Дюньяны Аллагь берген арив ерлерини бирисинде ерлешген Къаягент районда туризм йыл сайын генглеше. Денгиз, ярым сагьатны ичинде гётерилмеге болагъан тав бийикликлер, орманлар, табиатны оьзге байлыкълары мунда да бар. Уьстде эсгерилген хас аламатланы районну тарихи булан байласакъ, Къаягент якъда бир нече турист ёллар тизмеге бажарыла. Тёбенде шо имканлыкъланы нечик къолламагъа бажарылажагъы гьакъда сёз юрюле.
Имканлыкълар кёп
–Избербаш шагьарны ва Дербент районну арасында ерлешген Къаягент районну денгиз бою 42 чакъырымдан да артыкъ. Табиат Къаягент районгъа дагъы да кёп арив ерлер берген. Тек биз оланы бугюн тюз ва пайдасы булан къолламагъа бажармайбыз, – деп башлады бизин булангъы лакъырын Къаягент муниципал къурулувуну физкультурагъа, спортгъа, туризмге ва яшёрюмлер булангъы ишлеге къарайгъан бёлюгюню заведующийи Марат Магьамматов. – Имканлыкъларыбызны толу къолламакъ учун янгыз сююв ва гьаракат таманлыкъ этмей: акъча маялар да тарыкъ. Район администрацияны башчысы М. Гьажиевни гючю булан артдагъы 3-4 йылны ичинде район администрацияны гьар тюрлю тармакълардагъы харж гелимлерин къолайлашдырмакъны гьайы да этиле. Булай гьал тувулунгъанда кёмекге инвесторлар геле. Биз гьали шо ёлну тутгъанбыз.
Марат Агьматович тюз айта. Бу ишде янгыз гьаракат таманлыкъ этмей. Уьстде эсгерилген Избербаш, Дербент шагьарларда ва районда туризмни оьсювюню гьалы бираз къолай. Амма Къаягент районда туризмни оьсювюню шартлары дагъы да къолай деп ташдырып айтмагъа болабыз. Артдагъы йылларда ял алмагъа сюегенлеге тийишли шартлар аслу гьалда Инчхе юрт бар ерде болдурулгъан. Тек ишлер мунда да аста юрюй. СССР-ни йылларында къурулгъан ял алыв ерлерден ва охувчу яшлар ял алагъан лагерлерден башгъа ерлер дагъы къурулмагъан. Шолардан да бирлери акъча маялар себеп болуп ишге гийирилмей. Шулай гьалда янгыз инвесторлагъа таянмагъа тюше. Далапчылар Магьамматсадир Ибрагьимов , Эскендер Давутов , Руслан Гьажиев ва оьзгелери ял алыв учун юрюлеген чараларда гьар йыл гьаракат этип чалышалар.
Онгайлыкълар болдурула
Ял алмагъа гелегенлер янгыз савлугъун беклешдирип къоймай, айлана якъдагъы табиатны, айлана якъны тарихин де билмеге сюелер. Шолай белгилер Къаягент районну топурагъында кёп бар. Бириси – белгили орус шаир А.С.Пушкинни сюлдюрюн суратлайгъан «Избербаш тав».
Районда 1000 гектар ерни тутгъан Анжи-Папас кёл де бар. Ижарачы Магьамматсадир Ибрагьимовну гьаракаты булан кёл йыл сайын безендириле. Шо да ял алмагъа, балыкъ тутмагъа гелегенлени санавун артдыра. Балыкъ тутув булан машгъул болагъанланы арасында юрюлеген республика ярышларын оьтгерив де мунда яхшы мердешге айлангъан. Кёлде ял алмагъа гелегенлер учун яшавлукъ уьйлер, ашхана къурулгъан. Мунда ял алагъан уягьлюлеге онгайлыкълар, яшлар учун оюн майданча бар, кёлню ичине гирмеге ва сувда айланмагъа къайыкълар салынгъан. Ондан къайры да, ял алмагъа гелегенлер мунда темиркъазыкъдан къыблагъа учагъан къуш сиривлени, оланы аривлюгюн гёрмеге бола. Сонг да, мунда ял алагъанлар денгиз къайырда къаршы болагъан хыйлы жанлар булан да къаршылаша.
Инчхе темир ёл станциягъа ял алмагъа гелегенлени санаву да йыл сайын арта. Юртда яшайгъанлар ял алагъанланы хыялларын англап, олагъа ял алыв ерлени онгармакъ муратда бек гьаракат этип чалышалар. Ял алыв уьйлени санаву арта, янгы сатыв-алыв точкалар ачыла. Шо иш Янгыкъаягент юртда да жанланмагъа башлай. Район администрацияны къуллукъчуларыны гючю булан денгиз бойдагъы пляж янгыртыла. Артдагъы эки айны узагъында мунда кёп ишлер этилген. Пляжны ичи тазалангъан, ял алагъан ерлер къурулгъан ва июнну орталарына пляжны ачмагъа гьазирлик гёрюле.
Ял алмагъа гелегенлер узакъ гюнню боюнда денгиз бойда яда яшавлукъ биналарда олтуруп турмагъа сюймей. Оланы кёплери айлана якъдагъы табиатны, районну тарихин де билмеге сюелер. Шону гьисапгъа алып, районда Алхожагент юртну ягъасында ерлешген бырынгъы Таргъу шагьар-бекликге, сонг да Башлы якъда ерлешген бырынгъы шагьарлар болгъан Шахсенгерге, Чокаюртгъа ва оьзге тарихи ерлеге барывну ёллары бегетилген.
Оьтемишдеги шайыхланы зияраты, Башлыгентде Акъсакъ Темир токътагъан Темирхан-тёбе гьар кимни де тергевюн тарта. Алхожагент, Башлыгент, Оьтемиш якъда тарихи ерлерден башгъа, табиатны аламат арив ерлери де бар. Къаягент районгъа ял алмагъа гелгенлер 3-4 сагьатны ичинде шоланы барысын да гёрмеге ва ювукъдан таныш болмагъа болалар.
Туризмни оьсювюне Дагъыстанны Гьукуматы баргъан сайын тергевюн артдыра. Кёбюсю турист маршрутлар тав районлагъа, Дербент шагьардагъы бекликге бакъдырылгъан. О да англашыла. Дербент шагьарда Нарын-Къала бузулмай сакълангъан. Тав районларда табиатны арив ерлери бар. Олардан артда къалмайгъан ерлер бизин Къаягент районда да бар. Бугюн биз оланы барын арив этип, ёгъун да болдуруп, ял алмагъа гелгенлеге гёрсетмеге борчлубуз.
Магьамматрасул Ибрагьимов.
Къаягент район.
Суратларда: табиатны ажайып аламаты Пушкин-Таву; Каспий ягъа бою; Къаягент санаторийдеги эмли хав.
