Пятница, 20.04.2018г. — «ЁЛДАШ».
яда Язбашгъы авлакъ ишлени барышы
«Каспий» деген пачалыкъ унитар предприятие Къаягент районда уллу ва мугькам юрт хозяйство къурумлардан санала. Аслу тармакъ юзюмчюлюк болса да, мунда авлакъчылыкъгъа, гьайванчылыкъгъа да кёп тергев бериле. Озокъда, артдагъы йылларда элибиздеги, халкъ хозяйстводагъы четим гьаллар хозяйствону ишлерине де пуршавлукъ этмей къоймагъан. Шогъар да къарамайлы, предприятиени ёлбашчылары, баш касбучулары аслу тармакълардагъы ишлени сав йылны боюнда токътавсуз юрютюп тура.
Юзюмчюлюкге тергев кемимей
Бугюн хозяйствода юзюм бавлар 484 гектарда ерлешген. Шоланы 385 гектары тюшюм бере, 99 гектары
– янгы орнатылгъан юзюмлюклер. Оланы да 35 гектары бу йыл тюшюм бермеге башлажакъ. Бавланы къуллукъларын 9 юзюмчюлюк бригаданы ишчилери, механизаторлары кютелер. Юзюмлюклени ичиндеги ишлер сав иш йылны узагъында токъталмай оьтгериле.
– Юзюм бавларыбызны гьалы яхшы. Ремонт ишлер этилген, тазалыкъ болдурулгъан, – деп башлады бизин булангъы лакъырын хозяйствону баш агроному Сулейман Сулейманов. – Юзюмлюклерде борла бутав, байлав ишлер тамамлангъан. Механизаторлар да юзюмлюклени сыдыра араларын ишлетген, чёп отланы оьсювюн токътатмакъ, оланы ёкъ этмек учун культивация юрюле, топуракъгъа гербицидлер бериле. Ишчилер тюеклени тюплерин тазалай. Гьава шартлагъа къарап, ювукъ арада юзюмлюклени яман аврувлардан сакъламакъ муратда дарман да себилежек. Техника, адам гюч, тарыкълы дарманлар гьазирленген. Къысгъача айтгъанда, юзюм бавлардагъы агротехника ишлер белгиленген болжалларда оьтгериле. Сонг да, бу йыл 380 гектарда юзюмлюклерибизни сугъармагъа бажарылды.
Юзюмчюлени ишлери гьакъда сёйлей туруп, 2017-нчи йылны тюшюмюню натижаларын да эсгерме сюйдюк. Соравларыбызгъа жавап бере туруп, Сулейман Абдулжалилович булай деди:
– 2017-нчи йыл юзюмчюлюклерде оьр тюшюм къайтардыкъ. Тюшюм береген бавларыбыздан 3600 тон юзюм къайтардыкъ. Мол тюшюмню оьсдюрювде бары да бригадаланы юзюмчюлерини аслам пайы бар. Юзюмлюклерибизни гьар гектарындан 100-120 центнер, «Молдова» журалы бавлардан буса 120–130 центнер татли емиш оьсдюрмеге бажардыкъ. Сугъарылмайгъанына да къарамайлы, чагъыр учунгъу юзюмлюклерибиз де орта гьисапда 83 центнер юзюм берди.
Первомайскоелилер де, къаягентлилер йимик – топуракъны сюеген, ишлетип билеген ва хайырын алмагъа бажарагъан халкъ. Юзюмчюлюк тармакъда олар биревден де артгъа къалмагъа сюймей. Юртда сынавлу юзюмчюлер кёп бар. Бош вакътисинде олар хоншу юртлагъа барып оланы юзюмлюклеринде де ишлейлер.
Татли емишни къадарын первомайскоели юзюмчюлер гьар йыл артдыра. Тек кёп къыйын тёгюп оьсдюреген емишни килосуну багьалары гётерилмейгенлик оланы гьарисин талчыкъдыра. 2017-нчи йылда чагъыр заводлагъа сатып берилеген юзюмню 1 килосуну багьасы 15-18 манатдан оьтмеди. Жыйынларда, гьакимлер булангъы ёлугъувларда юзюмчюлер бу масъаланы даим гётерелер. Шону гьисапгъа алып, хозяйствону ёлбашчылары, баш касбучулары юзюм емишни багьасыны масъаласыны район администрацияны, республиканы юрт хозяйство министерлигини ёлбашчыларыны алдына да нече гезиклер салгъан. Тек ишлер алгъа бармай. Натижада хозяйствону ёлбашчыларына олагъа таянып къоймай, оьзге чараланы да гёрмеге тюше. Жыйылгъан юзюмню арив салкъынларын зая болмагъа къоймай артгъа сакълап, багьаларын артдырып сатмакъ муратда юзюм ва оьзге емишлени сакълав ерлер гьазирлев масъала арагъа салынып ойлашыла, тийишли чаралар гёрюле.
Авлакъчылар – алдынлылар
Районну юрт хозяйство тармагъында чалышагъан касбучуланы айтывуна гёре, авлакъчылыкъда да юзюмчюлюкден бир де артгъа къалмайгъан гелимлени алмагъа бажарыла. Бу тармакъда аз харжлар этип, яхшы гелим алмагъа имканлыкълар бар. «Каспий» деген пачалыкъ унитар предприятиени авлакъчылыкъ бригадасы йылдан-йыл алагъан мол тюшюм айтгъан сёзлерибизни исбатлай. 2014-2016-нчы йылланы ичинде чачылып турагъан 900 гектар гюзлюклени гьар гектарындан орта гьисапда 28, 30, 36 центнер ашлыкъ къайтарылгъан.
2017-нчи йылда да мунда гюзлюк будайланы гьар гектарындан орта гьисапда 29,0 центнер ашлыкъ жыйылгъан. Шо санав алдагъы йылны тюшюмю булан тенглешдиргенде де аслам. Себеби – 2017-нчи йыл бираз къургъакъ йыл болуп чыкъды. Бу йыл предприятиени авлакъчылары ишини натижаларын гётермеге къасткъылгъан. Гюзлюк будайлар 900 гектаргъа чачылгъан.
Оьзюне сынавлу ва оьр билимли касбучу Нугь Къурбанов башчылыкъ этеген бригаданы авлакъчылары бары авлакъ ишлени гёрсетилген болжалларда ва сан яны булан кютген. Будайлар денгиз бойда (110 гектар), Сергокъалагъа барагъан ёлну боюна чачылгъан. Авлакъчылар ишлени бир де токътатмай. Гюзлюклени чёп отлардан тазаламакъ, къоруп сакъламакъ муратда будайлыкълар гербицидлер булан ишлетилген. Дарманлар себивде ГУП-ну ёлбашчылары алдагъы йылларда йимик бу йыл да дыгъаргъа гёре хас самолётну къоллагъан.
– Бу 2018-нчи йыл айтардай яхшы йыл тюгюл, – дей Нугь Къурбанович. – Айтагъаным, гьавалар салкъын. Тавда къар бар. Къыбладан ел уруп тура. Шо буса топуракъны къатдыра, гюзлюклени гётериливюне бек пуршавлукъ эте. Ювукъ гюнлерде янгурлар болар деп умут этебиз. Сув масъала бизин хозяйствода савлай районда йимик бираз четим, – дей ол, лакъырын узата туруп. – Май айда янгурлар болмаса, сувлар етишмейгенлик себеп болуп, тюшюмюбюз бир къадар тёбенлешмеге де имканлы.
Авлакъ ишлерден бош вакътиде Н.Къурбановну ишчилери хозяйстводагъы 150 гьайванны къышдан чыгъармакъ учун янгы башлангъан емлер гьазирлев кампанияны оьтгеривге къуршала. Биченлерден къайры, мунда гьар йыл язлыкъ ашлыкълар чачыла. Бу йыл олар 80 гектарны тутгъан. Сонг да, 32 гектар ерге арпа булан бирче рапс да чачылгъан. Олардан силос гьазирленежек. Биз предприятиеде болгъан гюн авлакъчылар 15 гектарда кёп йыллыкъ оьсюмлюкню чачывгъа гьазирлене къаршы болдулар. Бу оьсюмлюкню пайдасы люцернаны пайдасындан бир де артда къалмай. Урлукъланы кюйлейген къатынгишилени гёрсетгенде, Сулейман яхшы ишлейген Марина Багьамаеваны, Зумрут Мажитованы, Аминат Исрапилованы атларын кёп сююп айтды. Оланы сан янлы ишинден чачылагъан оьсюмлюклер бережек тюшюм де гьасил экенин эсгерди. Бегетилген графикге гёре ювукъ арада хозяйствода бичен чалыв, силосну ерлешдирив, биченни тайлагъа къысыв ишлер башланажакъ. Оланы арты булан гюзлюклени орув, салам тайланы къысыв кампания да юрюлежек. Шону ойлап, авлакъчылар тийишли техниканы гьазирлев масъалаланы да заман-заман гётерелер. Неге тюгюл, ишлени уьстюнлю юрюшю техниканы ишлевюнден бек гьасил бола.
Бизин булангъы лакъырлашывда предприятиени баш агроному С.Сулейманов иш йылны башында загьмат коллективни алдына салынгъан производство масъалалар уьстюнлю чечилежегине инандырды.
