчю группалы сакъат деген шагьатнама да берип, уьюне йиберелер.
А.Умаев ата юртуна къайтгъан сонг, 1943-нчю йылны ноябр айында ерли почтагъа бир ат егилеген арба булан районну юртларыны почта юрютеген узатывчу болуп ишге тюше. Шо бир ишде ол 14 йыл намусу булан загьмат тёге. Айтагъаным, 14 йылны узагъында атарбагъа минип язны-яйны яллав, къышны къагьрулу сувукъ гюнлери деп де къарамай, гьар гюн ялкъмай, талмай юртдан-юртгъа, демек, ёлбойда турмакъ учун адамгъа бек уллу чыдамлыкъ тарыкъ.
Абдуллагьатда буса шолай ягь, намус яшлайын чыныгъа гелген. Гьали макъаламны тамамлай туруп, А.Умаевни къышда къарны тюбюнде къалгъан кююн охувчулагъа да англатмагъа сюемен.
1955-нчи йылда кёп уллу къарлар явуп, бек сувукъ болгъан эди. Шо йыл январ айны экинчи яртысы болма ярай, Умаев атына да минип, Къарабудагъгентде Уллубийавулдагъы почтаны бёлюгюне акъча алып бармагъа деп ёл чыгъа. Ярты ёлгъа етише туруп, ёкъ ерден къар булан гючлю боран чыгъып, айлана якъны гёрмеге къоймасдай гьал тувулуна. Шо вакъти ол акъча булангъы дорбаны, атны югенин де бек тутгъан кюйде, терен къарны ичинде олтуруп къала. Ат тайпа ерде ятмайгъаны ва сувукъгъа бек чыдамлы гьайван экени саялы, ону янында эретургъан гьалда тура.
Артындагъы гюн чакъ бираз ачыкъ болуп, юртну активистлери бульдозерли тракторну алгъа салып, атлагъа минип, башына шо вакъти колхозну председатели Агьмат Уллубиев де тюшюп, Бойнакъгъа барагъан тувра ёлгъа А.Умаевни излей чыгъалар. Излевчюлени группасы хыйлы юрюген сонг, оланы бириси гьарангъа гёрюнеген атны сыртын ва башын эс эте. Тезликде барып, ел борап этген тёбечик къарны эки якъгъа яйып, атны азатландыралар. Сонг атны югени теренге гетгенин гьис этип, къарны дагъы да яйып, Абдуллагьатны да къарны тюбюнден акъча дорбасы да булан сав-саламат кюйде чыгъарып алалар. Тезликде гёрюлген чараланы натижасында А.Умаев эки-уьч жумадан къайтара оьзюню ишин узатма башлай.
Дагъы да 3 йыл шо ишде ишлеп, ол пенсиягъа чыгъа. Ишин къойгъан сонг да Абдуллагьат жамият ишлерде де кёп йыллар ортакъчылыкъ этип, халкъны баракалласын алып юрюдю. Ол оьзюню савунда этген яхшы ишлери саялы хыйлы баракаллалар, районну гьакимлеринден ва почтаны башчыларындан кёп керенлер акъча савгъатлар, гьюрметлев грамоталар булан савгъатлангъан.
А.Умаев 84 йыллыкъ чагъында арабыздан гетди. Шолай адамланы ярыкъ келпети – гележек наслулар учун уллу хазна.
Магьамматмурат Гьарумов.
Къарабудагъгент.
Суратда: Аблуллагьат Умаев (ортада), агьлюсю Хадижат ва
уланы Солтанхан.
А. Умаев 1897-нчи йылда Къарабудагъгент юртда орта байлыгъы булангъы Алескендерни ва Тахбийкени агьлюсюнде тувгъан. 1920-нчы йылда СССР-ни миллетлерини масъалаларына къарайгъан наркому И. В. Сталин Темирхан-Шурагъа гелип, Дагъыстангъа автономия ат берип гетген сонг, охуп-язып билмейген сабанчылагъа юртларда бир-бир уллу ожакълары барланы 1–2 уьюн ижарагъа алып, шо тайпаланы охутуп, 4 клас билим бериле болгъан.
А.Умаев оьзю булан бирче охуйгъанланы арасында лап да бек билеген, демек, оьр къыйматлар алагъан охувчуланы бириси болгъан. Ол шо йылларда болгъан тарихи агьвалатланы актив ортакъчысы, ерли инкъылапчыланы комитетини члени де болгъан.
Къоркъмасовну отрядына къошулуп этген къоччакълыкълары да, КОР-ну къурулушунда (Октябр инкъылапны атындагъы канал) намуслу кюйде иш гёрсетгени учун да Ж.Къоркъмасовну гьукмусу булан А.Умаевни атына берилген гьюрметлев грамота ва башгъа тюрлю савгъатлар Къарабудагъгент район музейде даимликге сакъланып тура.
