Зайнал Салавутдинов:

– Зайнал Магьмутович, республиканы спортчулары учун оьтген 2014-нчю йыл нечик тамамланды? Дагъыстанлы спортчулар бизин республикадан тышда оьтгерилген къайсы уллу ярышларда ортакъчылыкъ этди? Шоларда етишген уьстюнлюклер нечикдир?

 

  Оьтген 2014-нчю йылны гьасиллери гьакъда айтгъанда, бизин министерлик учун айрыча натижалы болгъанын эсгермеге боламан. Республиканы, Бютюнроссияны оьлчевюнде, олай да халкъара ярышланы алданокъ токъташдырылгъан ёругъуна гёре, гетген йылны узагъында юрюлген 600-ден де артыкъ чараларда Дагъыстанны физкультурагъа ва спортгъа къарайгъан министерлиги ортакъчылыкъ этген. Спортну гьар тюрлю жураларындан иш гёреген федерациялагъа, муниципал къурулувлагъа оланы гьазирлевде кёмеклешген.

Умуми кюйде алгъанда, эсгерилген шо чаралагъа 73 минг 600 адам къуршалгъан. Ачыкълашдырып айтгъанда, Темиркъазыкъ Кавказны оьлчевюндеги, олай да Бютюнроссия ва халкъара ярышларда дагъыстанлы спортчулар 1470 савгъатлы ерлер алгъан. Шоланы арасында 536 алтын, 442 гюмюш, 492 бронза медаль къазангъан. Европаны ва дюньяны оьлчевюнде оьтгерилген ярышларда бизин республикадан чыкъгъан спортчулар 82 медаль алдылар. Шоланы арасында 42 алтын, 23 гюмюш ва 17 бронза медальгъа ес болмагъа бажарды. Айрыча дюньяны, Европаны чемпионатларында, Олимпия, сакъатланы арасында оьтгерилген Паралимпия, сангы­равланы арасында юрюлеген Сурдалимпия оюнларында бизин республиканы спортчулары 30 алтын, 20 гюмюш ва 10 бронза медаль алып къайтгъан.

Айрокъда Олимпия оюнлагъа гиреген спортну жураларындан юрюлген ярышларда республикадан чыкъгъан уланлар ва къызлар гёрмекли уьстюнлюклеге етишмеге болду. Шу ерде Сурдалимпия оюнларда (2013-нчю йыл) тутушуп ябушувдан Бийсолтан Абакаров, дзюдодан Мурат Магьамматилаев алтын медаллар алгъанын айрыча айтмагъа тийишли гёремен. Абдусалам Гьадисов ва Абдурашит Садулаев тутушуп ябушувдан оьтгерилген дюньяны чемпионатында алтын медаллагъа лайыкълы болгъанын  эсгермеге тюше. Шону булан бирге дагъыстанлы спортчуланы арасында Билал Махов ябушувну грек-рим журасындан оьтгерилген дюньяны чемпионатында, олай да яшёрюмлени арасында юрюлген Олимпия оюнларында, дагъыстан спортчуланы арасында биринчи болуп Исмайыл Гьажиев тутушуп ябушувдан алдынлы ерлеге ес болгъаны бизин спортчуланы инг гёрмекли оьрлюклери болуп токътай. Земфира Магьамматалиева, олай да Саадат Абдуллаева боксдан оьтгерилген дюньяны чемпионатында биринчи ва экинчи ерни алгъанлыкъны да шолай уьстюнлерден санамагъа ярай. 

Сонг да, гетген йылда 70 спортчу Россияны спортуну устасы ва  шо атны алмакъ учун 235 кандидат гьазирленген. Шондан къайры да,  5 спортчу спортну халкъара класлы устасы, 3 спортчу Россияны спортуну ат къазангъан устасы болуп арагъа чыкъгъан.

Бютюнроссия ва халкъара оьлчевлерде оьтгерилген ярышларда етишген оьрлюклери гьисапгъа алынып, оьтген йылда 168 дагъыс­танлы спортчу спортну гьар тюрлю жураларындан къурулгъан Россияны жыйым командаларына къуршалды. Алдагъы йыллар булан тенглешдирсек, гетген йылда Россияны спортуну гьар тюрлю жураларындан жыйым командаларына 17 спортчу кёп къошулгъан. Мисал учун айтгъанда, 2012-нчи йылда оланы санаву 151-ге етише эди.    

 

– Бугюнлерде оьзлени айрыча оьсювю гьис этилеген спортну  журалары гьисапда сиз къайсыларын эсгермеге болар эдигиз?

 

– Бизин республикада гьар къачан да тутушуп ябушувгъа айрыча тергев берилген. Буссагьатгъы вакътиде де спортну шо журасы оьзюню оьсювюн узата. Шону булан бирге артдагъы йылларда бокс, дзюдо, тхэквондо, авур атлетика, олай да футбол, волейбол, шахмат, столда ойнайгъан теннис йимик спортну оюн журалары да шо ёлгъа тюшген. Гетген йылда Грозный шагьарда Темиркъазыкъ Кавказны республикаларыны арасында оьтгерилген «Кавказ оюнлары» деген фестивалында ортакъчылыкъ этген командаланы арасында Дагъыстандан баргъан спортчулар умуми экинчи ерни алгъаны да шону герти кюйде исбатлай. Ери гелгенде айтсам, бизин спортчулар шо оюнларда артдагъы уьч йылны боюнда алдынлы ерлени алып геле.

«Анжи» деген бизин футбол команда да Россияны чемпионатында уьстюнлю кюйде ортакъчылыкъ эте. «Дагестан» деген волейбол команда Россияны чемпионатында лап оьр лигагъа чыкъмакъ учун оьзюню алдына борч этип салгъан.

Гетген 2014-нчю йылда  спорт­ну кёп халкъ къуршалагъан жураларыны да оьсювю гьис этиле. Оьтгерилген ахтарывланы натижалары исбатлайгъаны йимик, пачалыкъ ва муниципал къурумларыны янындан гёрюлген чараланы натижасында бизин республикада ёрукълу кюйде физкультура ва спорт булан машгъул болагъанланы санаву 300 мингден 589 минг адамгъа ерли артгъан.  

 

– Гетген йыл республикада  не йимик уллу ярышлар оьтгерилди?

 

  Йыл сайын бизин республикада Уллу Ватан ва афгъан давланы, мычыгъыш агьвалатланы ортакъчыларыны, гьар тюрлю тармакъларда оьрлюклеге етишип, жамият арада белгили болгъан замандашларыбызны гьюрметине багъышлангъан кёп санавдагъы ярышлар оьтгериле. Шолардан къайры да, мердешли кюйде дёрт уллу халкъара турнир юрюле. Дюньяны беш керен чемпиону болгъан, спортну ат къазангъан устасы, СССР-ни ат къазангъан тренери Али Алиевни эсделигине багъышлангъан тутушуп ябушувдан, олай да XIX ва XX асруну айтылгъан кочапларыны савгъатларына ес болмакъ учун юрюлеген халкъара турнирлер шолай ярышлардан гьисаплана.

Дагъыстанны пачалыкъ ва политика чалышывчусу Магьамматсалам Умахановну эсделигине багъышлангъан спортну бокс журасындан оьтгерилеген, дзюдодан Россияны Президенти Владимир Владимирович Путинни савгъатларын алмакъ учун юрюлеген халкъара турнирлер де агьамиятлыларындан санала. Шо уллу агьамияты булангъы ярышлар гьаманда йимик бу йыл да,  дагъыстанлы спортчулардан къайры да, бизин уьлкени ва 20 тыш пачалыкъдан гелген айтылгъан спортчуланы ортакъчылыкъ этивю булан къурумлу кюйде оьтгерилди. Каспийскиде тай боксдан оьтгерилген Россияны чемпионаты да кёп санавдагъы къаравчуланы тергевюн тартды.   

