Сорав – жавап

– Йыл сайын ичеген сув къыт болуп геле деп кёп айтыла. Шону асырамакъ учун не ишлер этиле?

– Гертиден де, тюрлю-тюрлю пачалыкъларда шо масъала аслу деп гьисаплана. Африка пачалыкъларда тазаланмагъан, булгъанчыкъ сувну тонгдуруп ичегенлер де бола.
Россия – ичеген суву кёп бар пачалыкъланы бириси. Дагъыстандагъы тавлардан агъагъан сувланы тазалыгъын сакълавгъа да артдагъы йылларда тергев этилме башлады. Юз йыллар алда ишге салынгъан КОР-ну тазалыгъын болдурувгъа да тергев осал. Неге тюгюл, 100 чакъырымгъа созулгъан ва уьстю ачылгъан татавулгъа не де тюше, не де ташлана. Шону учун тахшагьаргъа ва айланадагъы шагьарлагъа «Чиркей-Магьачкъала-Каспийск» деп ат та­гъылгъан быргъыдан таза сув гележек. Къурулуш ишлер бу йыл башлангъан. Шону булан бирге барыбызгъа да ичеген сувну асырап харжламакъ таклиф этиле.
* * *
– Гьалиги заманда бары да маълумат телефонда сакълана. Эгер де телефонунгну тас этсенг, не чаралар гёрме герек?

– Гертиден де, гьали къайсыбызны да гьа­къыбыздагъы маълуматлар телефонубузда сакълана. Бугюнлер бары да ишибизни этме болагъан «Госуслуги» деген портал, ингдеси, «Сбербанкны» картасыны маълумат-лары, суратларыбыз да шонда сакълана.
Башлап зенг этип къарама герек, балики, тапгъан адам намуслу буса, шону къайтармакъ бар. Телефонну документлерини номеринден таба телефонунг не ерде экенни де билме бола.
Эгер де телефонунг яшыртгъын код булан ябылгъан буса, шону ачмакъ учун заман гетежек. Шо заманны ичинде операторгъа зенг этип, сим-картангны ва «Сбербанкгъа» зенг этип, акъча картангны да ябып боласан. Телефонунгдагъы яшавлукъ торунга гирмесин учун да чара гёрме герек.
Шоссагьат полициягъа билдирсенг ва телефонунгну документлериндеги номерни де берсенг, шону тез тапма да болажакъ.

* * *
– Музыка билим береген охув ожакъланы студентлерине 15 минг манат стипендия берилежек дей, музыка билим шонча да къыйматлымы?

–Шолай стипендия бары да студентлеге берилмей. 15 минг манат стипендия белгили музыкант Елена Гнесинаны фондундан бажарывлу ва бир уьстюнлюкге етишген студентлеге берилежек.
Шо да бу йыл 1-нчи сентябрден тутуп берилежек. Савлай Россияда шолай стипендия 11 студент тюгюл алмажакъ. Шогъар кандидатланы гьар регионну маданият минис­терлиги гёрсетежек ва Россияны маданият ми­нистерлигини конкурс комиссиясы сайлажакъ. Бизин министерликге де тезликде шолай пагьмулу студентлени табып, конкурсгъа йиберме тюшежек.
* * *
– Яшым авруп уьйде къалсам, магъа больничный берилеми? Шо къайсы ишдегилеге бериле?

– Больничный бары да ишлейгенлеге берилме тарыкъ. Эгер де ишчи налог инспекцияда гьисапгъа алынмагъан ва яшавлукъ фондгъа взнослар бермейген ишде ишлей буса, больничный берилмей. Больничный яшы авруйгъан анагъа да бериле. Эгер де гьал шолай болса, аврув башлап зенг этип буса да, иш къурумгъа ишге гелип болмай­гъанын билдирме ва врачгъа барма герек. Эгер де больничный ачылгъан буса да, шо да гьакимге билдирилме, ачылмаса, врач бакъгъан деп справка гелтирме тарыкъ.

Больничный 15 гюнге ачыла, тарыкъ болса, узатма да бола. Иш береген адам больничныйны 3 гюнюн, къалгъан янын буса социальный фонд тёлей. Берилеген акъча стаждан гьасил бола.