Акъгъа къара демейик

Гетген асруну 70-нчи йыллары. Мычы­гъыш-Ингуш Республиканы муаллимлерини 3-нчю съездиндебиз. Гьар регионну вакили съездни къутлап, огъар берекетли иш ёрап, съездни президиумуна эсделик савгъатлар тапшуралар. Трибунагъа оьзюню нартдай бою булан, бары да делегатланы мукънатисдей тергевюн тартып, Дагъыстанны о замангъы билим берив ишлени министри Халит Магьитов чыкъды, гьеч кагъызсыз уллу иш тутумлу сёйлеген сонг, Совет Союзну Игити Ханпаша Нурадиловну уллу суратын савгъат эте туруп:

– Бу исбайы улангъа бирлер Мычы­гъышны игити, башгъалар Дагъыстанны игити дей. Шо эки де якъ шайлы адаша ва игитни сыйын кемите, Ханпаша – СССР-ни Игити. Барыбызны да оьктемлигибиз, байлыгъыбыз. О бизин барыбызны да бирикдире, дос ва къардаш эте. Дослукъдан артыкъ дюньяда гьеч гюч ва байлыкъ ёкъ. Яшасын бизин булай уланларыбыз ва дослугъубуз, – деди. Президиум, бютюнлей зал эретуруп: «Дослукъ! Дослукъ! Дослукъ!» – деп такрарлап, сююнч тувдургъан яшлы гёзлери булан, бир-биринден тоймай, хыйлы заман харс ура турдулар.

Бир атны яхшылыгъындан минг ат сув ичер деп булайгъа айта. Тюзю, дослукъгъа шолай уллу янашыв етишмейген гезиклер де бола. 2010-нчу йыл май айны башлапгъы жумасында Гюйдюрмесде чыгъагъан «Гумс» газетни редакциясындабыз. 9-нчу майгъа багъышланып чыкъгъан «Гумс» газетни номеринде берекетли кюйде ер де,  тёр де берилип: «Фашистлени Рейхстагына байракъ къакъгъан мычыгъышлы Абдулгьаким Исмайыловну 90 йыллыгъы булан гьакъ юрекден къутлайбыз, узакъ оьмюр, къатты савлукъ ёрайбыз…» деп язгъанлар. Ону булан янаша Шали районну да шо ёрукъда язылгъан къутлавун бергенлер.

– Къутлап чы кёп арив этгенсиз – о Россияны Игити, озокъда, барыбызгъа да ортакъ, барыбызны да оьктемлигибиз, тек мычы­гъышлы деп неге язгъансыз. Абдулгьаким Исмайылов чу къумукъ, – дедик.

– Магъа Абдулгьаким Исмайылов Ножайюрт районда тувгъан деген эдилер, о, бу деп, –бузула сёйледи «Гумсну» редактору. Биз яман гёнгюбюз булан редакция­дан чыкъдыкъ. Бу зат оюбузгъа-гьакъылыбызгъа къыйышмай: «Я бу не зат? Бу чу – намартлыкъ! Онда, мунда барайыкъ. «Ёлдашгъа», – язайыкъ деген  ойлар, башгъа пикрулар тувулду. Бираз заман гетип, сабур болуп, Абдулгьаким оьзю сав, Аллагьны яхшылыгъындан, уланлары да бар, сав Дагъыстан – шагьат, къурдашыбыз, досубуз «Ёлдаш» бар деп токъташдыкъ, амма  юрек талчыкъны есиринде.

