Оьр Къазаныш бойлар ашлыкъ, гьабижай ва оьзге ашамлыкъ оьсюмлюклер болдурмагъа бек багъыйлы. Кёбюсю топуракълар тавтюпге тийип токътагъан. Гьаваны бавукълугъу бу ерлерде оьзге ерлердегинден эсе яхшы.

Шондан пайдаланып, мунда гьабижай чачма уьйренгенлер аз буса да бар. Олайланы бириси Залимхан Салагьбеков булан мен ерине барып ёлукъдум. Ол «авлакъланы бийкесин» болдурагъаны 3-4 йыл бола.

– Юртларда алда йимик ишлер де ёкъ. Сав адамгъа сав яз бош турмагъа ошамай. Не болдурсанг да болдурма тарыкъсан. Мен гьар йыл гишилени пайларын тилеп алып сюремен. Аслу гьалда гьабижай оьсдюремен. Аралашдырып бурчакъ да, чювюннюр де, къабакъ да… саламан.

Тамаша тюгюлмю дагъы. Биревлер нечик буса да уллу ерлеге ес болгъанлар. Бир зат да чачмай, къыр авлакъгъа айландырып тура шунча эркин авлакъланы.

Мен буса тилеп де оьзюме ер алып болмай инжип тураман. Гелеген йыл къолай ерни къоллама сюе эдим. Бирев де оьз ерин бермей. Бош къалса да къайырмай. Муна, шу тарлавну гёремисиз, – деп, Залимхан оьзюню гьабижайлыгъын гёрсетди. Шунда 4 гектаргъа ювукъ ер бар. Гелеген йыл шу ерлени ишлетип, сюрюп, люцерна чачма сюелер. Мен энни гьабижай чачмагъа ерни къайдан табагъанны билмеймен. Магъа бу ишде кёмек этме къабуллар да ёкъ. Биревлер буса СПК, КФХ деп, ёкъ да ёкъ къурумланы атын тутуп кёп уллу топуракъланы елеп олтургъан. Халтадан къайры олар оьсдюреген затны да чы мен гёрмеймен. Бу тюзсюзлюкге тебинмей нечик боласан дагъы…

Гертиден де, гёз гёреген чакъы эркин авлакълар боп-бош. Бир гесек ерлеге (алдынгъы ашлыкъ тарлавлагъа) люцерна чачылып гёрюне.

– Олай тынч чы дагъы. Не сюрме, не каза урма, не къаравул этме тарыкъ тюгюл. Тынч кюй. Ашлыкъ, бурчакъ тарыкъ тюгюл дагъы? Яш тайпа юртларда да эринчек болуп битди, ашлыкъ нечик ва не этсе болагъанны аз да ёругъун билмейген болгъан энни олар, – дей туруп, Залимхан мени тарлавну ичине алып юрюдю. Гьабижай мени боюмдан хыйлы бийик. Ачыкъ араларда чювюннюрню, къабакъланы гёрдюм.

– Бу йыл бурчакъдан кёп арив гелим алдыкъ. Шону чагъында чёплеп тайдырдыкъ. Гьабижайны да чийлей къартыгъын сындырып, заман-заман базаргъа элтип ломайдан беребиз. Бишивю гечигип турагъанларын чёплеп алабыз. Битгендокъ буса, сумасын ормай еринде къоюп, къартыгъын сындырып алып кепме салабыз. Тынчлыкъда болагъан зат ёкъ. Тек хайыр бола. Сорасанг да, нечакъы болагъанны айтып битмесмен. Пайда ёкъ буса мунча къы­йын тёгюп авара болмас эдик чи, – дей ол.

Къартыгъын алып битген сонг, ол учуз багьасындан сюегенлеге оруп алма къоягъанны да англадым. О да бир къошум!

Бу ёлугъувдан сонг мен, яхари, топуракъны ишлетмеге сюеген Залимхан йимик жагьил адамлагъа ерлени ким, не саялы бермей экен, деп ойлашдым.

Бу ерде ерли гьакимлеге де ойлашма зат ёкъ тюгюл.

– Адил ёкъ ерде асил ишлер аз болур деп айтыла. Ерлерде адил де, тюзлюк де къачан болар экен?… – дей туруп битдирди мени булангъы лакъырын Залимхан.

Абдулла ЗАЛИМХАНОВ,

Суратда: Залимхан гьабижай тарлавунда.