Ол 1934-нчю йылны май айыны 31-нде Къарабудагъгент юртда загьматгъа берилип ишлейген, уьюнде къонакъланы кёп сююп къабул этеген сабанчы агьлюде тувгъан. Яш йылларындан тутуп, ол топуракъны ишлетивге къуршалгъан, ону гьатсыз кюйде сюеген, топуракъны тюшюмлюгюн артдырывгъа ва ону асувлу пайдаландырывгъа савлай оьмюрюн багъышлагъан.
А.Абдуллагьатов Къарабудагъгентдеги орта школаны битдирген сонг Дагъыстан пачалыкъ юрт хозяйство институтгъа охумагъа тюше. Эсгерилген оьр охув ожакъны 1956-нчы йылда уьстюнлю кюйде тамамлагъан сонг, Манас МТС-ге агроном этилинип бакъдырыла. Шондан сонг уллу ругьланыв булан Къарабудагъгент районну «Къарабудагъгент», «Рассвет», «Буйнакский» совхозларында баш агрономну къуллугъунда чалыша. 1961–1971-нчи йылларда ол «Манасгент» совхозну директору болуп ишлей.
Шо йылларда «Манасгент» совхозда юзюмлюклени майданлары 860 гектаргъа, «Рассвет» совхозда буса юзюмлюклени майданлары 2100 гектаргъа, олай да яш борла 300 гектаргъа орнатылгъанын айрыча эсгермеге тюше. 1978-нчи йылда совхоз пачалыкъгъа 17 минг 300 тон юзюм тапшургъан. Демек, тюшюм береген юзюмлюклени гьар гектарындан 125 центнер тюшюм къайтарылгъан. Шо да юртлу загьматчыланы къайратлы загьматыны ва алим-агроном Анвар Абдуллагьатовну оьзюню къасбу борчларына яратывчулукъ къайдада янашывуну натижасы болуп токътай.
Ол яшав боюнда илму ахтарыв булан машгъул болуп гелген, республикада ва савлай уьлкеде къолланагъан алдынлы сынавну ахтаргъан ва оьзюню ишинде ону пайдаландырып гелген. Инг алда юзюмлюклени зараллы жан-жанывардан, олай да аврувлардан къоруп сакълавгъа байлавлу кандидатлыкъ диссертациясын якълагъан ва шо темагъа багъышлангъан докторлукъ диссертациясын гьазирлеген.
Анвар Абдуллагьатов герти кюйде лайыкълы экенге, юзюмчюлюкню ва юзюмню ишлетивню халкъара академиясыны член-корреспонденти этилип сайлангъан. Огъар «Россияны юрт хозяйство тармагъыны ат къазангъан къуллукъчусу» ва «Дагъыстанны ат къазангъан агроному» деген гьюрметли атлар берилген. Ол Гьюрметлев белгиси деген орден ва кёп санавдагъы медаллар булан да савгъатлангъан. Шоланы арасында юзюмлюклени зараллы жан-жанывардан ва аврувлардан къоруп сакълавну илму кюрчюлерин гьазирлегени ва яшавгъа гийиргени учун берилген СССР-ни ВДНХ-сыны медалы да бар. Ону 120-дан да артыкъ илму иши уьлке оьлчевдеги, олай да ерли газетлерде ва журналарда чыгъарылгъан. Ол Дагъыстан пачалыкъ юрт хозяйство институтуну юзюмчюлюк ва бавчулукъ бёлюгюнде пачалыкъ экзамен комиссиясыны ёлбашчысы болуп да чалышгъан.
Бир вакътини ичинде Дагъыстан пачалыкъ юрт хозяйство институтунда ишлей туруп, ол илму ахтарыв, проект-технология институтунда, олай да «Агроэкопроект» деген юзюмчюлюкню, бавчулукъну, мелиорация институтунда ишледи. Кёп йылланы узагъында Къарабудагъгент районну юрт хозяйство управлениесини ва исполкомуну ёлбашчысыны, олай да районну гьакимбашыны орунбасарыны къуллукъларында чалышып турду.
Къайсы къуллукъда ишлеп гелсе де, къолунда не йимик имканлыкълары болса да, ол инг алда алим-агроном гьисапда къалгъан. Гьар заманда да топуракъда доланмагъа сюйген ва илму булан иштагьлангъан. Оьрде де эсгерип гетгеним йимик, юзюмлюклени зараллы жан-жанывардан ва аврувлардан къоруп сакълавну янгы къайдаларын гьазирлевде ва камиллешдиривде ол агроном-энтомолог гьисапда етишген оьрлюклер айрыча гёрмекли. Шо масъаланы уьстюнде ол янгыз оьзюне хас къурчлукъ булан машгъул болуп турду, ёрукълу кюйде республиканы гьар тюрлю районларына барып, юзюмлюклени табии шартларда ахтарды.
Анвар Зайнутдинович оьзюню алдына салынгъан борчланы яшавгъа чыгъармакъ учун бир де эринмей-талмай чалышгъан. Загьматгъа берилгенлик, айланасында яшайгъан ва ишлейген адамлагъа абурлу янашыв, инг алда оьзюне, оьзюню ёлбашчылыгъыны тюбюнде ишлейгенлеге бакъгъан якъдагъы талаплыкъ ону къылыкъ-хасият битимини аслу белгилери болуп токътай. Ол бир де заманны ва талгъанын ойлашгъан адам тюгюл. Уллу хозяйстволаны баш агрономуну, олай да ёлбашчысыны къуллукъларында ишлейген вакътисинде, авлакъланы айланып, демек, ишлени барышы булан еринде таныш болгъан сонг, бригадирлер ва оьзге касбучулар булангъы эртенги генгешни оьтгеривню мердешге гийирген.
Авлакъ ишлени ва лабораторияны шартларында оьтгерилген ахтарывланы натижасында Дагъыстандагъы топуракъланы гьалын ва табии шартларын гьисапгъа алып, юзюмлюклени зараллы жан-жанывардан, олай да аврувлардан къоруп сакълавгъа байлавлу Анвар Зайнутдинович онгаргъан гёрсетивлер юзюмчюлер учун таклифлер болуп чыгъарылажакъ.
Гьасил чыгъарып айтгъанда, советлени девюрюнде бизин уьлкени юрт хозяйство тармагъы огъар бары да даражалардагъы гьакимлик къурумларыны янындан берилеген тергевню яхшылыгъындан мекенли кюйде оьрлюклеге етишмеге бажарды. Шогъар мен оьзюню гьакъында айта гелеген А. Абдуллагьатов йимик топуракъда ишлеген адамлар этген къошум да аслам.
Мен гьисап этеген кюйде, бугюнлерде сабанчылыкъгъа берилген жагьиллени арасындан юрт хозяйство тармакъ учун бажарывлу ва билимли касбучуланы гьазирлемек бек агьамиятлы. Шолай бек тарыкълы гьаракат да алимлер-агрономлар, юрт жамиятлары, абурлу тамазалар, олай да муниципал къурулувланы янында янгыдан къурулгъан жамият советлери айрыча жагьлыкъ гёрсетмеге тарыкъ. Озокъда, шо ишде Анвар Абдуллагьатов йимик бажарывлу касбучулар, ата юртуну гележеги учун жаны авруйгъан адамлар буса айрыча пайда гелтирмеге бола.
Алибек Гьажиев,
юрт хозяйство илмуланы доктору, профессор, ДР-ни ва
РФ-ни илмуларыны ат къазангъан чалышывчусу.
СУРАТДА: А.Абдуллагьатов.
