Къаягент район гележекде Дагъыстанны туризм тармакъда емиш береген уллу терегини бир аслу бутагъы болуп токътажагъына шек ёкъ. Сентябр айны 6-сында Россияны Президенти Владимир Путин, Владивосток шагьарда оьтгерилген Гюнтувуш экономика форумда туризмге багъышлангъан Пачалыкъ Советни генгешинде: «Къаягент» бойну курорт имканлыкъларын янгыдан аякъгъа тургъузма тарыкъ», – деп айтгъаны шогъар шагьатлыкъ эте.
Уьлкени ёлбашчысы Дагъыстанны яхшы таный, ол эсгерген кюйде, Къаягентни курортлары совет замандан берли де халкъны савлукъларын беклешдирмек учун Россияда инг яхшыларындан саналгъан. Бу яндагъы ерден чыгъагъан сувлар, къаркъарагъа къуват гелтиреген балчыкъ шерелери макътала гелген.
Президентни бирдагъы сёзлери бизин рази эте ва гележекде Къаягент бой туристлени сапарлары булан бай болажагъына инандыра. Ол оьрде эсгерилген форумну барышында оьтгерилген Пачалыкъ Советни генгешинде: «Биз бу табиат базада «Туризмни центрын» къурма болабыз. Шолай имканлыкъ бар. О – тыш уьлкелердеги белгили курортлардан кем болмажакъ», – деп билдирген. Гертиден де, къувандырардай айтылгъан сёзлер. Олар яшавгъа чыгъар деп де умут этебиз. Неге тюгюл, масъалагъа теренден тергев этилип къарала.
Уьлкени ёлбашчысы билдирген кюйде, Къаягент районда сав йыл ишлеп болагъан денгиз порт ачмакъ учун къурулуш ишлер башланмагъа бола. Шо буса Къаягент бойну табиат шартларыны имканлыкъларыны ва археология байлыкъларыны гележекдеги пайдасын толу кюйде къолламакъ учун оьтесиз агьамиятлы.
Къаягент, гертиден де, тамаша тизилген табиат байлыкълары булангъы ер. Бырынгъы девюрлерден берли де шолай гьисап этилген. Гьона, «Пушкин тав». Ёкъ ерден олай гёрюнюш тувма болмай. Орусланы инг уллу шаири Пушкинни эсделиги бу бойда даимликге сакълансын деп, оьзю табиат ону келпетин таш тавлардан ясагъанда йимик гёрюне.
Биринчилей, озокъда, дюнья оьлчевден алгъанда да, юзюм оьсдюрме оьтесиз онгайлы ер. Булай татли юзюмню ашасанг да, савлукъ беклешмейми?.. Шону учун болма да ярай, «Къаягент санаторий» совет девюрде СССР-ни хыйлы шагьарларындан, юртларындан гелегенлени къаршылай эди.
Экинчилей, ерден чыгъагъан сувларыны тамашалыгъы, дарманлыгъы оьзюне тарта. Къарагъанда, дарман сувлагъа гелегенлер де оьр багьа берген. Къышда да сувну иссилиги кемимей.
Гьона, «Тупуз» кёл. Тек огъар къумукъча «Тюпсюз кёл» дейлер. Олай, ону ичине гирип, еринде эмли лайындан пайдаланма болагъан санаторий Европада дагъы ёкъ.
«Аджи» (Аччы) кёл. Бек арив гёрюнюшлю ер. Гюзгюдей таза суву булангъы майданы – 546 гектар бар. Къамушлукълары булангъы батмакълыкъ ерлери – минг гектар. Бу ерлерде уя тигеген акъ къув, бабишлер ва башгъа къушлар гьатта «Къызыл китапгъа» язылгъан жанланы гёрме боласан. Балыкъ тутма да бек онгайлы ер. Бу йыл мунда биринчилей балыкъ тутувну спорт ярышлары оьтгерилди. Узакъ къалмай балыкъ тутув спортдан, турист центры ишленежек.
Къаягент бой археология байлыкълары булан да белгили. Бырынгъы «Таргъу» шагьарны кюрчюлери кимни де тергевюн тарта. О шагьар бизин девюрден алдагъы 7-нчи юзйыллыкъда къурулгъан болгъан. Беш юз йыл оьмюр сюрген.
