Россияны Игити Тулпар Мусалаевни атасы Оьздемир Мусалаевни сиптечилиги булан къурулгъан «Кавказ: тюнегюн, бугюн, тангала» деген проект яшавгъа чыкъма башлагъан. Демек, бу йыл июль айны 31-нден август айны 8-и болгъанча Тюмен областны Сургут районуну 10-11-нчи класланы охувчуларыны бир бёлюгю (7 охувчу) Дагъыстангъа гелип гетди.
Бизин маълумат:
Тулпар Мусалаев 1983-нчю йылны 18-нчи декабринде Альбёрюгентде тувгъан, Хасавюрт шагьарда яшагъан. 5 номерли школаны битдирген. Спортну тутушуп ябушув къайдасыны устасы. Къазан шагьарда командирлер гьазирлейген оьр асгер училищени битдирген. Ондан сонг Мычыгъыш республикада эки йыл ва Владикавказдагъы 19-нчу айры бригадада беш йыл къуллукъ этген. Майор. Цхинвалидеги 2014-нчю йыл август айда болгъан дав агьвалатларда ортакъчылыкъ эте туруп, янгыз оьзю Т-80 маркалы танкы булан алты машинни яллатгъан. Батальонну командирине яра тийгенде, ёлбашчылыкъны оьзюню бойнуна алгъан ва къаршы тургъанлагъа кёп зиян этген. 2014-нчю йылны 25-нчи декабринде Россияны Президентини Указы булан огъар Россияны Игити деген ат берилген ва Алтын Юлдуз тапшурулгъан.
2016-нчы йыл 19-нчу майда Т.Мусалаев къуллукъ этеген батальон асгер уьйренивлеге барагъанда, Осетияны Горет юртуну яныда ёлда хатабалагь бола. 24 офицерден алты адам, шоланы арасында бизин Игит де гечинген.
Игитибизни атасы Оьздемир Мусалаев булан лакъыр этебиз:
–Мен ишлейген Сургут якълардагъылар кавказлыланы яхшы танымай, кавказлылагъа багъышлангъан радиодан, телевидениеден берилген бир-бир ишхынсыз берилишлеге де танкъыт гёзден янашалар. Бу проектни ойлашгъаныбыз да, Кавказда яшайгъанлар булан оланы ерине, мунда гелтирип таныш этмек эди. Бу биринчи сапарыбыз. Шо да яшлар учун бек пайдалы болду.
–Не ерлерде болдугъуз, биринчи къайда бардыгъыз?
–Къазан шагьаргъа бардыкъ. Уланым ондагъы офицерлер гьазирлейген оьр асгер училищени битдирген. Бу сапар ону эсделигине де багъышлана эди. Онда охуйгъанлар булан, командирлер, дарс беривчюлер булан ёлукъдукъ. Тулпарны сураты салынгъан айры стенд бар. Бу училищени пача I Александр ачгъан. Оьзюне ий бусурманланы яшларын охутмакъ учун ачылгъан болгъан. Бу училищени, тамаша тюгюлмю, немец генерал Гудериан да охуп битдирген. Яшлар бек тергевлю эди, гьар тюрлю соравлар берип турдулар. Къазанны кремлинде, музейинде болдукъ.
Ондан сонг делегация Владикавказгъа гелдик. Бизин Осетияны билим берив министри ва оьзге къуллукъчулар къаршылады. Беслан шагьаргъа бардыкъ. Террорчулар чапгъын этген сонг ондагъы школа шо бузулгъан кююнде сакълангъан. Къабурлагъа бардыкъ. 300-ден де кёп яш оьлтюрюлген, суратлары да булан сынлар салынгъан… Олагъа къарап юрегинг ачыта. Бу яшланы не гюнагьы бар эди?! Адамлыгъы булангъы инсан булагъа бу жазаны этмес… Бу гьалгъа къарап яшланы тарланагъанлары да болду. Бу тенги ёкъ къайгъыны гёрюп, олар адап къалгъан эдилер…
Владикавказда асгер бёлюкде къалдыкъ. Сонг Грозныйгъа гелдик. Ёлугъувлар болду. Бизин яшлар Ханпаша Нурадиловну гьакъында хабарлагъанда, мычыгъышлар тамаша болуп къалгъан эди. Россияны ари буччагъындан гелип орус яшлар, къызлар Игитни гьакъында билегени, хабарлайгъаны оланы гёнгюн ачды, оьктем этди.
Ондан сонг Дагъыстангъа гелдик. Бизин уьйде болдукъ. Тулпар охугъан 5-нчи школагъа бардыкъ. Мунда ону бюсту да бар, школагъа, шагьардагъы орамгъа Тулпарны аты къоюлгъан. Ёлугъув оьтгердик. Оланы шагьардагъы «Макътавлукъну тёбесине», сонг музейге элтдик. Артындагъы гюн Каспий флотилияны «Дагъыстан» деп ат къоюлгъан гемесинде, оьзге, дав гемелерде де болдукъ. Бизин бек яхшы къаршыладылар, яшлагъа оьзлени къуллукъ этеген къайдаларын хабарладылар, эсделикге суратлар да алдырдыкъ. Бизин бу биринчи сапарыбыз яшлагъа бек уллу таъсир этди. Сургутгъа къайтгъанда олар ерли телевидениеде «дёгерек стол» къургъан. Баргъан ерлерини гьакъында хабарлагъан. Булай сапарланы гьар йыл этежекге токъташгъанлар.
–Гертилей де, яшлар учун сиз этген бу сапарны кёп уллу пайдасы бар. Олар оьзлер де рази къалгъандыр?!
–Къалмаймы, бири-биринден алып дегенлей гьар ерге баргъанын, гёргенин хабарлай. Бир уланъяш чы: – Оьздемир Абакарович, мен гьали билдим Игитлер нечик болагъанны. Шулай халкъ булан оьсген, тарбиялангъан, оьр асгер училищени битдирген Тулпар дав агьвалатлагъа тюшгенде оьзюн игит кюйде гёрсетип болгъаны негьакъ тюгюл,–деди.
Мен тамаша болмадым. Сургутда тургъан буса бу ой огъар оьмюр бою гелмежек эди. Бу бизин сапарыбыз яшланы патриот ругьда тарбиялавгъа да яхшы къошум,–деп тамамлай сёзюн Оьздемир Мусалаев.
Гертилей де, Россияны, уллу уьлкебизни гьар тюрлю регионларында яшайгъан халкъланы, миллетлени адатлары, къылыкълары, яшав-турушу башгъа-башгъа экени белгили. Кавказлы халкъланы яшавун-турушун гёрсетип, мундагъы миллетлени яхшы янындан танытмакъ учун Оьздемир Абакарович этеген гьаракат да макътавгъа тийишли. Ол, Россияны Президенти Владимир Путин чакъырып, ону янына да баргъан, хыйлы заман лакъыр этген. Заман табып, бизин булан ёлугъуп, оьзюню гьаракатыны гьакъында айтгъаны учун огъар гьакъ юрекден разилигибизни ва баракаллабызны билдиребиз.
