НЕМИСЛЕР ГЕРИ ТАРТЫЛМА БАШЛАДЫ

Эдиль оьзенни (Волганы) боюнда ерлешген шагьарны алмакъ учун оьтгерилген къанлы давларда немислер 1,5 миллион адамын тас этген. Елевчюлени 330 минги есир этилинген, шоланы ичинде 22 генерал ва 6-нчы  армияны башчысы фельдмаршал Ф. Паулюс да болгъан. Шо давларда кёп къумукъ уланлар да ортакъчылыкъ этген.

    Хасавюртлу Абдулгьаким Ханакъаев – Сталинград давну гьаракатчы ортакъчысы. Оьзюне 24 йыл болагъан къумукъ улан шо заманда 21-нчи армияны 88-нчи гвардиячы атышыв дивизиясыны, 271-нчи полкуну миномёт взводуну командири болгъан. Дивизия оьзлеге берилген бойну тиши-тырнагъы булан дегенлей тутуп тургъан.

    Абдулгьаким Ханакъаев 1918-нчи йылда Яхсайда тувгъан. Юртдагъы школаны бите ва 1936-нчы йылда ол Хасавюртдагъы педучилищени, 1941-нчи йылда буса Магьачкъалада пединститутну битдире. Ишлеме башлайым деп турагъанда, Уллу Ватан дав башлана ва биринчилерден болуп Абдулгьаким давгъа йибериле. 1942-нчи йылны июль айында Харьков шагьарда яралана. Къолай болгъанда, Сталинград бойгъа йибериле.

    – Немислер къамавгъа тюшген Паулюсну армиясын къутгъармагъа деп кёп асгер салгъан эди, – дей, бизин булан лакъыр эте туруп, Абдулгьаким агъав. – Самолётлары токътавсуз бомба ташлай, асгери чапгъын эте. Миномётчуланы аслу борчу – бизин совет асгерлер чапгъын этгенче немислени боюн атышывгъа тутмакъ ва чапгъын этегенде, къаршы урагъан белгилени бузмакъ ва дагъытмакъ. Мени 3 рассчётум бар эди, шоланы гьарисинде буса 8–9 топчу бола. Бизин тюз атышывубуздан кёп зат гьасил экенни билеген ёлдашларым бары да бажарывлугъун салып дав этип турду.

    Гече-гюн рагьатлыкъ гёрмеген асгерлер бек къыйынлы шартларда дав эте. 1942-нчи йылны ноябрь айыны ахырында Абдулгьаким къуллукъ этген бёлюкге Клетская деген юртну янында токътамакъ буюрула. Сонг юртну ягъасындагъы оьзенден таба ариги янына чыкъма башлайлар. Башлап шыплыкъ буса да, артда  немислер шо бойну ярыкъ этеген ракеталар атып, гюндюз йимик эте. Артда буса бомбагъа тута. Къыяматгюн тува. Абдулгьаким яралангъан къурдашын да алып, оьзенни ариги янына чыкъгъан кююн мекенли этип хабарлама эсинде къалмагъан.

    88-нчи атышывчу дивизия дав эте туруп, Сталинградгъа багъып ювукълаша. 1942-нчи йылны ахыры эпсиз сувукъ бола, буса да алгъа юрюш токъталмай. 1943-нчю йылны 17-нчи январында Карповка деген юртну немислерден азат этмек учунгъу давларда Абдулгьаким онг къабургъасына яралана, тек дав майданны ташламай, дав ёлдашларына не ерлеге атышма герекни айтып тура.

    Абдулгьаким ярасы енгил экенге гос­питальгъа бармай. Январ айны ахырына таба совет асгерлени алгъа барыву чалтлаша ва 1943-нчю йылны 2-нчи февралында Сталинградны тюбюнде елевчюлени дагъытыв булан бите. Шондан сонг немис асгер гери тартылма башлай, давну «аркъасюеги» сына.

    Буланы асгер бёлюгюн 62-нчи армиягъа бере, сонг гвардиячы лейтенант Абдулгьаким Ханакъаев ёлбашчылыкъ этеген взвод шо армияны 216-нчы атышывчу полкунда Украинаны немислерден азат этмек учун ябуша. Шо давда гёрсетген къоччакълыгъы учун ол Уллу Ватан давну II даражалы ордени булан савгъатлана.

    Ярым йылны ичинде Абдулгьаким Ханакъаевни рассчёту Ворошиловград, Артёмовск, Сталин, Святогорск шагьарланы алывда яхшы дав эте. Амвросиевка деген юртну алмакъ учун этилинген  давда полкну  атышывчу ротасына къаршы немис танклар салына. Эки де якъдан атышыв башлана, тек танклар яяв асгерге гюч этме башлай. Шо заманда А.Ханакъаев ёлбашчылыкъ этеген взводгъа ротагъа кёмеклешмек тапшурула. Шо давда миномётчулар яхшы игитлик гёрсете. Абдулгьаким оьзю атышып бир танкны яллата, тек оьзю авур яралана. Шо урушда  гёрсетген къоччакълыгъы учун Абдулгьаким Къызыл Юлдуз орден булан савгъатлана.

    Чита шагьарда узакъ заман ятып, Абдулгьаким 1944-нчю йылны башында экинчи группалы сакъат болуп уьюне къайта ва шоссагьат ишге гирише. Ол кёп йылланы узагъында Яхсайда, Къарланюртда, Солтан Янгыюртда ва Хасавюртну школаларында муаллим, завуч ва директор болуп ишлеген. А.Ханакъаев «Билим беривню отличниги» деген атгъа ес болгъан дарс беривчюлени бириси бола.

    Абдулгьаким оьзюню намуслу загьматы ва къыйыны булан абур къазангъан, уьйленген, агьлюсю Тамара булан татывлу агьлю къургъан. Дёрт де авлетин тарбиялагъан, охутгъан ва уьйлю-эшикли этген. Яшларыны 13 авлети, оланы да 22 яшы бар. Уллу агьлюню башчысы Абдулгьаким бираз алларда 63 йыл бирге яшагъан агьлюсюнден айырылгъан, тек яшларыны яшлары ону ругьдан тюшме къоймай.

    Ол Хасавюрт шагьарны гьюрметли ватандашы, ветеранланы шагьар советини гьаракатчы ортакъчысы.

    Ветеранны тёшюн дав савгъатлар булан янаша загьмат савгъатлары да безей. Бизин яшавубузну буса муна шулай Абдулгьаким Ханакъаев йимик адамлар бай этип гёрсете. Оланы дав ва яшав ёлу бизге даим уьлгю болуп туражакъ.

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,

 оьз мухбирибиз.

Суратда: А. Ханакъаев.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля