Сорав – жавап
– Апрелни исси гюнлеринде от гётерилегенден къайры, къыргъа йыланлар да чыгъа. Агъулу йылан тиксе, биринчилей не этме герек?
– Йылан адамгъа бир заманда да биринчи чапмай, адам къоркъагъанда йимик, о да къоркъа. Адам билмей къуйругъун яда башгъа ерин таптап къойса, осакъланмакъ учун атыла ва тиге.
Йыланны гёргенде астаракъ булан артгъа тайма герек, чалт юрюш яда айланыш ону къутурта.
Эгер де агъулу йылан аягъыгъызны яда къолугъузну тиксе, бир кюйде сакълама къарагъыз. Шо ерни байлама ва кёп сув ичме герек.
Шону оьр янындан къысып байласа да яхшы, тек тезликде больницагъа етишме тарыкъ бола.
Аллергиясы бар адамны тиксе, 15-20 минутдан адам оьзюн осал гьис эте, башы айлана, къусма сюе ва тынышы къысыла.
Шону учун да табиатгъа чыгъа бусагъыз, къолгъа узун таякъ алсагъыз яхшы, ону булан хотгъана туруп юрюсегиз, йылан тез гетежек.
* * *
– Алимлер гьалиге ерли кёкюрек аврувну тайдырагъан дарман неге чыгъармагъан?
– «Сириус» деген россия университетни ахтарывчулары шолай дарманны уьстюнде ишлейгенли кёп заман бола. Шо дарман яшланы чы нечик де, уллуланы да аврувдан сакълажакъ.
Бугюн дюньяда кёкюрек аврувгъа къаршы БЦЖ деген дарман къоллана. 1950-нчи йылдан берли шо дарманны бары да янгы тувгъан яшлагъа эте. 7 ва 14 йыллар болагъанда такрарлай.
Уллулар учун шо дарманны къолламакъны айтардай пайдасы болмай, шону учун да янгы дарман чыгъармакъ аслу масъала деп санала.
* * *
– Гьайванлар авруп оьлеген гезиклер кёп бола. Шоланы къолай этме харжлангъан акъчаны пачалыкъны янындан алма болагъаны гертими?
– Гьар адамгъа да уьйде сакълайгъан гьайваны оьлмек – уллу зарал. Ондан къайры да, шо гьайванны авруву адамлагъа юкъмакъ бола. Гьар гезикде шону гьайван докторгъа гёрсетме, къолай этмек учун дарманлар алма кюю де болмай къала. Россияны Гьукуматыны башчысы Михаил Мишустинны къарарына гёре, уьй гьаванланы бакъмакъ ва къолай этмек учун 1 миллиард манат къошум акъчалар гёрсетилген.
Еринде айтсакъ, 2023-нчю йылгъа шо ишлеге алда 3,7 миллиард манат гёрсетилген эди.
* * *
– Артдагъы вакътиде тазалыкъ болдурмакъ учун кёп тюрлю химия алатлар къоллана. Шоланы заралы болмай да къалмайдыр?
– Гьали яшавлукъда аслу гьалда тазалыкъ болдурмакъ учун химия алатлар генг кюйде къоллана. Бир тамчыны тийдирип къойса да, майлы савут-саба тап-таза бола, насланы тайдыра ва къайсы савутну да йыртыллатма бажарыла.
Оланы пайдасы булан янаша заралы да бола.
Алимлени тергевлерине асасланып айтсакъ, инг де зараллы деп опуракъ жувагъан порошоклар гьисаплана. Тыныш булан ичинге алынгъан зараллы ва гёзге гёрюнмейген гиччи бюртюклер оьпкелени аврутма бола. Шолай химия алатланы уьйлени тазалайгъанда, ийисин тайдырма деп гьавагъа себегенде, айрокъда савут-сабаны жувгъанда, заралы савлукъ учун къоркъунчлу.
Нечакъы жувсанг да, савут-сабаны уьстюнде химияны юкълары къалмай болмай, сонг биз ону аш булан ичибизге йиберебиз. Эгер де уллуланы къаркъарасы чыныкъгъан буса да, яшлагъа болагъан заралы эпсиз кёп.
Шону учун да, уьйлени тазалап битгенде, терезелени ачып, ичине таза гьава гийирме герек.
