Белгили кюйде, ерли гьакимиятлыкъ жамиятны кёп санавдагъы талапларын ва тилевлерин яшавгъа чыгъармагъа борчлу. Шо саялы да юртну башчысыны къуллугъуна гьар-бир яндан англаву бар ва халкъны арасында абурлу адам белгиленмеге тийишли.

Апрель айны ортасында «Къарабудагъгент юрт» муниципал къурулувуну башчысы этилип, районну башчысы Магьмут Гьюсейнович Амиралиевни гёрсетивюне гёре, Магьамматсолтан Абдулмежитович Гьасанов белгиленди.

Шоллукъда алдагъы гюнлерде Къарабудагъгент юртну гьакимбашы

­М. ­Гьасанов булан ёлугъуп, бир нече соравларыбызгъа жаваплар бермекни тиледик. Ол берген жавапланы охувчуларыбызны тергевюне де таклиф этебиз.

– Магьамматсолтан Абдулмежитович, юртну башчысыны заместители болуп хыйлы йыллар ишлегенсиз. Ёлбашчы буса – башгъа борчлары ва ихтиярлары да бар гьаким. Юртну башчысыны къуллугъунда лап да биринчилей не ишни чечмеге умутлусуз?

– Ишге чыкъгъан гюнден башлап, мен административ комиссияны ишин гючлендирмеге гиришдим. Шо комиссияны жыйынын оьтгердик. Мени юртлуларымны бир нече ерде топуракъ гесеклери бар. Айрокъда «Герейтюз» участкадагъы топуракъ гесеклер къолланмай, ташланып тура. Пайларын къолламайгъанлар юртну ягъасындан оьзге гесеклер сюебиз деп геле. Юрт администрация «Герейтюз» авлакъда берген топуракъ гесеклерин къолламай­гъанлагъа дагъы бир ерден де пайлар бермежекге токъташды.

Демек, гьар ким оьзюне берилген топуракъ пайны тийишли кюйде пайдаландырмагъа тарыкъ.

Сонг да, жамиятны пайдасына тарыкъ болса, шо комиссия топуракъны алмагъа ихтиярлы болмагъа герек деп ойлайман. Янгыз бирев масъаланы чечмейли, коллектив къайдада чечсе яхшы болур деп эсиме геле.

– Не вакътиде де комиссиялар ва оьзге къурумлар къурула ва иш гёре. Тек олар аслу гьалда аз заманны ичинде ишлей. Сонг буса, гьакимлер оьзлер сюйгенни эте деп айтмагъа сюемен. Онггъа-солгъа топуракълар да сатыла, оьзге ишлени барышы да асталаша яда йырыла. Шолай болуп къалмасмы шо комиссиягъызны иши де?

– Мен ойлайгъан кюйде, комиссия, демек, жамиятны вакиллери, гьукму чы­гъарса, шо умуми жамиятны къарары йимик болажакъ. Озокъда, эгер комиссия терс ойлагъа къуллукъ этип яда буса ачувгъа адамны ихтиярларын ва эркинликлерин буза буса, шо заман мен, олар булан разилешмейли, оьзюм гьукму чы­гъармагъа ва адамлагъа англатмагъа борчлу болажакъман.

– Юрт уллу. Огъар гёре масъалалары да кёп. Шоланы чечмек учун не йимик чаралар гёрмеге хыялыгъыз бар? Айрокъда налогланы толувунда тергев нечик болур?

– Бу агьамиятлы сорав. Бу ерде бир мисал гелтирейим. Къарабудагъгентде бар 7 минг топуракъ гесекни 5 минги юрт администрацияда гьисапгъа алынгъан буса, налог базада 3 минги тюгюл ёкъ. Демек, нечакъы налог гьисапгъа алынмайлы къалып тура. Шо ишни ёрукълашдырмагъа герек. Бары да топуракъ гесеклени гьисапгъа алмагъа тарыкъ. Шо ишни этмек учун жаваплы идаралар ва къурумлар булан тыгъыс кюйде ишлемеге борчлубуз. Олай да, топуракълар бир даражадан оьзге даражагъа гёчюрюлмеген. Шолар гёчюрюлсе, юрт бюджетге тюшеген акъча маяланы къадары да хыйлы артагъаны мекенли. 2001-нчи йылдан берли ижарагъа берилген топуракъ гесеклеге мекенли дыгъарлар этилмеген. Шоланы этмесек бирдокъда ярамай. Дыгъарларын янгыртмагъа тарыкъ. Ижарагъа берилген топуракъланы багьасын халкъгъа авур болмайгъан кюйде салмагъа гёз алгъа тутабыз. Мюлк налог­ланы жыймакъ учун айрыча иш гёребиз. Айтагъаным, 600 адамгъа билдиривлер йибергенбиз.

Сатыв-алыв тюкенлерден гелеген налог тёлевлер яшавлукъ уьйлеге тёленеген налоглардан эсе артыкъ экенлигин билебиз. Амма яшавлукъ уьйлер къурмакъ учун берилген топуракъда сатыв-алыв этеген кёп тюкенлер къурулгъан. Шоланы да даражасын алышдырмакъны гьайын этмеге умутлубуз. Шолай этилсе, администрациягъа тёленеген налогланы оьлчевю хыйлы артажагъы ачыкъ.

– Магьамматсолтан Абдулмежитович, цемент заводну къысматы не гьалдадыр?

– Шону къурулуву токъталмагъан. Тек пачалыкъны тергев къурумларындан ихтияр кагъызлар болмаса, цемент завод­ну къурмагъа ихтияр берилмежек. Шо гьакъда ахтарыв ишлер оьтгерилип тура. Шо пачалыкъ къурумлардан ихтиярлар гелсе, цемент заводну къурулуву давам этилежек. Эгер цемент завод къурулса, 500 юртлугъа гьар гюнлюк ва даимлик иш ерлер де болажакъ эди.

– Сув булан таъмин этив, насны, чёп­люклени, саякъ гьайванланы масъалалары нечик чечиле?

– Сиз эсгерген масъалалар барысы да – ерли гьакимликни лап да аслу масъалалары. Оланы тюзевлю ва тийишли чечмек – къайсы юрт администрацияны да аслу борчу.

Белгили кюйде, «Мастер» деген жамият тазалыкъны болдурув, сув булан таъмин этив масъалаланы чечмеге оьзюню бойнуна алгъан. Озокъда, «Мастерге» юрт администрацияны жаваплы къуллукъчулары ва юрт жыйыныны депутатлары кёмеклешмеге герек. Шо ишни гючлендирмек учун чаралар гёрмеге хыялыбыз бар.

Олай да, гьар йыл апрель айда юртда субботниклер оьтгериле. Дагъы вакътиде юртда тазалыкъны гьайы этилмей деп айтмагъа ярай. Шону да ахырына чыкъмагъа сюебиз. Демек, юртлуларыма санитар гьалны ва тазалыкъны гьар гюн болдурмакъны тилей туруп, орамланы арасында тазалыкъгъа багъышлангъан ярыш оьтгермекни арив гёремен.

Орамларда айланагъан саякъ гьайванланы бир ёрукъгъа гелтирмеге гереклиги ачыкъ. Озокъда, юртда туварчы болмагъа тийишли. Туварчы ёкъ буса, гьар ким гезивге бармагъа тарыкъ. Гезивге де юрюмейген адам оьзюню гьайванларын юрт ягъагъа, демек, отлавлукълагъа ерли чыгъармагъа таклиф этилине. Орамларда саякъ айланагъан гьайванланы тутмагъа ва бегитип сакъламагъа тапшурув берилген. Шону да яшавгъа чыгъармагъа умутлубуз.

Яшавлукъ-коммунал масъалаланы уьстюнлю кюйде чечмек учун жамият булан тыгъыс ишлемеге тарыкъ. Неге тюгюл де, харж ва къол гюч булан янаша ишни къурумчулукъ ерлери барлыгъын да унутмагъа тюшмей. Шо къурумчулукъ ишни юртну администрациясы юрютмеге бола ва шолай тийишли де гёремен.

– Яшёрюмлер булангъы билим берив ва спорт масъалаланы нечик чечмеге гёз алгъа тутасыз?

– Юртну жамият советине оьмюрге баргъан ёлдашлар булан бирче яшёрюмлени ва жагьиллени къуршамагъа тарыкъ. Шолай этип де турабыз. Районну яшёрюмлерини палатасына да юртдан 6 яшны гёрсетмеге сюебиз. Демек, шо яшлар юртну бары да

жагьиллери булан къатнажакъ. Шолай бизин ишибиз натижалы да болажакъ деп ойлайман.

Артдагъы вакътиде юртну ичинде кёп спорт идаралар ишлей. Шогъар да себеп – районну ёлбашчылары спорт тармакъгъа бек агьамият берегени. Бир нече спорт майданчабыз янгыртылды.

Сонг да, юртну администрациясында артдагъы 9-10 йылны боюнда спортда ва охувда оьрлюклеге ва уьстюнлюклеге етишген яшлагъа кёмек этилип тургъан. Шо ишни де энниден сонг да узатмагъа тарыкъбыз.

–Магьамматсолтан Абдулмежитович, юрегигизни рагьатланмагъа къоймай­гъан лап да аслу не масъаладыр? Шону чечмек учун не этмеге хыялыгъыз бар?

– Топуракъдан алдын уллу байлыкъ ёкълугъу белгили. Бизин топуракъларыбыз талам-такъыш болду деп айтмагъа ярай. Мен оьрде эсгерген кюйде, «Герейтюзню» масъаласы лап да агьамиятлы.

Айтагъаным, шондагъы топуракъ гесеклени буссагьатгъы гьалын мекенлешдирме герек. Къолланмайгъан топуракъланы къоллайгъанлагъа ижарагъа бермеге тарыкъ. Топуракъ бош къалмагъа ярамай. Олай этилсе, топуракъ бузула чы! Юрт администрациядан ижарагъа алгъанлар оьзлер де ижарагъа бере буса, шону болжалын 20 йылдан артыкъ бермеге ярамай деп ойлайбыз. Ёгъесе, 49 йылгъа ижарагъа берилсе, шо топуракъ къолдан чыкъмагъа имканлы. Олай да, шо дыгъарны кютюлювюне юртну администрациясы къатты тергев этмеге герек. Бизин байлыгъыбыз – топурагъыбыз къолдан чыкъмасын учун не чаралар гёрсек де ярай. Неге тюгюл де, топуракъ бир керен къолдан чыкъса, ону дагъы къайтармагъа болмай.

– Юртагьлюлеге не ёрамагъа сюесиз?

– Инг башлап, оьз юртлуларым мен этеген ишлени якълар ва магъа кёмекчи болар деп инанаман. Ата юртубузну оьзденлигин, гёзеллигин ва менлигин сакъламакъ учун барыгъызны да бирлешип чалышмагъа чакъыраман. Демек, жамият булан бирлешип ишлемеге умутлуман.

Озокъда, къайсы ишни де башы аччы ва къыйын бола. Тек насипли ва ярыкъ гележек учун эринмейли, талмайлы ва ялкъмайлы ишлемеге тарыкъ.

– Бизин булан лакъыр этгенигиз учун баракалла. Ишигизде уьстюнлюклер ёрайбыз. Савболугъуз!

– Сизге де баракалла.

Лакъырлашывну язгъан

Багьавутдин САМАДОВ.

СУРАТДА: М. ГЬАСАНОВ.