А.Умаев 1932–1935-нчи йылларда Каспийскидеги дав къураллар чыгъарагъан «Дагдизель» деген яшыртгъын заводну къаравулуну начальниги болуп ишлеген. 1936–41-нчи йылларда Къарабудагъгент НКВД-де милиционер болуп къуллукъ этген. 1941-нчи йыл намарт Гитлерни кёп къадардагъы асгерлери хапарсыздан бизин Ватаныбызгъа чапгъын этгенде А.Умаев оьзге ёлдашлары йимик гёнгюллю кюйде фронтгъа гете. Манас станцияда олар минген эшелон Смоленск шагьаргъа етип токътай. Аминликге ант этген сонг Умаевни НКВД-ни 127-нчи взводуна бакъдыралар.
1942-нчи йылны март айында Абдуллагьатны сол инбашына ва онг къолуна авур яра тийип, госпитальгъа тюше. 3–4 айдан яралары къолай болгъан сонг, госпитальны военный комиссиясы ону асгер къуллукъдан азат этип, 3-нчю группалы сакъат деген шагьатнама да берип, уьюне йиберелер.
А.Умаев ата юртуна къайтгъан сонг, 1943-нчю йылны ноябр айында ерли почтагъа бир ат егилеген арба булан районну юртларыны почта юрютеген узатывчу болуп ишге тюше. Шо бир ишде ол 14 йыл намусу булан загьмат тёге. Айтагъаным, 14 йылны узагъында атарбагъа минип язны-яйны яллав, къышны къагьрулу сувукъ гюнлери деп де къарамай, гьар гюн ялкъмай, талмай юртдан-юртгъа, демек, ёлбойда турмакъ учун адамгъа бек уллу чыдамлыкъ тарыкъ.
Абдуллагьатда буса шолай ягь, намус яшлайын чыныгъа гелген. Гьали макъаламны тамамлай туруп, А.Умаевни къышда къарны тюбюнде къалгъан кююн охувчулагъа да англатмагъа сюемен.
1955-нчи йылда кёп уллу къарлар явуп, бек сувукъ болгъан эди. Шо йыл январ айны экинчи яртысы болма ярай, Умаев атына да минип, Къарабудагъгентде Уллубийавулдагъы почтаны бёлюгюне акъча алып бармагъа деп ёл чыгъа. Ярты ёлгъа етише туруп, ёкъ ерден къар булан гючлю боран чыгъып, айлана якъны гёрмеге къоймасдай гьал тувулуна. Шо вакъти ол акъча булангъы дорбаны, атны югенин де бек тутгъан кюйде, терен къарны ичинде олтуруп къала. Ат тайпа ерде ятмайгъаны ва сувукъгъа бек чыдамлы гьайван экени саялы, ону янында эретургъан гьалда тура.
Артындагъы гюн чакъ бираз ачыкъ болуп, юртну активистлери бульдозерли тракторну алгъа салып, атлагъа минип, башына шо вакъти колхозну председатели Агьмат Уллубиев де тюшюп, Бойнакъгъа барагъан тувра ёлгъа А.Умаевни излей чыгъалар. Излевчюлени группасы хыйлы юрюген сонг, оланы бириси гьарангъа гёрюнеген атны сыртын ва башын эс эте. Тезликде барып, ел борап этген тёбечик къарны эки якъгъа яйып, атны азатландыралар. Сонг атны югени теренге гетгенин гьис этип, къарны дагъы да яйып, Абдуллагьатны да къарны тюбюнден акъча дорбасы да булан сав-саламат кюйде чыгъарып алалар. Тезликде гёрюлген чараланы натижасында А.Умаев эки-уьч жумадан къайтара оьзюню ишин узатма башлай.
Дагъы да 3 йыл шо ишде ишлеп, ол пенсиягъа чыгъа. Ишин къойгъан сонг да Абдуллагьат жамият ишлерде де кёп йыллар ортакъчылыкъ этип, халкъны баракалласын алып юрюдю. Ол оьзюню савунда этген яхшы ишлери саялы хыйлы баракаллалар, районну гьакимлеринден ва почтаны башчыларындан кёп керенлер акъча савгъатлар, гьюрметлев грамоталар булан савгъатлангъан.
А.Умаев 84 йыллыкъ чагъында арабыздан гетди. Шолай адамланы ярыкъ келпети – гележек наслулар учун уллу хазна.
Магьамматмурат Гьарумов.
Къарабудагъгент.
Суратда: Аблуллагьат Умаев (ортада), агьлюсю Хадижат ва
уланы Солтанхан.
