М. Рабаданов айтгъан кюйде, Магьачкъала – Каспийск шагьарлар бири-бири булан къошулуп битгенни эслемейген адам ёкъдур. Шолайлыкъ шагьарланы транспорт байлавлугъун яхшылашдырма имканлыкъ бережек. Шолай агломерация деп айтылагъан бирлешивлер янгыз Каспийск шагьарны тюгюл, Буйнакск, Хумторкъали, Къарабудагъгент районланы да къуршажакъ. Агломерация янгыз бирлешив болуп къалмай, шагьарланы, районланы оьсювюн гёз алгъа тутагъан проект гьисаплана.
Бугюнгю Магьачкъала шагьарны алда къурулгъан оьсюв проекти эсгиленген. Республиканы тахшагьарыны оьсюв проектин къурагъанлар учун декабр айда аукцион ачылажакъ. Шо проектде шагьарланы бирлешив масъаласы да гьисапгъа алынажакъ. Шагьарны башчысы эсгергени йимик, янгы проектлени шагьарны микрорайонларына да гьазирлеме тийишли. Оланы кёплерини оьсювю низамсыз юрюле. Семендер посёлок, мисал учун, онда яшайгъан адамланы гьисапгъа алгъанда, Дагестанские Огни шагьаргъа тенг. Амма онда не канализация, не заманны талапларына жавап береген ёллар, не школалар ёкъ. Архитектурада ва шагьар къурулушда, яшавлукъ-коммунал хозяйствода чечилмеген масъалалар кёп. Топуракъ масъала, ону пайдаландырыв масъала да – тезликде чечилме герек масъалаланы бириси.
Прес-конференцияны барышында М.Рабаданов Магьачкъала шагьарны ерли маълумат темасын да гётерди. Ерли маълумат масъаланы чечмек булан территориядагъы транспорт, проектирование, къурулуш ва башгъа кёп санавдагъы масъалалар чечиле. Ерли маълумат гьалиги заманда болмаса болмайгъан система, тек ону къурув масъаласын чечмек учун шагьаргъа 75 миллион манат тарыкъ бола.
Школа чагъына етишмеген яшлар турагъан, тарбияланагъан идараланы гьакъында айта туруп, шагьарны башчысы шо идаралар шагьарны яшларыны янгыз 25 процентин къабул этме болагъанны билдирди. Шо санав республикадагъы орта гьисапдан эки керен аз. Тек къурулушлар юрюле. Бугюн Магьачкъалада гьариси 280 яшны къабул этип болажакъ 3 яшлар баву къурулуп тура. Гелеген йыл 4 янгы школа къурмакъ гёз алгъа тутулгъан.
Шагьарны къышгъа гьазирлик гёрюв масъаласын чечивге байлавлу М.Рабаданов айтгъан кюйде, Магьачкъала шагьар къышны сувукъларына толу кюйде гьазир. Шо масъаланы чечив алдагъы ва ондан да алдагъы йыллардан кем болмажакъ. Материал-техника якъдан таъмин этивге байлавлу бир тюрлю къыйынлыкълар, озокъда, бар. Къар тазалайгъан машинлер булан герек даражада шагьар таъмин этилмеген. Бу йыл къышгъа гьазирлик гёрювге Магьачкъала шагьаргъа 750 миллион манат гёрсетилген. Тенглешдирип къарасакъ, 600 минг адам яшайгъан Хабаровск шагьарны янгыз ёлларын ярашдырмакъ учун 1,5 миллиард манат гёрсетилген (онда сув алывлар болгъунча алдагъы маълумат бериле, «Ёлдаш» газетни мухбири).
Шагьарны башчысы билдирген кюйде, Магьачкъалада жыйылагъан налогланы санаву 20 миллиард манатгъа тенг. Шагьарны бюджети буса 7 миллиард манатгъа тенг.
Бары да яшлар бавларда, школаларда, кёп квартирли уьйлерде иссилик береген ва сув быргъылар тазалангъан. Алдагъы йылда шолай ишлер этилмеген.
Магьачкъала шагьарны бир-бир микрорайонларында газ ёкълукъну масъаласы да гётерилди. «Шо масъала шагьарны кёбюсю микрорайонларында бар. Тез заманны ичинде ону чечмекни гёз алгъа тутгъанбыз. Бир-бир микрорайонларда газ быргъылар оьтеген ерлерде уьйлер, биналар къурулгъан. Шо кёп гючлю давлениеси бар газ быргъыланы уьйлерден, биналардан арек тайдырмакъны масъаласын да гётергенбиз. Амма о масъаланы чечмек учун бизге 50 миллион манат акъча тарыкъ болажакъ», – деп билдирди М.Рабаданов.
Шагьарны башчысы журналистлени тюрлю-тюрлю оьзге соравларына жаваплар да берди.
Бугюнгю Магьачкъала шагьарны алда къурулгъан оьсюв проекти эсгиленген. Республиканы тахшагьарыны оьсюв проектин къурагъанлар учун декабр айда аукцион ачылажакъ. Шо проектде шагьарланы бирлешив масъаласы да гьисапгъа алынажакъ. Шагьарны башчысы эсгергени йимик, янгы проектлени шагьарны микрорайонларына да гьазирлеме тийишли. Оланы кёплерини оьсювю низамсыз юрюле. Семендер посёлок, мисал учун, онда яшайгъан адамланы гьисапгъа алгъанда, Дагестанские Огни шагьаргъа тенг. Амма онда не канализация, не заманны талапларына жавап береген ёллар, не школалар ёкъ. Архитектурада ва шагьар къурулушда, яшавлукъ-коммунал хозяйствода чечилмеген масъалалар кёп. Топуракъ масъала, ону пайдаландырыв масъала да – тезликде чечилме герек масъалаланы бириси.
Прес-конференцияны барышында М.Рабаданов Магьачкъала шагьарны ерли маълумат темасын да гётерди. Ерли маълумат масъаланы чечмек булан территориядагъы транспорт, проектирование, къурулуш ва башгъа кёп санавдагъы масъалалар чечиле. Ерли маълумат гьалиги заманда болмаса болмайгъан система, тек ону къурув масъаласын чечмек учун шагьаргъа 75 миллион манат тарыкъ бола.
Школа чагъына етишмеген яшлар турагъан, тарбияланагъан идараланы гьакъында айта туруп, шагьарны башчысы шо идаралар шагьарны яшларыны янгыз 25 процентин къабул этме болагъанны билдирди. Шо санав республикадагъы орта гьисапдан эки керен аз. Тек къурулушлар юрюле. Бугюн Магьачкъалада гьариси 280 яшны къабул этип болажакъ 3 яшлар баву къурулуп тура. Гелеген йыл 4 янгы школа къурмакъ гёз алгъа тутулгъан.
Шагьарны къышгъа гьазирлик гёрюв масъаласын чечивге байлавлу М.Рабаданов айтгъан кюйде, Магьачкъала шагьар къышны сувукъларына толу кюйде гьазир. Шо масъаланы чечив алдагъы ва ондан да алдагъы йыллардан кем болмажакъ. Материал-техника якъдан таъмин этивге байлавлу бир тюрлю къыйынлыкълар, озокъда, бар. Къар тазалайгъан машинлер булан герек даражада шагьар таъмин этилмеген. Бу йыл къышгъа гьазирлик гёрювге Магьачкъала шагьаргъа 750 миллион манат гёрсетилген. Тенглешдирип къарасакъ, 600 минг адам яшайгъан Хабаровск шагьарны янгыз ёлларын ярашдырмакъ учун 1,5 миллиард манат гёрсетилген (онда сув алывлар болгъунча алдагъы маълумат бериле, «Ёлдаш» газетни мухбири).
Шагьарны башчысы билдирген кюйде, Магьачкъалада жыйылагъан налогланы санаву 20 миллиард манатгъа тенг. Шагьарны бюджети буса 7 миллиард манатгъа тенг.
Бары да яшлар бавларда, школаларда, кёп квартирли уьйлерде иссилик береген ва сув быргъылар тазалангъан. Алдагъы йылда шолай ишлер этилмеген.
Магьачкъала шагьарны бир-бир микрорайонларында газ ёкълукъну масъаласы да гётерилди. «Шо масъала шагьарны кёбюсю микрорайонларында бар. Тез заманны ичинде ону чечмекни гёз алгъа тутгъанбыз. Бир-бир микрорайонларда газ быргъылар оьтеген ерлерде уьйлер, биналар къурулгъан. Шо кёп гючлю давлениеси бар газ быргъыланы уьйлерден, биналардан арек тайдырмакъны масъаласын да гётергенбиз. Амма о масъаланы чечмек учун бизге 50 миллион манат акъча тарыкъ болажакъ», – деп билдирди М.Рабаданов.
Шагьарны башчысы журналистлени тюрлю-тюрлю оьзге соравларына жаваплар да берди.