 

– Зайнал Магьмутович, оьтген 2014-нчю йылда бизин республикада оьрюм чагъындагъы яшлар ва уллулар спортну гьар тюрлю журалары булан машгъул болар йимик не спорт къурулушлар пайдаландырывгъа берилди?

            Шоланы къайсылары оьзлени гезигин къаравуллай?

 

– Физкультура ва спорт тармакъларын материал-техника якъдан беклешдирмек муратда къабул этилген «2014-2020-нчы йылларда физкультураны ва спортну оьсдюрюв» деген программагъа, олай да футболгъа багъышлангъан шону бёлюгюне гёре спортну гьар тюрлю журалары булан машгъул болагъанлар учун онгайлы шартлар яратмакъны масъаласы салынгъан. Дагъыстан Республиканы Гьукуматыны хас къарары булан тасдыкъ этилген шо программаны яшавгъа чыгъара туруп, бугюнлеге ерли хыйлы иш этилген. Магьачкъала шагьардагъы «Труд» деген стадионну гьалиги заманны талапларына жавап береген кюйде ярашдырыв-янгыртыв ишлер толу кюйде тамамлангъан деп айтмагъа ярай. Эсгерилген  стадионда волейбол, баскетбол, регби, олай да спортну оьзге оюн журалары булан машгъул болагъанлар учун  къурулгъан уллу зал да бар. 2015-нчи йылны февраль-март айларында шо зал пайдаландырывгъа берилежек. Бизин республиканы тахшагьарында бир футбол майдандан къайры да,  спортну бу журасы булан машгъул болагъанлар учун дагъы да 6 гиччи майдан да бар. Къызылюрт шагьарда, Къарабудагъгент районну Къурбуки юртунда, Ботлих районну Ботлих юртунда да шолай майданлар бар. Буссагьатгъы вакътиде Хасавюрт районну Эндрейавулунда да уллу футбол майданны къурулушу юрюле. Къызлар шагьарда да спорт комплексни къурулушу башлангъан.

Шолай да, Каспий денгизни ягъасындагъы Къаягент районда Дагъыстанны ва Россияны жыйым командаларына къуршалгъанлар ярышлагъа гьазирлик гёрмеге болар йимик федерал даражадагъы спорт центрны проектлери къурулуп, тасдыкъ этилген. Шо спорт комплексини къурулушу Дагъыс­тан Республиканы Башчысы Рамазан Абдулатипов ва Россияны спортгъа къарайгъан министри Виталий Мутко этген разилешивге гёре къурулмагъа гёз алгъа тутула. Шонда спортну гьар тюрлю журалары булан машгъул болмакъ учун уллу  6 зал, теннис майдан, бассейн, къонакъюй болажакъ. Елкенли къайыкъ спорт булан машгъул болагъанлар учун да бары да шартлар яратылажакъ. Инг аслусу, Темиркъазыкъ Кавказда лап уллу спорт центрны къурмакъ учун, гертиден де,  спортчуланы оюнларын оьтгермеге ва оланы савлугъун беклешдирмеге онгайлы ер танглангъан. Спортчуланы къаркъарасыны къуватын артдырывгъа денгиз къайырдан къайры да, Къаягентни топурагъы бай эмли балчыкълары да, сувлары да болушлукъ этежек деп къаравуллана.   

 

– Республиканы районларында ва шагьарларында спорт имаратланы къурулушуна далапчылар оьзлени къошумун болдурамы?

 

– Озокъда, спорт имаратланы къурувда  бюджетден тышдагъы, демек, далапчылар гёрсетеген акъча маялар да харжлана. Бугюнлерде Избербаш шагьарда, олай да Дагъыстан пачалыкъ политехника университетни бинасында да  шолай къурулгъан 25 метр узунлугъу булангъы бассейнлер пайдаландырывгъа берилди. Шолайлыкъда, токъташдырылгъан ёрукълар сакъланып, тийишли кюйде къурулгъан 2 бассейн болгъан сонг, гележекде бизин республикада спортну юзюв журасындан ярышлар оьтгерилмеге де бажарылажакъ.

Шондан къайры да, бизде 3 спорт комплекс, 18 спортзал, 2 уллу ва 23 гиччи  футбол майдан ва оьзге спорт имаратлар далапчыланы харжына къурулгъан. Бир де къопдурувсуз айтгъанда, шо спорт имаратлар пайдаландырывгъа берилгенлик бизде ватандашланы гьар къайсы къатлавларына да физкультура ва спорт булан машгъул болмакъ учунгъу имканлыкъларын артдыра.  

– Зайнал Магьмутович, бизин республикада, савлай уьлкеде йимик, Олимпия оюнлагъа гиреген спортну жураларына тергев этилегени англашыла. Шолагъа гирмейген спортну жураларына сизин министерликни янындан  якълав бармы?

 

– Буссагьатгъы вакътиде бизин республикада яшланы ва яшёрюмлени  168, олай да Олимпия резервини 12 хас спорт школасы бар. Тутушув ябушувгъа ва футболгъа аслу тергев берилеген Олимпия резервини 2 училищеси, физкультурадан гьазирлик юрюлеген 1 спорт клубу иш гёре. Шоларда 117 мингден де артыкъ яшлар ва яшёрюмлер спортну 36 тюрлю журасы булан машгъул бола. Дагъыстанны Гьукуматы къабул этген къарарлагъа асасланып, республиканы, уьлкени оьлчевлеринде, халкъара ярышларда натижалагъа етишген спортчулагъа, оланы уьйретеген тренерлерине, оьзге касбучулагъа берилеген  стипендиялар, акъча савгъатлар бар, Олимпия ва Паралимпия оюнланы алдынлыларына яшав боюнда  айлыкъ гьакъ тёлене. Бизин республиканы атындан ярышларда ортакъчылыкъ этеген спортчулагъа барысына да спорт гийим тегин бериле. Олимпия оюнлагъа гиреген спортну журалары булан машгъул болмакъ учун спорт школаларда шартлар болдурулгъан. Спортну шо жураларындан ярышлагъа барагъан спортчулагъа ёл гьагъы да тёлене. Ярышланы вакътисинде къалгъан авараланы федерациялагъа  чечмек къала.    

  Янгы йылда спортну гьар тюрлю журалары булан иштагьланагъанланы тергевюн тартар йимик нечик ярышлар ва турнирлер оьтгерилежек?

 

– 2015-нчи йыл бизин учун бек жаваплы йыл болажакъ. Неге тюгюл, бизин республикада биринчилей болуп  тутушуп ябушувдан, ябушувну грек-рим журасындан, авур атлетикадан Россияны чемпионатлары оьтгерилежек. Шолардан къайры да, кёп санавдагъы ярышланы оьтгермек гёз алгъа тутулгъан.

 

– Зайнал Магьмутович, оьтгерилежек ярышларда бизин спортчулагъа  уьстюнлюклер,  сизин де етип гелген Янгы йыл булан къутлап, республикада спорт тармакъны оьсювю учун юрютеген гьаракатыгъызда оьрлюклер ёрайман.

 

– Мен де янгыз спортчуланы тюгюл,  савлай къумукъ халкъны, «Ёлдаш» газетни бары да охувчуларын  янгы йыл булан къутлайман. Инг алда яхшы савлукъ, агьлюлеринде татывлукъ, юреклерине тутгъан бары да асил муратларына етишмекни ёрайман.

 

 

Лакъырлашывну

Насрулла БАЙБОЛАТОВ юрютген.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля