Районну башчысы Къапур Исаев жыйынны ача ва юрюте туруп булай деди:
– Биз бугюн бек агьамиятлы масъаланы гьакъында сёйлеме ва пикру алышдырма жыйылгъанбыз. Охувчуларыбыз сан янлы билим алмай туруп, тийишли болагъан баллар алардай бирикген экзаменни де берип болмажагъы белгили. Алдагъы къайдаланы къолламакъ буса бизин учун зараллы. Оьтген йылны бирикген экзаменлерини натижалары Россияны оьзге регионларындагъы гьасиллеринден эсе, бизин райондан 15–20 балгъа артыкъ болуп чыкъгъан. Шо гьасиллер кёп соравланы тувдурду, гьар тюрлю къурумлардан тергевлер этилме башланды. Шолар булан бирге башгъа кемчиликлер де арагъа чыкъды. Бизин район ва савлай Дагъыстан ЕГЭ-ни гьасиллерине гёре, гьар тюрлю тергевлени тюбюнде къалды. Гележекде де шолай болмасын учун, гьалны тюзлеме герек. Охувчулагъа мугькам билимлер берме герек. Бизин охувчуларыбыз Россияны, савлай дюньяны къайсы регионуна барса да, билим якъдан оьчешип болагъан кюйде, конкурентлеге пай берип болагъан кюйде болма герек. Шолай билимлени школада алмаса, акъча берип институтлагъа салса да, охуп болмажакъ, ата-анагъа чечмек учун масъалалар чыгъарып туражакъ.
Дагъыстанны Президенти Рамазан Гьажимуратович Абдулатипов шу масъалагъа багъышлап айрыча жыйын оьтгерди. Бары да районланы башчылары, школаланы директорлары шонда ортакъчылыкъ этди. Ол бирикген экзаменге байлавлу янашывну бюс-бютюнлей алышдырма герекни айтды ва охувчулагъа янгы программалагъа гёре мугькам билимлер бермекни талап этди. Биз гьали болгъанча уьч йылны ичинде этген гьаракатыбызны, оьтгерген ишлерибизни гьасиллерин чыгъардыкъ. Белгили болгъаны йимик, школаларда юрюлген шо ишлени натижасында охувчуланы билим даражасы 20 процентге артгъан. Шо яхшы. Энниден сонг да Президент бизин алдыбызгъа салагъан талаплагъа гёре, янгы технологияланы да къоллап, бизин охувчуларыбызны билимлери оьзгелерден артыкъ болса тюгюл, кем болмайгъан кюйде иш юрютмеге сизин чакъыраман. Гьали районну билим берив управлениесини башчысы Абилей Ильясовгъа сёз беремен.
–Баракалла. Бизин республикабыз билим беривню янгы даражасына гётерилме герекни 25-нчи октябрде Магьачкъалада оьтгерилген жыйында Президентибиз де айтды. «Биз республиканы оьсювюню программаларыны гьакъында да, халкъ хозяйствону модернлешдиривню гьакъында да айтма болабыз, тек оьчешип болагъан конкурентли, янгы касбучулар болмаса, бир иш де этме болмайбыз. Шону учун да билим берив тармакъда мекенли алмашынывлар болма герек. Бизин яшларыбызны билим даражасы къайсы европа пачалыкъгъа барып охуп да, ишлеп де болагъан кюйде болма герек», – деди. Шону булан бирче Президент республиканы билим берив тармагъына уллу ва жаваплы масъаланы сала. Тувулунгъан гьалны тюзлемек буса – бизин къолубузда. Биз, муаллимлер, не этме герекни де, нечик этме герекни де, ким этме герекни де билебиз. Ватан неден башлана десе, мен муаллимден башлана дер эдим. Шо масъаланы чечмеге бизин муаллимлени гьазирлиги бармы? Мисаллар гелтирейим. Бир нече йыл алда школаланы директорларына тапшурув берилди. Олар гьар муаллимни 5 бал система булан къыйматлама герек эди. Шулай гьалгъа гелип урундукъ. Уллубийавулда 41 муаллимден 25 адам 3 алды – осал къыймат, 60 процент бола. Къакъашура 2 номерли школа – 40 процент, Паравул 2 номерли школа – 40 процент, Манасдагъы школа – 38 процент ва къалгъан школалар да шолай. Башлапгъы класларда билим алывгъа кюрчю салына. Районну башлапгъы класларыны муаллимлерини 30 процентини гьазирлиги осал деп гьисап этилген. Школагъа гелеген яшланы гьазирлиги де бир йимик болмай. Яшлар бавларындан гелегенлерини гьазирлиги яхшы. Яшлар бавлагъа бармайгъанларыны гьазирлиги ёкъ. Олай яшлар булан ишлеме къыйын бола. Уьстевюне, олай яшлагъа осал гьазирлиги булангъы муаллим къаршы болса, билим берив толу кюйде акъсай. Яшлар бавларыны гьакъында да тюпде айтажакъман. Бизин охувчуланы билим даражасын гёрсетеген бирдагъы мисал. Бугюн 11-нчи класланы охувчуларыны 13 проценти отличниклер деп санала. 2 дёртю болса тюгюл, къалгъан предметлени бешге охуй. Шолай маълуматны биз министерликге де йибердик. Тек бизин школаларда булай гьал да бар. 9-нчу класдан башлап 3-ге охуйгъан яшлар, 4-ге охуйгъан бола, 4-ге охугъанлар отличник бола. Мунда ата-ананы тилевю де, къошуму да болмай къалмай. Химиядан, физикадан, математикадан, орус тилден оьр класларда контрольный иш этилсе, 50 проценти берилген тапшурувну кютюп болмай. Гьар йыл предметлерден бютюнроссия олимпиадалар оьтгериле, гьасиллери чыгъарыла, утгъанланы атлары айтыла, савгъатлар ала. Тек охувчу 50 процентге тапшурувну кютмей буса, ону утгъангъа гьисап этме ярамай. Районда орта гьасиллени чыгъарсакъ, математикадан берилеген тапшурувланы 9 проценти, информатика ва ингилис тилден 11 проценти, химиядан 16, тарихден, обществознаниеден 22 проценти кютюле. Шо буса бизин кёбюсю охувчуларыбыз алагъан билим осал даражада экенни англата. Бизин районну муаллимлерини алдында токътагъан масъалалар бек къыйын ва оланы кютмек учун мекенли иш этмесе бажарылмай. Шо бар билимлеригиз булан турсагъыз, гьар гюн дегенлей, билим даражагъызны артдырмай, методика янгылыкъланы къолламай юрюсегиз, биз районну билим берив тармагъын гётерип болмажакъбыз.
Ноябрде яшлар бавларында юрюлеген тарбиялав ишлени, гиччипавланы школагъа гьазирлевню тергевлер башланды. Яшлар бавлары билим берив тармакъда бек агьамиятлы ер тута. Шону учун да тарбиялавчугъа талаплар арта. Яшны гьар не якъдан да оьсювю, англаву, айлана якъгъа къараву яшлар бавундан башлана. Шону учун да тарбиялавчу яшны школагъа гьазир этивде билимли, англавлу, оьзюню борчларын кютюп бажарагъан адам болма герек. Масъаланы бирдагъы яны. Бизде гьисапгъа алынгъан яшланы 26 проценти болса тюгюл, яшлар бавларына гелип болмай, ерлер ёкъ. Гьукумат гёз алгъа тутгъан программагъа гёре 1916-нчы йылгъа яшлар бавларында ерлени масъаласы чечилежек. Тек онча заман къарап турма бажарылмай, шулай гьалдан чыкъмакъ учун гьар школада яшланы биринчи класгъа гьазирлев группалар къуражакъбыз. Шо ишни къурмакъ учун 1 миллион манат акъча герек. Дарслар да январ айдан май ай болгъанча юрюлежек.
Билим берив управление тергевню тюбюнде сакълажакъ бирдагъы масъала бар. Башлапгъы класлар. Янгы йыл башлангъанча биз билим беривню гьалын ва яшланы билим даражасын тергеп битежекбиз. Башлапгъы класланы гьар муаллимине тийишли багьа берилежек. Ону ишлейген кюю, билим даражасы бугюнгю талаплагъа жавап береми, бермейми? Школаны директоруна муаллимлени иши учун да, заместителлерини иши учун да жавап берме тюшежеги белгили. Шолай осал ишлейгенлени ол мунча йылланы боюнда яда яхшы ишлеме уьйретме герек эди, яда ишден тайдырма герек эди. Методика кабинетлени гьакъында да кёп айтыла. Гьалиги талаплагъа гёре муаллим ишлеме уьйренме герек яда ишден тайма герек. Школаларда шолай гьалны тувдурмаса, билим беривню даражасын бизге артдырма къыйын болажакъ. Аслу талаплар биринчи ва оьр категориялы муаллимлеге салынажакъ. Оьзлени категорияларына гёре иш де гёрсетсинлер. Гёрсетмесе, янгыдан категориясына багьа берсин учун аттестация оьтгереген комиссиягъа бакъдырылажакъ,
Бизин районда билим беривню оьсдюрювде бирдагъы агьамиятлы масъаланы эсгерме сюемен. Муаллимлер янгы технологияланы къоллап ишлеме гереклиги. Муаллимлени кёплери эсги къайдалар булан ишлевюн узата. Л.Н.Толстойну сёзлерин эсигизге салма сюемен: «Охувчу школада яратывчу болуп уьйренмесе, яшавда да башгъалар этгенни этип, башгъалагъа ошама къарап юрюжек».
Республикабызны Президенти оьтген йыл ЕГЭ нечик болгъанны ва 2014-нчю йыл нечик болма герекни гьакъында оьзюню пикруларын айтды. Савлай Россияда Дагъыстанда йимик экзамен бузукъ болгъан ер ёкъдур. Дагъыстанда да бизин район лап да кёп кемчиликлер йиберген, законсуз ишлер этген, гьали де судлагъа юрюй. Школаны директорлары да, пунктланы ёлбашчылары да низам салагъанны ерине, оьзлер низамны бузуп юрюгенлер. Башгъа ерлерден бизге гелип экзамен бергенлени санаву – 90 охувчу. Шулай кёп яш бир районда да болмагъан. Артдагъы йылларда болуп тургъан шулай кемчиликлер охувчуланы яхшы охума, билим алма гёнгюн буза, инамсызлыкъ тувдура. Олар охумайлы, ата-ананы кёмеги булан аттестат алма, оьр охув ожакъгъа тюшме бола, балланы сатып алма бола деп инана. Шолай гьал муаллимни авторитетин тёбен сала, абурун тюшюре. Муаллимлер оьзлер де урушбатсыз экзамен бола деп инанмайгъан болуп бара. Президентибиз бу экзаменге бары да пунктларда видеотергевлер болажакъ, шулай, оьзюбюз-оьзюбюзню алдатывну токътатма герек деп билдирди. Биз барыбыз да охувчуланы, ата-аналаны, жамиятны арасында англатыв иш юрютме герекбиз. Школаларда экзаменге гьазирленмек учун бары да онгайлыкъланы болдурма тарыкъ. Оьтген экзаменде ёлгъа йиберилген кемчиликлер учун, сиз де билеген кюйде, 4 ёлбашчы такъсырлангъан. Билим берив министерлиги оланы ишден тайдырмакъны талап эте эди. Гьар ким оьзю ишлейген къайдалагъа багьа берип, гьасил чыгъарма заман болгъан, эсги къайдаларда иш юрютювню заманы гетген.
Сиз де билеген кюйде, райондагъы школаланы арасында 10-нчу ноябрде предмет олимпиадаланы оьтгеривню гезиги башланды. Муаллимлер учун ону тюз къурмакъны ва тетиксиз юрютмекни уллу агьамияты бар. Гьасил чыгъарагъанда биревлеге ян тартып яда артыкъ бал салып янашыв мунда бирдокъда къыйышмай. Гьар ортакъчыгъа тюз ва лайыкълы янашывубуз охувчулагъа уьлгю болуп токътама тарыкъ. Директорлар ону оьтгеривню къайдалары булан таныш болгъан. Гьасиллери район газетде печат этилежек. Къайсы школа нечик иш гёргени шо заман ачыкъ болажакъ. Бизин материал-техника якъдан таъмин этив булан байлавлу чечилме герек оьзге масъалаларыбыз да бар. Бу жыйында оланы гьакъында айта турмайым. Муаллимлерибизни алдында токътагъан билим беривню сан янын оьсдюрюв ва ЕГЭ-ни законлу ёлда оьтгерив, шу эки де баш масъалаланы чечмейли, районубуз артдагъы ерлерде къалып, сёгюлюп туражакъны билигиз. Шондан гьасил бола яшларыбызны гележек къысматы да. Ишлеме сюймейген юз себеп табар, тек биз Президентибиз ва районну башчысы алдыбызгъа салгъан шу масъалаланы чечме ёллар тапма тарыкъбыз. Барыбызгъа да уьстюнлюклер ёрайман.
Докладгъа байлавлу, школаларда билим беривню сан янын оьсдюрювге, янгы методика къайдаланы къоллавгъа, урушбат берив-алывну зараллыгъына, юртдагъы жамият советлени школалагъа кёмеклешегенине байлавлу чыгъып Зеленоморск юртну школасыны директоруну заместители Садият Багьмутова, районну методика кабинетини начальниги Райсанат Унаева, Паравулну жамият советини члени Ибадулла Ибадуллаев, Къурбуки юрт школаны директору Маккамагьаммат Гьасанханов, Уллубийавул юртдан ата-аналаны комитетини атындан Паша Хидивов ва оьзгелер пикруларын айтды, пайдалы таклифлер берди.
– Биз бугюн бек агьамиятлы масъаланы гьакъында сёйлеме ва пикру алышдырма жыйылгъанбыз. Охувчуларыбыз сан янлы билим алмай туруп, тийишли болагъан баллар алардай бирикген экзаменни де берип болмажагъы белгили. Алдагъы къайдаланы къолламакъ буса бизин учун зараллы. Оьтген йылны бирикген экзаменлерини натижалары Россияны оьзге регионларындагъы гьасиллеринден эсе, бизин райондан 15–20 балгъа артыкъ болуп чыкъгъан. Шо гьасиллер кёп соравланы тувдурду, гьар тюрлю къурумлардан тергевлер этилме башланды. Шолар булан бирге башгъа кемчиликлер де арагъа чыкъды. Бизин район ва савлай Дагъыстан ЕГЭ-ни гьасиллерине гёре, гьар тюрлю тергевлени тюбюнде къалды. Гележекде де шолай болмасын учун, гьалны тюзлеме герек. Охувчулагъа мугькам билимлер берме герек. Бизин охувчуларыбыз Россияны, савлай дюньяны къайсы регионуна барса да, билим якъдан оьчешип болагъан кюйде, конкурентлеге пай берип болагъан кюйде болма герек. Шолай билимлени школада алмаса, акъча берип институтлагъа салса да, охуп болмажакъ, ата-анагъа чечмек учун масъалалар чыгъарып туражакъ.
Дагъыстанны Президенти Рамазан Гьажимуратович Абдулатипов шу масъалагъа багъышлап айрыча жыйын оьтгерди. Бары да районланы башчылары, школаланы директорлары шонда ортакъчылыкъ этди. Ол бирикген экзаменге байлавлу янашывну бюс-бютюнлей алышдырма герекни айтды ва охувчулагъа янгы программалагъа гёре мугькам билимлер бермекни талап этди. Биз гьали болгъанча уьч йылны ичинде этген гьаракатыбызны, оьтгерген ишлерибизни гьасиллерин чыгъардыкъ. Белгили болгъаны йимик, школаларда юрюлген шо ишлени натижасында охувчуланы билим даражасы 20 процентге артгъан. Шо яхшы. Энниден сонг да Президент бизин алдыбызгъа салагъан талаплагъа гёре, янгы технологияланы да къоллап, бизин охувчуларыбызны билимлери оьзгелерден артыкъ болса тюгюл, кем болмайгъан кюйде иш юрютмеге сизин чакъыраман. Гьали районну билим берив управлениесини башчысы Абилей Ильясовгъа сёз беремен.
–Баракалла. Бизин республикабыз билим беривню янгы даражасына гётерилме герекни 25-нчи октябрде Магьачкъалада оьтгерилген жыйында Президентибиз де айтды. «Биз республиканы оьсювюню программаларыны гьакъында да, халкъ хозяйствону модернлешдиривню гьакъында да айтма болабыз, тек оьчешип болагъан конкурентли, янгы касбучулар болмаса, бир иш де этме болмайбыз. Шону учун да билим берив тармакъда мекенли алмашынывлар болма герек. Бизин яшларыбызны билим даражасы къайсы европа пачалыкъгъа барып охуп да, ишлеп де болагъан кюйде болма герек», – деди. Шону булан бирче Президент республиканы билим берив тармагъына уллу ва жаваплы масъаланы сала. Тувулунгъан гьалны тюзлемек буса – бизин къолубузда. Биз, муаллимлер, не этме герекни де, нечик этме герекни де, ким этме герекни де билебиз. Ватан неден башлана десе, мен муаллимден башлана дер эдим. Шо масъаланы чечмеге бизин муаллимлени гьазирлиги бармы? Мисаллар гелтирейим. Бир нече йыл алда школаланы директорларына тапшурув берилди. Олар гьар муаллимни 5 бал система булан къыйматлама герек эди. Шулай гьалгъа гелип урундукъ. Уллубийавулда 41 муаллимден 25 адам 3 алды – осал къыймат, 60 процент бола. Къакъашура 2 номерли школа – 40 процент, Паравул 2 номерли школа – 40 процент, Манасдагъы школа – 38 процент ва къалгъан школалар да шолай. Башлапгъы класларда билим алывгъа кюрчю салына. Районну башлапгъы класларыны муаллимлерини 30 процентини гьазирлиги осал деп гьисап этилген. Школагъа гелеген яшланы гьазирлиги де бир йимик болмай. Яшлар бавларындан гелегенлерини гьазирлиги яхшы. Яшлар бавлагъа бармайгъанларыны гьазирлиги ёкъ. Олай яшлар булан ишлеме къыйын бола. Уьстевюне, олай яшлагъа осал гьазирлиги булангъы муаллим къаршы болса, билим берив толу кюйде акъсай. Яшлар бавларыны гьакъында да тюпде айтажакъман. Бизин охувчуланы билим даражасын гёрсетеген бирдагъы мисал. Бугюн 11-нчи класланы охувчуларыны 13 проценти отличниклер деп санала. 2 дёртю болса тюгюл, къалгъан предметлени бешге охуй. Шолай маълуматны биз министерликге де йибердик. Тек бизин школаларда булай гьал да бар. 9-нчу класдан башлап 3-ге охуйгъан яшлар, 4-ге охуйгъан бола, 4-ге охугъанлар отличник бола. Мунда ата-ананы тилевю де, къошуму да болмай къалмай. Химиядан, физикадан, математикадан, орус тилден оьр класларда контрольный иш этилсе, 50 проценти берилген тапшурувну кютюп болмай. Гьар йыл предметлерден бютюнроссия олимпиадалар оьтгериле, гьасиллери чыгъарыла, утгъанланы атлары айтыла, савгъатлар ала. Тек охувчу 50 процентге тапшурувну кютмей буса, ону утгъангъа гьисап этме ярамай. Районда орта гьасиллени чыгъарсакъ, математикадан берилеген тапшурувланы 9 проценти, информатика ва ингилис тилден 11 проценти, химиядан 16, тарихден, обществознаниеден 22 проценти кютюле. Шо буса бизин кёбюсю охувчуларыбыз алагъан билим осал даражада экенни англата. Бизин районну муаллимлерини алдында токътагъан масъалалар бек къыйын ва оланы кютмек учун мекенли иш этмесе бажарылмай. Шо бар билимлеригиз булан турсагъыз, гьар гюн дегенлей, билим даражагъызны артдырмай, методика янгылыкъланы къолламай юрюсегиз, биз районну билим берив тармагъын гётерип болмажакъбыз.
Ноябрде яшлар бавларында юрюлеген тарбиялав ишлени, гиччипавланы школагъа гьазирлевню тергевлер башланды. Яшлар бавлары билим берив тармакъда бек агьамиятлы ер тута. Шону учун да тарбиялавчугъа талаплар арта. Яшны гьар не якъдан да оьсювю, англаву, айлана якъгъа къараву яшлар бавундан башлана. Шону учун да тарбиялавчу яшны школагъа гьазир этивде билимли, англавлу, оьзюню борчларын кютюп бажарагъан адам болма герек. Масъаланы бирдагъы яны. Бизде гьисапгъа алынгъан яшланы 26 проценти болса тюгюл, яшлар бавларына гелип болмай, ерлер ёкъ. Гьукумат гёз алгъа тутгъан программагъа гёре 1916-нчы йылгъа яшлар бавларында ерлени масъаласы чечилежек. Тек онча заман къарап турма бажарылмай, шулай гьалдан чыкъмакъ учун гьар школада яшланы биринчи класгъа гьазирлев группалар къуражакъбыз. Шо ишни къурмакъ учун 1 миллион манат акъча герек. Дарслар да январ айдан май ай болгъанча юрюлежек.
Билим берив управление тергевню тюбюнде сакълажакъ бирдагъы масъала бар. Башлапгъы класлар. Янгы йыл башлангъанча биз билим беривню гьалын ва яшланы билим даражасын тергеп битежекбиз. Башлапгъы класланы гьар муаллимине тийишли багьа берилежек. Ону ишлейген кюю, билим даражасы бугюнгю талаплагъа жавап береми, бермейми? Школаны директоруна муаллимлени иши учун да, заместителлерини иши учун да жавап берме тюшежеги белгили. Шолай осал ишлейгенлени ол мунча йылланы боюнда яда яхшы ишлеме уьйретме герек эди, яда ишден тайдырма герек эди. Методика кабинетлени гьакъында да кёп айтыла. Гьалиги талаплагъа гёре муаллим ишлеме уьйренме герек яда ишден тайма герек. Школаларда шолай гьалны тувдурмаса, билим беривню даражасын бизге артдырма къыйын болажакъ. Аслу талаплар биринчи ва оьр категориялы муаллимлеге салынажакъ. Оьзлени категорияларына гёре иш де гёрсетсинлер. Гёрсетмесе, янгыдан категориясына багьа берсин учун аттестация оьтгереген комиссиягъа бакъдырылажакъ,
Бизин районда билим беривню оьсдюрювде бирдагъы агьамиятлы масъаланы эсгерме сюемен. Муаллимлер янгы технологияланы къоллап ишлеме гереклиги. Муаллимлени кёплери эсги къайдалар булан ишлевюн узата. Л.Н.Толстойну сёзлерин эсигизге салма сюемен: «Охувчу школада яратывчу болуп уьйренмесе, яшавда да башгъалар этгенни этип, башгъалагъа ошама къарап юрюжек».
Республикабызны Президенти оьтген йыл ЕГЭ нечик болгъанны ва 2014-нчю йыл нечик болма герекни гьакъында оьзюню пикруларын айтды. Савлай Россияда Дагъыстанда йимик экзамен бузукъ болгъан ер ёкъдур. Дагъыстанда да бизин район лап да кёп кемчиликлер йиберген, законсуз ишлер этген, гьали де судлагъа юрюй. Школаны директорлары да, пунктланы ёлбашчылары да низам салагъанны ерине, оьзлер низамны бузуп юрюгенлер. Башгъа ерлерден бизге гелип экзамен бергенлени санаву – 90 охувчу. Шулай кёп яш бир районда да болмагъан. Артдагъы йылларда болуп тургъан шулай кемчиликлер охувчуланы яхшы охума, билим алма гёнгюн буза, инамсызлыкъ тувдура. Олар охумайлы, ата-ананы кёмеги булан аттестат алма, оьр охув ожакъгъа тюшме бола, балланы сатып алма бола деп инана. Шолай гьал муаллимни авторитетин тёбен сала, абурун тюшюре. Муаллимлер оьзлер де урушбатсыз экзамен бола деп инанмайгъан болуп бара. Президентибиз бу экзаменге бары да пунктларда видеотергевлер болажакъ, шулай, оьзюбюз-оьзюбюзню алдатывну токътатма герек деп билдирди. Биз барыбыз да охувчуланы, ата-аналаны, жамиятны арасында англатыв иш юрютме герекбиз. Школаларда экзаменге гьазирленмек учун бары да онгайлыкъланы болдурма тарыкъ. Оьтген экзаменде ёлгъа йиберилген кемчиликлер учун, сиз де билеген кюйде, 4 ёлбашчы такъсырлангъан. Билим берив министерлиги оланы ишден тайдырмакъны талап эте эди. Гьар ким оьзю ишлейген къайдалагъа багьа берип, гьасил чыгъарма заман болгъан, эсги къайдаларда иш юрютювню заманы гетген.
Сиз де билеген кюйде, райондагъы школаланы арасында 10-нчу ноябрде предмет олимпиадаланы оьтгеривню гезиги башланды. Муаллимлер учун ону тюз къурмакъны ва тетиксиз юрютмекни уллу агьамияты бар. Гьасил чыгъарагъанда биревлеге ян тартып яда артыкъ бал салып янашыв мунда бирдокъда къыйышмай. Гьар ортакъчыгъа тюз ва лайыкълы янашывубуз охувчулагъа уьлгю болуп токътама тарыкъ. Директорлар ону оьтгеривню къайдалары булан таныш болгъан. Гьасиллери район газетде печат этилежек. Къайсы школа нечик иш гёргени шо заман ачыкъ болажакъ. Бизин материал-техника якъдан таъмин этив булан байлавлу чечилме герек оьзге масъалаларыбыз да бар. Бу жыйында оланы гьакъында айта турмайым. Муаллимлерибизни алдында токътагъан билим беривню сан янын оьсдюрюв ва ЕГЭ-ни законлу ёлда оьтгерив, шу эки де баш масъалаланы чечмейли, районубуз артдагъы ерлерде къалып, сёгюлюп туражакъны билигиз. Шондан гьасил бола яшларыбызны гележек къысматы да. Ишлеме сюймейген юз себеп табар, тек биз Президентибиз ва районну башчысы алдыбызгъа салгъан шу масъалаланы чечме ёллар тапма тарыкъбыз. Барыбызгъа да уьстюнлюклер ёрайман.
Докладгъа байлавлу, школаларда билим беривню сан янын оьсдюрювге, янгы методика къайдаланы къоллавгъа, урушбат берив-алывну зараллыгъына, юртдагъы жамият советлени школалагъа кёмеклешегенине байлавлу чыгъып Зеленоморск юртну школасыны директоруну заместители Садият Багьмутова, районну методика кабинетини начальниги Райсанат Унаева, Паравулну жамият советини члени Ибадулла Ибадуллаев, Къурбуки юрт школаны директору Маккамагьаммат Гьасанханов, Уллубийавул юртдан ата-аналаны комитетини атындан Паша Хидивов ва оьзгелер пикруларын айтды, пайдалы таклифлер берди.
Суратларда; жыйын
оьтгерилеген вакъти.