Тюзю, узакъгъа да бармай, «Ёлдашда» Абдулгьакимни уланы да, гелини де берген кёп мукъаятлы гери урувлар чыгъып, юрек­лерибиз шайлы солкъ болду. Экинчи гюн Гюйдюрмесге барып, «Гумсну» баш редакторуна «Ёлдашда» рус тилде язылгъан  гери урувланы охутдум. Гёремисен, ону чу етти минасында да мычыгъыш болмагъан. Биз чи – мычыгъыш да, къумукъ да етти миналардан тутуп да, къан да, мал да тийип къардашлыкъ юрютебиз. Къардашланы арасында татывлукъ, иссилик тувдурмагъа герек адамлар сувукълукъ чачып юрюмек айыпдыр. Бу чу – намартлыкъ. Ойлап къара гьали оьзюнг де. Къумукъланы дюнья даражасындагъы оьктемлигин-оьрлюгюн, сиз айтгъаны бола буса, оьзюгюзнюки этип, шо даражада къумукъланы сыйын-абурун тёбен тюшюрмеге къасткъылмакъ бола. Бу гьаракат ювукълукъ тувдурмай, сувукълукъ тувдура деген ёрукъда сёйледик.

Ондан сонг да, «Гумс» газетде Абдулгьаким Исмайылов Россияны Игити, бизинки, мычыгъышлы деген  ёрукъда редакцияда ишлейген адамны макъаласы чыкъды. Шо редакцияны коллективини жыйынында «Ёлдаш» газетде чыкъгъан гери урувлар арагъа салынып ойлашылмагъангъа герти шагьат деп эсиме геле. Ондан къайры да, шо гери урувлар парламентни спикери Дукваха Абдурагьмановгъа да етишген. Тек ондан сонг да ол бир нече керен уллу республика даражадагъы жыйынларда: «Бизин мычыгъышлы, Россияны Игити Абдулгьаким Исмайылов фашистлени Рейхстагына Уьстюнлюкню байрагъын къакъгъан», – деп билдирген. Уллу тамаша иш тюгюлмю республиканы даражасындагъы ёлбашчы бютюндюнья махлукъгъа белгили гьакъны ялгъангъа айландырмагъа урунгъаны?

Генг кюйде белгили Муслим Магьомаевни аталары Сююнчкъалада яшагъан Бора­гъан къумукълардан,  Ташав гьажи Эндирей, Конта гьажи Исси-сув (Гюйдюрмес район) къумукълардан. Оланы къумукълугъун исбат этип, эришип бир къумукъ да юрюмей. Олар миллетлигин оьзлер сайлагъандыр. Бары да миллетлеге яхшылыкъгъа болсунлар. Шо адамлар булан биз барыбыз да оьктем болабыз, биз барыбыз да бусурманлар да дюрбюз, Аллагь буюрса. Бусурманны башлапгъы аслу ругь талабы: «Оьзюнге этсе яратмажакъ затны башгъагъа этме!» Ону  унутмайыкъ! Сююмлю Игитибиз Абдулгьаким агъавубузгъа къайтып айтсакъ, ол биревге де оьзю мычыгъышлыман демеген, ондан къайры да, оьзю савда Абдулгьаким  мычыгъышлы  деп язгъанлагъа ону гьакълыгъын гери урувланы да ол яздыртгъан.

Савлай Дагъыстангъа, Мычыгъышгъа, гьатта бютюн Россиягъа белгили гьакъгъа къаршы турмакъ, акъгъа къара деп эришмек йимик зат сав дюньягъа аты белгили, барыбызгъа да ортакъ сююмлю Игитибизни къабурунда парахат ятмагъа къояйыкъ. Бу чу Аллагьны алдында да эдепсизликге айлана тура. Эришивлюк – къаршылыкъны башы. Бизге, Аллагь яратгъан миллетлеге, бир-биревге къаршылыкъ, Яратгъаныбызгъа къаршылыкъ – оьчлюкге элтеген ёл.

Макъаланы башында биз чомарт ананы келпетинде тувулгъан айтывну негьакъ бермеген эдик. Биз, бары да миллетлер, шо зор гьакъгъа (дослукъгъа) гьакъ юрекден къуллукъ этмеге герекбиз. Шо гьакъ буса  ялгъангъа бютюнлей къаршы. Гьакъгъа гьалал къуллукъ этип, татывлукъда яша­йыкъ.

 

 

 

 

Абас МАМАЕВ.

Мычыгъыш Республика, Борагъан.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля