Олай адамланы рагьмулу юреги бар йимик, инсанланы савлугъуна пайдалы касбусу да бар буса, ону кёмеги жамиятгъа берекетли тиежеги оьзлюгюнден англашыла… Муна шолай рагьмулу юрекли, жамиятгъа аслам кёмеги тиеген доктор Магьаммат Османович Шайидовну гьакъында сёз юрюлежек.

 

М. Шайидов 1961-нчи йыл Гюйдюрмес райондагъы Янгы Борагъан (гьали Дарбанхи) юртну етти йыллыкъ школасын оьр къыйматлагъа да битип, Гюйдюрмес медучилищени фельдшерлер гьазирлейген бёлюгюне тюше. 1964-нчю йыл Магьаммат ону да оьр къыйматлагъа тамамлай. Республикагъа доктор касбучулар етмейген саялы, буланы битгендокъ тав юртлагъа ишге бакъдыралар. Магьаммат Шайидовну Ведено районну Тазен-Кале деген юртуна фельдшер-акушер пунктну заведующийи этип йиберелер.

– Халкъ кёп исси къаршылады. Юрт еси оьзюню уьюне элтип сакълады. Тюзю, мунда уллу иш кёп ишлемеге де тюшдю – юрт уллу, яйылгъан сувалчан аврувлагъа къаршы иш, яшлагъа яйылмагъа болагъан инфекцияланы алдын алмакъ учун вакцинациялар оьтгермеге, яшгъа авур къатынланы тергевде сакъламагъа тюше эди… Дёрт ай дёрт гюндей оьтдю. Эринмей этген ишиме сююне къалдым, – дей Шайидов.

Шо йыл сентябр айда Магьаммат Османович Янгы Борагъан юртдагъы фельдшер-акушер пунктну заведующийи болуп ишлеп башлай. 1965-нчи йыл августдан башлап, шо юртда ерлешген Республика мий аврувланы больницасына ишге гёче. Бу эки ерде ишлеген аз вакътини ичинде Шайидов оьзюн терен билимли, ишине оьр даражада жаваплы янашагъан касбучу гьисапда таныта. Ону аты район конференцияларда абур-сый булан эсгериле, баракаллалар билдириле, грамоталар тапшурула…

Асгер къуллукъдан къайтгъан сонг, 1968-нчи йыл уьстюнлю кюйде экзаменлени де берип, Магьаммат Магьачкъалада медицина институтну аврувлар багъагъан факультетине тюше. Шо бир вакътини ичинде Шайидов Магьачкъаладагъы кожно-венерический диспансерде де ишлей.

– Мени учун охув да – охув, иш де охув эди. Ишлейген гишини вакътиси «чалт» юрюй, неге тюгюл этмеге герек иш тав чакъы, охуп билмеге герек билим ахыры-арты ёкъ денгиздей. Шо саялы билимге гьасирет адамны къасты да шо бир токътамай денгизге талпынагъан тав оьзендей болмагъа герек, – дей Магьаммат.

– Охувгъа да, ишге де етеми эди вакътинг? – деймен.

– Герти кюйде ишлейген адамгъа вакъти бир заман да етишмей, эгер де башгъа затлардан (юхудан, яшавну лезетлеринден) оьзюнгню магьрюм этмесенг. Охуйгъандан, ишлейгенден къайры, мединститутну кафедрасында профессорлар Г. Г. Мусаловну ва Т. С. Сулаквелидзени ёлбашчылыгъы булан илму-ахтарыв иш де юрюте эдим, – дей ол.

Магьаммат Шайидовну айтывуна гёре, алты йыл адамшавлу алты гече де юхламай, йылда бир де той­гъунча денгиз ягъада ял алмай, алты гюндей оьте. Буса да, Магьамматны юрегинде оьзю этген къоччакълыкъгъа, гьёкюнч сезилмей. Шо шартларда оьр къыйматлар безеген дипломгъа ес болгъан Магьаммат Османовичге мединститутну кафедрасында ассистент болуп къалмакъны таклиф этелер. Тек уьйдеги саламат агьлю къайтмакъны талап эте.

1974-нчю йыл Грозныйдагъы мий аврувланы ба­гъагъан Республика больницаны бёлюгюне врач этилинип белгилене. 1975-нчи йыл Дарбанхи юртдагъы 1 номерли Республика мий аврувланы багъагъан больницада врач-ординатор болуп иш башлай. Бу ерде Магьаммат Османович бу юртдан чыкъгъан биринчи оьр билимли врач-психиатор экенни де эсгерсек яхшы.

1976-нчы йыл больницаны бёлюгюню заведующийи этилип белгилене ва буссагьат да шо къуллугъунда ишлей. Тюзю, бир нечакъы керен баш врачны борчларын кютген, баш врачны штатдан тышдагъы орунбасары болгъан, хыйлы гезиклер жамият къурумлагъа ёлбашчылыкъ этген.

М. Шайидов, алдында ишлейген къуллукъчуланы бажарывлу кюйде ишге къуршайгъандан къайры, токътамай оьзюню англав ва илму даражасын оьсдюре тура, оьс­мейген билим гюн сайын кемийгенни ол кёп яхшы биле. Белгили бир ёрукъда 1980-нчи йыл – Къазанда, 1986-нчы йыл – Москвада, 90-нчы йыл – Ленинградда, 1994-нчю йыл Магьачкъалада касбу камиллешдиреген курслардан оьте. Шо саялы да ишинде заманны талабына жавап береген психиатрия къайдалар – авур психозланы къыставуллу кюйде ёрукъгъа гелтиреген кюй: психиатрияда аврувну яшавуна къоркъунчлу гьал тувулунгъанда этилеген интенсив терапия: стресден сонггъу аврувлагъа республиканы шартларында этилинмеге герек багъыв ва профилактика чараланы ва шолай башгъа къайдаланы къоллай.

Герек даражада ясандырывлар ёкълугъуна, дарманланы къытлыгъына ва ёкъ башгъа шартлагъа да къарамайлы, оьр даражадагъы касбучу М. Шайидов аврувлагъа кёмек этмеге ёл табып ишлеген. О бакъгъан аврувлар къолайгъа къайтгъан гьалында узакъ мезгил сакълана, къайтып больницагъа гелеген гезиклер аз бола.

Врач-психиатр гьисапда Магьаммат Османович бютюн республикагъа да белгили, ол юзлер булан авур ва къоркъунчлу психика аврувланы бакъгъан. Мен оьзю булан хабарлай туруп да, ону къыставуллу излейгенлер болду.

Мычыгъыш Республикадагъы биринчи антитеррор кампанияны вакътисинде, радуевчилер Гюйдермесге гиргенде, янгыз дарбанхилилер 3 мингге ювукъ яшай­гъан еринден гетме борчлу болгъанланы къабул эте. Шо юртлулагъа да, гелгенлеге де къыставуллу гьалда кёмекни юрютгенлени арасында, озокъда, Магьаммат Османович де болгъан.

1995-нчи йыл Магьаммат Османовичге биринчи даражалы касбучу деген ат бериле. Ону ол эки керен де гертилеген. 2001-нчи йылдан берли – оьр категориялы врач-психиатр. М. Шайидов – терен билимли врач, пагьмулу ёлбашчы, больницаны коллективинде сыйгъа-абургъа аты айтылгъан адам, яш къуллукъчуланы насигьатчысы ва учители, кёп керенлер оьр къурумланы баракаллалары, грамоталары булан савгъатлангъан къуллукъчу.

– Халкъны савлукъ сакълав тармагъында этген уьстюн­люклери, кёп йылланы узагъындагъы оьр даражалы касбучулукъ загьматы, медицина илмуну ва техниканы бугюн етишген уьстюнлюклерин къоллап, авруйгъанланы багъып ва профилактика ишни къурумлу юрютгени саялы Магьаммат Шайидовгъа «Мычыгъыш Республиканы ат къазангъан врачы» деген ат берилген, – дей больницаны баш врачы Г. Сатаев.

Биз огъар, оьр даражалы асил адамгъа,  терен билимли врачгъа, дагъы да уллу уьстюнлюклер, оьрлюклер, къатты савлукъ ва агьлюде насип ёрайбыз.

 

 

Абас Мамаев.

Борагъан юрт.