Тенг ихтиярлы яшавну белгилейген Аслу Закон

Пачалыкъны Аслу Закону – Конституция Россияда ихтиярланы якълавну кюрчю маънасы болуп токътай ва башгъа бары да законлар огъар асаслана. Конституция биринчи къабул этилген гюнден башлап, шо документге бир нече алышынывлар этилген. Ахырынчы керен огъар этилген алышыныв – «Россия Федерацияны Президентин Россия Федерацияны ватандашлары умуми тенг ва тувра тавуш берив булан 6 йылгъа (алда шо болжал 4 йыл эди) сайлайгъанлыкъ. Экинчиси – «Пачалыкъ Дума 5 йыл болжалгъа сайлана» (алда шо болжал 4 йыл эди) деген алышыныв 2008-нчи йыл 30-нчу декабрде РФ-ни Законуна гёре этилген.

1990-нчы йылланы ахырында Россияны Конституциясы къыйынлы политика кризислерден оьтген.

Россия Федерацияны гьалиги Конституциясыны алдында бизин уьлкеде бир нече конституциялар къабул этилген. Оланы аслулары – социализмни уьстюн гелгенин бегетеген 1936-нчы йылда чыкъгъан Конституция. Ондан сонг «яшав токъталгъан девюрню» 1977-нчи йылда чыкъгъан Конституциясы. Шо артдагъы Конституция Совет Союз тозулгъунча да иш гёрген.

Россияны Конституциясы – пачалыкъны демократия ёлда оьсювюню мекенли белгиси. О – яхшы ёравланы тизими тюгюл,  мекенли иш гёреген, оьзюне уьлкеде бары да законлар асасланагъан, кюрчюленеген документ. Конституция  – уьлкени гьар  ватандашы учун Закон. Ону гьар ватандаш, биринчилей, билме ва яшавунда къоллама герек бола. Конституцияны талапларын билмек ва ону бажарывлу къолламакъ – уьлкелени гьар ватандашыны борчу, уьлкени алгъа барывуну аламаты.

Россия Федерацияны янгы Конституциясы россиялыланы ихтиярларын ва борчларын белгилегенни, уьлкеде гьакимликни иш гёреген, законлар къабул этеген ва суд тармакълары беклешгенни, янгы демократ сайлавлагъа ёл ачылагъанны, печат сёзге эркинлик берилегенни токъташдыра.

Россия Федерацияны Конституциясы къабул этилгенли, 20 йылдан да къолай заман гетген. Шо заманны ичинде савлай Россияны, шону булан бирче бизин республиканы да экономика, яшавлукъ, маданият ва оьзге тармакъларында кёп пайдалы ишлер этилген. Янгы охув ожакълар, школалар, маданият биналар, яшлар бавлары къурулгъан. Тувулунгъан четим гьаллагъа да къарамайлы, республикада онгача яшавлукъ уьйлени къурулушу алда бир де болмагъан кюйде оьсе. Автомобиль ёллар къурула, юртлагъа газ тартыла, илму, билим берив, савлукъ сакълав тармакъланы ишлери къолайлаша.

Озокъда, Россияны орта бойларындагъы оьсюв булан тенглешдиргенде, бизин республика гьали де экономика, яшавлукъ масъалаларда артда къала. Тек Дагъыстан Республикада оьсювге бакъдырылгъан чаралар гёрюле.

Он йылдан да артыкъ 12-нчи декабр хас кюйде ишлемейген гюн болуп турду. Амма 2004-нчю йыл, декабр айны 24-нде РФ-ни Пачалыкъ Думасыны Россия Федерацияны Загьмат  Кодексине этген алышынывларына гёре Конституцияны гюню ишлейген гюн этилген. Оьзю агьвалат буса Россияны эсделик байрамларыны гьисабына гирген.

Шогъар да къарамайлы, шо агьвалатгъа – уьлкени Аслу Законуна багъышлангъан тюрлю-тюрлю чаралар оьтгериле. Россияны шагьарларыны маданият ва билим берив ожакъларында шо чаралар айрокъда кёп, ихтиярланы якълавгъа анг­латыв береген дарслар, «дёгерек столлар»,  башгъа тюрлю англатывлар, выставкалар, байрам концертлер, кёп халкъ ортакъчылыкъ этеген жыйынлар, митинглер бола.

 

А. ГЬАМЗАЕВ.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля