Türk tarih yazımı, 1908 Devrimi’ne ve Jön Türk dönemine hep Osmanlı İmparatorluğu açısından ve Cumhuriyet’e bıraktığı mirasla sınırlı baktı. Oysa 1908 Devrimi hem 1905 Rus, 1906 İran devrimler zincirinin bir halkasıydı hem de Rusya-Balkanlar-Batı Avrupa kuşağını siyasetiyle, kültürüyle derinden sarsmıştı.

Stambulskie Novosti, işte bu kuşakta mücadele veren aydın ve devrimcilerin nasıl bağlar kurduklarına ilişkin önemli bilgiler barındırıyor. Rusça yayımlanan dergi, Osmanlı’da Batı dillerindeki yayınların geneli gibi yurtdışına tanıtım odaklı yayınlardan değil. Osmanlı parlamentosundaki tartışmalardan İstanbul gündelik yaşamına, yeni yeni doğan Anadolu imgesinden giderek derinleşen Balkan sorununa kadar 20. yüzyıl Osmanlı’sını ayrıntılarıyla resmediyor, tartışıyor.

Dahası, hakkında pek az bilgi bulunan Celaleddin Korkmasov’u zor ulaşılır kaynaklardan tanıtıyor, 20. yüzyılın başında tipik bir devrimci aydının profilini çiziyor.

Kitap, yalnızca yeni bir kaynak olarak tarihçilere hitap etmiyor. Meşrutiyet devrinin çeşitli yayınlara dağılmış olan tartışmalarını toparlayan Stambulskie Novosti’nin Gözüyle Jön Türk Devrimi, Osmanlı’nın son dönemini, Cumhuriyet’in doğduğu iklimi derli toplu bir tablo halinde görmek isteyen her düzeyden meraklı okur için de vazgeçilmez bir başucu kitabı oluyor.

Deniz Güzel