Гёз алгъа тутулгъан борчлар яшавгъа чыгъажакъгъа инамлыкъ бар

Газетни редакциясында юрюлген пикру алышдырыв


 Бизин «Ёлдаш» газетни редакциясында жамият яшавгъа таъсири тиеген агьамиятлы агьвалатланы арагъа салып ойлашыв кёпден берли мердешленип геле. Шолай, оьтген жумагюн, март айны 29-нда да, алдагъы гюнлерде ДР-ни Башчысы Владимир Васильевни Дагъыстанны Халкъ Жыйынына Чакъырыв кагъызыны айланасында пикру алышдырыв болду.



Оьтгерилген шо пикру алышдырывну юрютген «Ёлдаш» газетни баш редакторуну заместители Абдулкъапур Салимурзаев инг алда оьзлени уьзюрю къуллукъларын артгъа салып, шо гюн редакциягъа гелген къонакълагъа разилигин билдирип сёйледи. Шону булан бирге, ол бютюн жамиятны тергевюн тартгъан ДР-ни Башчысы Халкъ Жыйынына этген Чакъырыв кагъызны ич маънасын газетни охувчуларына етишдирмек муратда айрыча гьаракат болдурулагъаны гьакъда айтды. Юрюлежек пикру алышдырыв да шо гьаракатны аслам бир пайы болуп токътажагъына инанагъанын билдирди:


– Артдагъы гюнлерде савлай республиканы оьлчевюнде агьамиятлы болуп арагъа чыкъгъан уллу агьвалатгъа – Дагъыстанны Башчысыны Халкъ Жыйынгъа Чакъырыв кагъызына байлавлу лакъыр этмеге, пикру алышдырмагъа жыйылгъанбыз. Бизин газетни редакциясына гелгенлеге разилигибизни де билдирип, гьар заман да олар бизин булан къатнайгъанын арив гёрюп къаршылайбыз.


Дагъыстанны Башчысы Владимир Абуалиевич Васильев март айны 20-сында ДР-ни Халкъ Жыйынына, Халкъ Жыйынына дегенде де, бизин республиканы гёрмекли адамлары жыйылып оьтгерилген   ювукъ вакътини ичинде кютюлмеге тюшеген ва узакъ гележек болжалгъа белгиленген борчлар айтылагъан Чакъырыв кагъызын малим этди. Шонда гётерилген кёп-кёп тармакъланы масъалаларыны айланасында сёйлеме де сёйлербиз. Яшавну кюрчюсю гьисапланагъан экономика тармакъ шо Чакъырыв кагъызда да башлап эсгериле деп айтмагъа ярай. Шо гьакъда айта туруп, республиканы Башчысыны сёйлевюнде де айтылагъан бир нече масъалалагъа сизин тергевюгюзню бакъдырмагъа сюемен. Шоланы арасында промышленностну, юрт хозяйствону, налоглар жыйывну, юрюлеген къурулушланы гьалы лап башлап эсгерилгенин айрыча эсгерип къоймакъны тийишли гёремен, – деди А.Салимурзаев.


Шондан сонг газетни редакциясына чакъырылып гелген гьар не къайсы масъаланы айланасында да ой къуруп болагъан къумукъланы гёрмекли вакиллери бизин республиканы Башчысы Чакъырыв ка­гъызда белгиленген борчланы айланасында пикру алышдырды.


Оьрде эсгерилеген масъалаланы агьамиятлыгъы гёз алгъа тутулуп, бир башлап экономика илмуланы доктору Расул КЪАДИЕВГЕ сёз берилди:



– Бизин республиканы Башчысыны Чакъырыв кагъызында бизге не ёл гёрсетер экенни, бизин алдыбызгъа не йимик масъалалар салына экенни, не йимик даражагъа етишмеге гёз алгъа тутулагъанын билмеге сююп, адамлар ону сёйлевюне кёп тергев берип тынглады. Мен де оьзюмню янымдан нечакъы бола буса да къулакъасып тынгласам да, газетлени бетлеринде язылып чыгъарылгъанда да, бир-бир бёлюклерин нече къайтып-къайтып охудум. Неге тюгюл, сёйлевге тынглайгъанда бары да затны эсде сакъламагъа бажарылмай, – деп башлады Расул Къойтемирович.


– Оьзюню Чакъырыв кагъызында бизин республиканы Башчысы Владимир Васильев кёп уллу масъалаланы гётере, арагъа чыгъара. Тек бир тюрлю масъалалагъа ону янашыву, оьзюню сёйлевюню къурулушу, къайсы масъалалагъа артыкъ тергев бергени мени айтардай рази этмеди. Оьзюм мекенли кюйде англамай къалгъан бусам да ярай, Дагъыстанны Башчысыны сёйлевюнден ол негер айрыча аслу маъна берегени, бизин республиканы халкъына не йимик алмашынывланы башдан гечирмеге тюшежеги гьакъда мен толу жавап алмагъа болмадым. Бир башлап налогланы жыйылывуну къадары, олай да шо тармакъда гёз алгъа тутулагъан борчланы гьакъында айтылды. О – яхшы. Тек налогланы жыйгъынчагъа бир алдын шогъар мекенли кюрчю яратмагъа герек чи. Налогну неден аласан?! Бир башлап шо гьакъда ойлашмагъа тюше. Налогланы жыйывну артдырмагъа ёл ачмакъ учун не йимик шартлар яратылажагъы таман чакъы айтылмады. Хыйлы тармакъланы гьакъында айта туруп, ахырда промышленностгъа гелди. Тек шо тармакъдан не умут этмеге бажарылагъанын, алгъа салынгъан борчланы кютмек учун болжалланы, олай да оланы яшавгъа чыгъарывгъа кимлер жаваплы экенин англамадым.


Юрт хозяйствогъа чыкъгъан заманда, мен таман чакъы уллу масъалаланы гьакъында айтылажакъ деп умут эте эдим. Тек мунда да толу суратлав болмады деп ойлайман. Айтылгъаны да не болду: сайламлы урлукълар болдурув ишге тергев берилип, хас станция къурулмагъа тарыкъ. Яхшы, герек. Гьайванчылыкъны гьакъында да шо тармакъда бизде болдурулгъан малланы тыш пачалыкълагъа сатып йиберилегенин эсгерди. Гьайванчылыкъ тармакъны эсгергенде буса, сют де, эт де оьзлюгюнден болуп къалмай. Гьайванчылыкъ тармакъны оьсдюрювню амалгъа гелтирмек учун, бир башлап гьар тюрлю югъунчлу ва къатты емлени болдурмагъа тюше. Емлени кимлер гьазирлежек, умуми кюйде алгъанда, гьайванчылыкъ тармакъны оьсдюрювню борчлары кимлени алдына салынажагъына байлавлу соравлар да жавапсыз къалгъаны мени кёп ойлашдырды.


Бизин республикада тезден берли де юрт хозяйство тармакъгъа аслу тергев берилип гелген сонг, гележегибизни янгыз гемелер ишленеген ва ярашдырагъан ерлени къурашдырыв, олай да Къызлар шагьарда самолётлар чыгъарыв булан байлап къоймагъа тюшмейдир. Шолар булан бизин республиканы байындырмагъа бажарылмай. Бизин тангалабызны гьатта янгыз промышленност булан тюгюл, юрт хозяйство булан байламагъа тюшедир. Промышленностну оьсювю де юрт хозяйст­во тармакъ булан туврадан-тувра байлавлу болмагъа тарыкъ. Бугюнлерде бизин республикада юрт хозяйство техниканы 70 проценти ишлемей. Шогъар айрыча тергев бакъдырмаса ярамай.


Бугюнлерде бизде юрт хозяйство комп­лекслени къурувну башлавгъа байлавлу тюркиялы далапчылар булан сёйлешивлер юрюлюп турагъаны гьакъда кёп айтыла. Тек тюрклер бизин республиканы юрт хозяйство техника тармагъындагъы талапланы толу кюйде кютежек деп айтып къарап турмагъа тюшмейми дагъы? Буссагьатгъы вакътиде бизин республикада агропромышленный комплексни гьа­къында сёз юрютегенде, промышленностгъа байлавлу бирдокъда оьсюв гьис этилмей деп айтмагъа ярай. Озокъда, язлыкъланы ва гюзлюклени чачывну ва къайтарывну вакътисинде, шондан алда топуракъны ишлетегенде тийишли техника къоллана. Шо якъдан алгъанда, тюзюн айтмагъа герек, техника къоллана. Тек, умуми кюйде алгъанда буса, бизде агропромышленный комплексни оьсювю, айрыча промышленностгъа бакъгъан якъдагъы таъмин болуву яхшы деме бажарылмай.


Сонг да, мисал учун айтгъанда, Ботаюртда къушчулукъ булан машгъул болагъан оьзюне далапчы Аштар Батыров ёлбашчылыкъ этеген «СПК Батыр» деген дюнья оьлчевдеги алдынгъы сынавдан пайдаланып иш гёреген хозяйство бар, – деп узатды сёзюн Р.Къадиев.– Шолай хозяйстволар бизин республикада аз-кёп болса да ёкъ тюгюл. Эгер де бизин респуб­ликаны ёлбашчысы шолай хозяйстволаны гьаракатына айрыча тындырыкълы тергев берген болгъан буса, ону сёйлевю бирден-бир маъналы болажакъ эди, кёплени разилигин де алып, дагъыдан-дагъы гьаракатын артдырмагъа ругьландыражакъ эди деп эсиме геле. Тек юрт хозяйство ва оьзге малланы чыгъарыв булан машгъул болуп, асувлу кюйде чалышагъан предприятиелени бириси де республиканы ёлбашчысыны сёйлевюнде аты тутулуп айтылмады демеге ярай.


Бирдагъы да, юрт хозяйствону оьсювюн болдурмагъа къастлы бусакъ, бир башлап бизге топуракъны есин токъташдырмагъа тарыкъ. Бизде буса топуракъгъа ес болмагъан адам ёкъ. Топуракъны белгили бир еси болмаса, шону бир тюрлю ёлгъа салмасакъ, биз юрт хозяйствону тийишли даражагъа гётермеге болмажакъбыз, – дей туруп ол, гёчювюл гьайванчылыкъны айланасында тувулунгъан масъалаланы эсгерип, оьзюню пикрусун булай узатды: – Мисал учун айтгъанда, Бабаюрт райондагъы топуракъланы янгыз 14 проценти ерли муниципал къурулувларыны ихтиярында. Ерли халкъ ижарагъа алгъан гьар гектаргъа 400-500 манат налог тёлей. Гелгинчилер буса 17-23 манат тёлей. Шолайлыкъда, тюзсюзлюклеге ёл бериле. Шо буса республиканы алдында артгъа салмай чечмеге тюшеген масъала гьисап­лана, тек шону ахырына чыгъагъан адам ёкъ. Бир нече ай алдын мени булан бирче дагъы да алимлени де къуршап, шо заман Дагъыстанны топуракъ ва мал-матагь аралыкълагъа къарайгъан министрини къуллугъун кютеген Екатерина Толстикова чакъыргъан эди. Топуракъ масъалагъа байлавлу пикру алышдырдыкъ. Мен ­оьзюм де, шо ёлугъувда ортакъчылыкъ этген оьзге ёлдашлар да топуракъ масъаланы не ёлларда чечмеге тюшегенге байлавлу пикруларыбызны огъар етишдирдик. Мени эсиме гелеген кюйде, ол бизин эшитмеди. Ол къуллукъдан эркин этилген сонг топуракъ масъаланы гётереген гьеч бирев де болмады. Оьзюню Чакъырыв кагъызында Владимир Васильев, тюзю, топуракъ масъа­ласына немкъорай янашмагъа ярамайгъанын эсгерди. Мен шо гьакъда эшитгенде, гьакимлик къурумлар бир тюрлю дурус пикругъа тюше буса ярай деп ойлашдым.


Расул Къадиев оьрде эсгерген ойну узата туруп, белгили жамият чалышывчу, Жалалутдин Къоркъмасовну атындагъы фондну ёлбашчысы Гьюсен АДИЛОВ булай пикруну арагъа чыгъарды:


– Шу ерде мен де лакъыргъа къошулмагъа сюемен. Топуракъны есилеринден къайры, о кимни пайдасына ишлетилегени де – аслу масъа­ла. Шо масъаланы да гётерип, бизин республиканы ёлбашчы къурумларына етишдирмеге герек деп эсиме геле. Минг гектарлар булангъы топуракълар эки-уьч адамны хайырына ишлетиле буса, шондан халкъгъа не пайда бар?! Муна шогъар аслу къарав болма герек деп эсиме геле. Мисал учун айтгъанда, ерлерде топуракъны ишлетив булан, гьайванчылыкъ булан машгъул болуп турагъан адамлар бек къыйын гьалда. Неге тюгюл, менден алда сёйлеген абурлу алимибиз де айтып гетген кюйде, ерли халкъ гелгинчи колхозлагъа къуршалгъанлардан бютюнлей башгъа даражада налоглар тёлей. Муна шу ерде тюзсюзлюк тува. Гьакимлик къурумларына ерли халкъны вакиллери шо масъаланы гётерип язагъан кагъызлар да тергевсюз къала. Шолай ялгъанны юрютегенлер кимге сёйлеп бола?! Тав районлардан гёчюрюлеген хозяйстволар барысы да оьзлер алагъан гелимлери , топуракъны къоллайгъаны учун тёлейген гьагъы да районну пайдасына йиберилмеге тарыкъ.


Топуракъны ишлетегенлени, гьайванчылыкъ тармакъ булан машгъул болуп гелеген юртлу загьматчыланы тийишли техника булан таъмин этгенден къайры да, оланы яшавлукъ масъалаларын чечмеге де тюше, – дей   туруп, ДР-ни Башчысыны Чакъырыв кагъызында айрыча эсгерген гьайван этни багьаларыны артывуну себеп­лерине Гь.Адилов оьзюню янашывун да билдирди:


– Шо сабанчылардан, фермерлерден тюгюл, сатыв-алыв юрютегенлерден, арачылар гьасил бола. Этни де, оьзге юрт хозяйство малланы да багьалары артгъанлыгъы булан шоланы болдура­гъанлагъа гьеч бир яхшылыкъ да ёкъ. Оланы яшавлукъ даражасы шо бир кюйде къала. Сатыв-алыв юрютегенлер буса байына. Тыш пачалыкълагъа айрыча къой этни йиберивге ёллар ачылагъанлыкъ бизин республиканы экономикасын оьс­дюрювге болушлукъ этмеге болагъаны англашылмай тюгюл. Тек этни Ирангъа ва оьзге пачалыкълагъа йибергенчеге, бир алдын ерли халкъны учуз эт булан таъмин этивню чараларын белгилемеге тюше эди.  



ДР-ни Башчысы Владимир Васильев оьзюню Чакъырыв кагъызында экономикадан башгъа жамиятны алдында айрыча гьар тюрлю тармакълагъа байлавлу арагъа чыгъаргъан масъалалар да оьтгерилген пикру алышдырывну ортакъчыларыны янындан тергевсюз къалмады. Шоланы гьакъында айта туруп, ДР-ни Жамият палатасыны ишинде жагьлы кюйде ортакъчылыкъ этеген философия илмуланы доктору, Дагъыстан пачалыкъ университетни профессору Мустапа БИЛАЛОВ булай деди:


– Менден алда сёйлеген ёлдашлар айтгъан пикрулагъа бир башлап шулай къошум этмеге сюемен. Гертилей де, топуракъны гьакъында таман даражада республиканы ёлбашчысыны Чакъырыв кагъызында мекенли кюйде айтылмады.


Тек, мен англайгъан кюйде, Владимир Абуалиевич – саламат, къарсаламайгъан, алгъасамайгъан, сёзюн айтгъынчагъа терен ойлашагъан, алда токътагъан масъалаланы да гезиги булан чечмекни къастын болдурагъан адам. Ону Чакъырыв кагъызы да адатлы кюйде болмады, оьзюне жавап­лыкъны алып сёйледи. Ону Чакъырыв кагъызы гертилей де халкъгъа этилди.


Бир башлап ол оьзю ишге гиришген гюнден тутуп, билим беривге аслу тергев берип гелегенин айрыча эсгермеге тюше. Шо ону Чакъырыв кагъызында да гьис этиле эди. Чинкдеси, ювукъ вакътини ичинде болмагъан, бу йыл охув китаплар бизин республиканы охув ожакъларына таман даражада толу кюйде етишдирилген. Бизин республиканы ёлбашчысы шо гьакъда оьзюню сёйлевюнде де айтды. Шондан башгъа да, охув ожакъланы бир сменге гёчюрювню масъаласы чечилип тура.


Савлукъ сакълав тармакъда да бир тюрлю уьстюнлюклени къолда этилмеге бажарылгъан. Савлукъ сакълав идаралары тарыкълы техника булан таъмин этиле. Сонг да, шоларда адамланы савлугъун бек­лешдирмек учун юрюлеген гьаракатны жанландырмакъ булан бирге дарманлар булан таъмин этивню яхшылашдырмакъны, урушбатчылыкъны алдын алмакъны къасты болдурула. Мен англайгъан кюйде, айры-айры районларда савлукъ сакълав идараланы ёлбашчыларын къуллукъларындан эркин этип, оланы ерине бажарывлу, гьалиги шартларда иш юрютмеге болагъан касбучулар тангланагъаны шогъар шагьатлыкъ эте. Мен шогъар шагьарлагъа, юртлагъа баргъан вакътимде де тюшю­н­генмен.


Оьзюм университетде ишлей туруп, яшавумну аслам пайын – 40 йылын йибергениме гёре, билим берив тармакъгъа оьзюмню сёйлевюмде къайтмагъа ти­йишли гёремен. Мен ойлашагъан кюйде, оьр билим беривню масъалаларын чечмей туруп, орта ва умуми билим беривню алдында токътагъан масъалаланы чечмеге бажарылмай. Инг алда оьр охув ожакълар бир тармакъгъа байлавлу касбучуланы гьазир этивню алдын алмагъа тарыкъ. Шо масъаланы чечмеге тюшегени гьакъда Жамият палатадан, Бютюнроссия халкъ фронтундан таба да уьлкени оьр гьакимлик къурумларына етишдиргенбиз. Шо гьакъда Дагъыстанны Башчысы Владимир Васильев де билмей тюгюл. Тек шо масъаланы ол оьзюню Чакъырыв кагъызында арагъа чыгъармады.


Сонг да, ватандаш жамият, жамият бирлешивлер, далапчы болмагъан жамиятлар, Жамият палата, ерлерде муниципал къурулувларда иш гёреген жамият палаталар къуршалмаса, янгыз гьакимлик къурумланы жаваплы къуллукъчулары республиканы ёлбашчысы Чакъырыв ка­гъызында белгилеген масъалаланы чечмеге бажарылмайгъанын айтмакъны ти­йишли гёремен. Мен бир затны анг­лайман. Бизин республиканы Башчысы чечилмеге тюшеген масъаланы гёрмей тюгюл. Тек шо масъалаланы гезиги булан чечмеге тюшедир. Шо якъдан алгъанда, ол чечилген масъалаланы да айтды. Гьар тюрлю тармакъларда оьсювню исбатлады. Шо да ону Чакъырыв кагъызы халкъгъа бакъдырылгъанын исбатлай деп эсиме геле.   


Ондан сонг Алимпаша Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театрыны директору, М. Горькийни атындагъы Рус музыкалы-драма театрыны баш режиссёру Скандарбек ТУЛПАРОВ да сёйледи.


– Дагъыстанны Башчысы Владимир Васильевни Халкъ Жы­йынгъа Чакъырыв кагъызына тергевлю кюйде тынгладым. Бизин республиканы Башчысыны сёйлевюню аслам пайы бугюнлеге ерли етишилген уьстюнлюклеге багъышлангъан эди. Озокъда, бизин республиканы алдында кёп тюрлю масъалалар токътагъан. Мен ойлашагъан кюйде, шоланы лап да аслулары адамланы яшаву булан байлавлу. Нечик де, адам болмаса, экономика, промышленност ва шолай оьзге тармакълар алгъа абат алмагъа болмай. Шо алгъа абат алывну болдурмакъ учун да инг алда гьар адамны культура даражасын гётермекни гьайын этмеге тюше. Неге тюгюл, урушбатчылыкъ да, жинаятчылыкъ да адамсызлыкъдан баш ала. Тек республиканы Башчысы маданият тармакъны масъалаларыны уьстюнде тийишли даражада токътап айтмагъаны магъа бек тамаша тийди. Театрланы ­оьсювюн болдурмагъа тарыкъ деп айтса да, бюджетде акъча ёкъ деп битдирип къойду.


Дагъыстангъа кочапланы эли деп айтыла. Кюйге къарагъанда, бизин рес­публиканы ёлбашчылары этилип бакъдырылгъанлар шондан баш аладыр деп эсинге гелердей йимик гьал тувулунгъан. Озокъда, спортгъа да тергев бермей къоймагъа ярамай. Тек гьакъыл, ругь байлыкъгъа таман даражада тергев берилмейгени уллу кемчилик деп эсиме геле. Неге тюгюл, Темиркъазыкъ Кавказны республикаларыны арасында гьар къачан да театр саниятны оьсдюрювге, оьр даражадагъы касбучуланы гьазир этивге агьамият берилип гелген, мердешли кюйде фестиваллар да, къаравлар да юрюлюп де тургъан. Бугюнлерде буса бизин республиканы ёлбашчылары шоланы барысын да къабул этмейгенде йимик гёрюнюп къала. Кант этип, къарсалап тургъандан хайыр чыкъмайгъанын англасам да, бирдагъы да айтаман: адамны ич культурасын тарбияламай туруп, гьар не къайсы тармакъда да оьрлюклеге етишмеге бажарылмай.      


ДР-ни Башчысы Владимир Васильевни ДР-ни Халкъ Жыйынына Чакъырыв кагъы­зына байлавлу бизин газетни редакциясында эки сагьатгъа ювукъ узатылгъан пикру алышдырывну ортакъчылары гьариси гьасил чыгъарып да сёйледи. Расул КЪАДИЕВ:


– Бизин республиканы оьлчевюнде ёлланы гьалы бек бузукъ гьалда къалып тура. Буссагьатгъы вакътиде федерал ёлланы янгыртмакъ учун бир тюрлю ишлер юрюле. Тек бизин республикадагъы ёллар шолар булан битип къалмай чы. Районланы, шагьарланы ёлларын да онгармагъа тарыкъ. Неге тюгюл, ёллар деген булан да битип къалмай. Шолар экономиканы, промышленностну, юрт хозяйствону, умуми кюйде алгъанда, адамны бютюн яшавуну гьалы булан байлавлу. Шо саялы оланы гьалына республиканы ёлбашчылары гележекде тийишли тергев бережегине инанып къаламан.


Бирдагъы, аманлыкъны болдурувну гьакъында да эсгермекни тийишли гёремен. Озокъда, оьтген асруну 90-нчы йылларыны башында шагьарларда, гьатта юртларда савутланы къоллав булан юрюлеген пелекетлени эсге алып айтгъанда, гьал хыйлы къолайлашгъаны гёрюне. Адамлар низамгъа тартылып тура. Шо тармакъ гележекде де тергевден тюшмеге ярамай.

Скандарбек ТУЛПАРОВ:


– Дагъыстанны Башчысыны Чакъырыв кагъызында маданият тармакъны масъалаларына рази къалдырардай тергев берилмей къалгъаны кемчилик деп эсиме геле. Маданият тармакъны масъалаларына гележекде тергев осал болмагъа кюй ёкъ. Шону булан байлавлу болуп Россияны Прзиденти Владимир Путин бизин уьлкеде инг башлап армиягъа, экономикагъа ва маданиятгъа аслу тергев берилмеге тюшегени гьакъда айтгъан сёзлени эсигизге саламан. Оьзюн ол уьчюнчюлей айтса да, маданиятсыз армия да, экономика да болмажакъ дегени эсгерилген тармакъгъа уьлкени ёлбашчылары некъадар агьамият берегенин исбатлай деп эсиме геле. Шону булан айтмагъа сюегеним, маданият тармакъны вакиллери республиканы ёлбашчылары Россияны Президентини сёзлеринден тюз гьасил чыгъаражагъына инанып къалмагъа сюемен.

Гьюсен АДИЛОВ:


– Бугюн республикадагъы жамият къурумларыны ишлери булан мен де рази тюгюлмен. Айтар даражада алгъа борч­лар салынып мекенли иш юрюлмейгени эслене. Дагъыстанны халкъы уьлкени оьлчевюнде абурсуз, билимсиз, сыйсыз этилип гёрсетмесни гьайын этме тюше. Балики, шогъар биз оьзюбюз де айыплыбыздыр. Тек шогъар ерли халкъ гюнагьлы тюгюл. Жалалутдин Къоркъмасов 1920-нчы йылда Дагъыстанны биринчи гьукуматын къурагъан заманда шогъар ерли халкъланы вакиллерин къуршагъан. Ол къургъан гьукуматны къасты булан бизин республика он йылланы узагъында Совет Союзуну ичинде лап да яхшыларындан саналып гелген. Бизде ойлашып иш этип болагъан гьакъыллы, билимли адамлар ёкъ тюгюл. Олагъа тийишли даражада тергев берилмей. Бизин республикадагъы милли политикада ерли халкъланы гьажатларын гьисапгъа алып, олагъа ти­йишли даражада янашыв къурулмагъа тарыкъ. Оланы арек теберип, республиканы Гьукуматыны алдына салынгъан борчланы яшавгъа чыгъармагъа болмай. Гьали акъча маяланы етишмейгени гьакъында кёп айтыла. Харжлар да ёкъ тюгюл. Шону тийишли кюйде харжлап бажармагъа тюше. Халкъны ругьу да бар, менлиги де бар, англаву да бар. Халкъны тийишли даражада яшав гьалларын яхшылашдырмакъ учун респуб­ликаны гьайын этип, торайып гелеген нас­луланы гётерип, иш гёрсетип бажармагъа тарыкъ.

Мустапа БИЛАЛОВ:


– Къарсалап да айтабыз, неге тюгюл эсе яшав гьалларыбыз къарсаламай къоймас йимик де тюгюл. Тек мен бизин республиканы гележегин гьалиги ёлбашчысы булан байлайман. Бизин республикада урушбатчылыкъны алдын алывгъа бакъдырылгъан гьаракат башлангъан деп айтмагъа ярай. Гьар тюрлю тармакълагъа гёрсетилеген миллиардлар булангъы акъча маялар асувлу харжланса, гелеген бир нече йылны ичинде бизин республикадагъы гьаллар яхшылашып гетежегине инанаман.

Абдулкъапур САЛИМУРЗАЕВ:


–    Бизин ёлугъувну башында да, мен эсгерип гетгеним йимик, Дагъыстанны Башчысыны Чакъырыв кагъызы респуб­ликаны политика яшавунда агьамиятлы агьвалат болуп токътай. Озокъда, Чакъырыв кагъызда бары да масъалаланы къуршамагъа бажарылмай къала буса да ярай. Сонг да, янгыз бир йылгъа тюгюл, гележек заманлар гёз алгъа тутулуп борчлар белгиленген. Уьстевюне, Чакъырыв ка­гъызны малим этеген бизин республиканы Башчысы иш юрютеген къурумлар кютмеге, яшавгъа чыгъармагъа болажакъ деп ойлашагъан масъалаланы белгилегендир деп эсиме геле. Гьар къайсы тармакъны гёз алгъа алсанг да, шоланы гьарисинде белгиленген, бираз заманны ичинде яшавгъа чыгъармагъа тюшеген масъалалар болса да, ишлер арты бир де уьзюлмейген кюйде юрюле. Шо муратлар яшавгъа чыгъажакъгъа инамлыкъ да бар.


Бугюнгю бу бизин пикру алышдырыв булан да битмей, озокъда, шону арты болур дагъы да. Бизин белгили адамларыбызны, касбучуланы ортакъчылыкъ этивю булан гележекде дагъы да шу масъалалагъа къайтып гелип оьзюбюзню пикруларыбызны айтарбыз деп эсиме геле. Баракалла сизге барыгъызгъа да.    

 


Язып онгаргъан Насрулла БАЙБОЛАТОВ.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля