Халкъ ятса – кийиз, турса – мююз…

Артдагъы бир нече йылланы ичинде Дагъыстанны бары да бойларында дегенлей янгы ёлланы къурувну, барларын буса янгыртып, гьалиги заманны къалиплерине гелишеген кюйде арив этип онгарывну масъаласын чечивге кёп тергев ва гюч бакъдырылгъан. Кёп халкъ орунлашгъан уллу шагьарларда чы нечик де, юртларда да шо ягъындан гёнгюнгню хошлар йимик ишлер этилгени разилик тувдурар йимик даражада.

Бу ерде шо «тек» деген къысгъа калиманы къолламагъа да ер къалмай тюгюл. Мен гёрюп турагъан­ кюйде, айрокъда шагьарларда гьакимлер кёп оьтеген ерлердеги ёлланы, орамланы, сокъмакъланы, гезев бавланы исбатлы этип онгарывгъа артыкъ тергев берип, кёбюсю гезиклер шагьар ягъагъа элтеген ёлланы ярашдырып эпге гелтиривню масъаласын неге буса да гёзден «къутгъарып» къоялар. Шону гьакълыгъын ташдырагъан мисалланы оьзюнде, лап азындан алгъанда, 70 мингден де къолай ватандаш яшайгъан бизин Буйнакск шагьарны ягъаларындагъы ёллагъа къарап тапмагъа да къыйын тюгюл…
Муна «Ёлдаш» газетни ярлыкълары саялы магъа гьар жума шагьарны бир тайпа бойларындан айланып чыкъмагъа тюше. Газетлени 3 номерли школа-интернатгъа элтме тюшгенде, жаныма уллу «къыйын» геле. Шогъар гьали «эди» деген сёзню къошуп айтмагъа да ярайгъан болуп тура.

Айтагъаным, 2 ай алда шагьарны оьр буччагъындагъы 8 номерли школаны оьр къабургъасы булан узалгъан ёлну асфальтны йыртыкъ ерлерин «ямама» башлагъанда, мен тура эдим шагьар гьакимият нечик алай да, «оьгейленген» ёлну онгармагъа онгай алды бугъай деп. Школаны бурунчагъындан алып санагъанда, бу ёлну узуну 4 чакъырымгъа ювукъ бар. Артдагъы йылланы узагъында мунда хыйлы яшавлукъ уьйлер де къурулгъан, адамланы санаву да шайлы артгъан. Ондан башгъа да, пачалыкъ агьамияты булангъы биналар да бу бойну тутуп ерлешген.

– Шолар чы бар, амма гючю бар бир сама гьаким не жигерли депутат чы ёкъ. Олайлар болгъан эди буса, орта ёлубуз шулай бузукъ болмас эди деп ойлашаман. Мен шу орамгъа ювукъ уьйде яшайгъаным 20 йыл бола. Гиччиден уллу болдум ёлубуз онгарылмай. Тюзю, бу бойда асгерчилени «орунлары» бар заман аз-кёп буса да асфальт салына эди. Олар башгъа ерге гёчюрюлген сонг, ёлубуз ташланды. О гьакъда нечесе керенлер арз этгенбиз, тилегенбиз. Шо баягъы сайлавланы вакътиси етишгенде депутат яда гьаким болма сюйгенлер гелип мунда бир «айланышлар» да чы этип йибере. Сизин мурадыгъызны битдирежекбиз… деп, «къызыл йымырткъадан» къойнубузну толтуралар. Сайлавлардан сонг буса мелтеси кепген чыракъ йимик сёнелер, гёзюбюзге дагъы айланып да гёрюнмейлер, – деп башлады мени булангъы лакъырын Ражап Магьамматов.

Мен бу улан булан интернатны къапусуна ювукъда ёлда ишлеп турагъанда ёлукъдум, таныш болдум. Ол ва лакъырыбызгъа артда гелип къошулгъан гишилер берген баянлыкъгъа гёре, бу бойда турагъан эки-уьч гьаракатчы адамны сиптеси булан ёлну оьзбашына булкъа этип къурмакъ учун «элден» акъча жыймакъ арагъа чыгъа.

– Аллагь рази болсун биринчилей мунда яшайгъанлагъа ва сонг сахават кёмеклер этмеге чомартлыгъы етишген оьзге муъмин къардашлагъа. Бу гьаракатыбызны натижасында топлангъан харжны берекети булан, гёресиз, нечакъы мезгилдеги ёлгъа бетон салынып тегишленген.., – деди олар биринден бири алып.

– Ёлчулукъ санияты бар къуллукъчуланы сама кёмеги тиймедими? Асфальт тутмай, бетон къуймагъа неге токъташдыгъыз? – деймен.

– Гёресиз чи, мунда, демек, бизин булкъаны меселиндеги ишибизде бетон ташыйгъан машинден ­къайры, оьзге техника ёкъ. Асфальт салагъанда кёп тюрлю техника гьажат бола. Бизин арабызда бетон ишлени «сырын» яхшы билеген ёлдашлар да бар. Ёлну тегишлеп, таптап сыкълашдыргъан сонг, шону уьстюне телден этилген челтирни яябыз, сонг бетонну басылтып тегишлейбиз. Нечик арив гёрюне булай ёл! – дей Ражап.
Мен газетге макъала язажакъны англагъанда ва оьзлени атларын тутуп макътама хыялым барны билгенде, ол макътавлар учун тюгюл биз тёгеген бу къыйын – бир Аллагь учун, эл учун. Ёл къурмакъ… исламда бек макъталгъан ва зувабы кёп уллу зат,.. дедилер.
Ёлну бары авараларын, харжын жамият бирлешип этегенине, булкъаланы берекетли девюрю таза халкъны арасында гьали де дёнюп-сёнюп битмегенине мени гёнгюм бек хош болду. Тюзюн айтсам, адамлар бирлешип булкъалар этип уьйлер къурагъан, эл татавуллар къазагъан къурч заманлар бир гьавур гёз алдымдан кинода йимик оьтдю. Бу мюгьлет халкъ ятса – кийиз­, къатса – мююз деген маънасы терен айтыв да эсиме тюшдю. Бу айтывну ёл къурувну мен суратлагъан булкъагъа да аз-кёп буса да тиеген ерлери ёкъ тюгюл.
Эсгерилген ёлда къурулуш ишлер заманлыкъгъа туварылгъан. Битдирмеге 1 чакъырым чакъы гесеги къалгъан. Себебин ахтаргъанда, магъа дагъы да бираз харж жыймаса болмайгъанны, шолай да чакъгъа салкъынлыкъ тюшгенни, шо буса бетонну санлыгъына ва къуруйгъанына онгсуз таъсир этегенни англатдылар.

Ери гелгенде айтып къояйым, бу агьамиятлы ишге энниден сонг сама шагьарны гьакимияты ва халкъны «къуллукъчусу» деп саналагъан депутатлар, шолай да шагьарны ругьани, дин ожакълары кёмек къол ялгъаса, шону да болмай буса, ругь ягъындан сама «булкъачыланы» гёнгюн ачса, оравлу болур эди деп ойлашаман.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля