Къумукътюзде ерлешген юртларыбызны арасында Оьте­мишни оьзтёрече хаты да бар, аты да. Шо гьакъда бизин газетибизде гьар тюрлю девюрлерде тийишли макъалалар да печат этилинген.

 

Белгили болгъан кюйде, бизин лап да бырынгъы юртубуз оьз отавунда орунлашгъанлы 5 минг йыл тамамланагъанына байлавлу болуп шатлыкъ агьвалат да болду. Шондан сонг «Заманлар гете, халкъ гетмес» деген баш салынып, уллу репортаж да печат этилинген эди.

Арадан олай кёп заман оьтмеген. Шо вакътини ичинде Оьтемишни ва оьтемишлилени яшав-турушу да бир кюйде турмагъаны англашыла. Яшырмагъа негер тарыкъ, загьмат тёкмеге ва къазанч этмеге имканлыкълар аз саялы, агьлюсюню мадарын болдурмакъ учун яш наслуланы кёплери тышда, ят эллерде къазанч этмеге борчлу бола. Шогъар да къарамайлы, арт вакътилерде «Оьтемиш» деген ГУП-ну башчылары оьз топурагъында ишлемеге сюегенлер учун тарыкълы онгайлыкъланы-имканлыкъланы болдурма къаст этегени тергевню тартмай болмай.

– Районну ичиндеги оьзге юртлар булан тенглешдиргенде, Оьтемишни авлакълары кёп. Уллу майданларда топуракъланы ишлетип, юрт хозяйство оьсюмлюклерден мол тюшюмлер алмакъ учун некъадар шартлар яратыла? – деп сорайман «Оьтемиш» ГУП-ну башчысы Арсланали Ибрагьимовгъа.

– Юрт хозяйствону асувлугъун артдырмакъ учун ишлени машинлешдиривден, авлакъланы сув булан таъмин этивден кёп зат гьасил бола, – деп баянлыкъ бере ол. – Шону учун ич имканлыкълар булан доланып турмайлы, гьар тюрлю федерал ва регион программаларда да ортакъчылыкъ этмесек бажарылмай. Шолайлыкъда, оьтген йыл 700 минг кубометр сув сыягъан янгы сув гьавузлар къурулду. Шоланы сувдан толтурмакъ учун насос станцияны къураллары ясандырылып, Гьамри оьзенни ва Оьтемишни арасында 22 чакъырымгъа сырланып темир быргъылар салынды. Шону натижасында, дагъысын айтмагъанда, «Оьтемиш» ва «Каспий» ГУП-ланы 600 гектар майдандагъы юзюмлюклерин сугъармагъа бажарылажакъ демеге ярай. Бу ишлер «Мени Дагъыстаным – мени сувларым» деген программагъа гёре этилинген. Техникасыз уллу майданларын ишлетмеге четим экени саялы, гьали- гьалилерде янгы 3 трактор, дарман чачагъан 3 агрегат, урлукъ чачагъан 3 сеялка, автобус ва «Газель» маркалы машин ва шолай оьзге тюрлю юрт хозяйство машинлер болдурулду. Айтмагъа сюегеним, бугюн биз ишлемеге сюегенлени талапларын гьисапгъа алып, тийишли къуллукъланы, имканлыкъланы артдырмакъ муратда чалышып турабыз.

Оьтемишни ва оьтемишлилени гьа­къында сёз юрюле болгъан сонг, ери гелгенде айтма тийишли, ерли ясли бавгъа ва шолай да орта школагъа да ГУП-ну директору Арсланали Ибрагьимовну гьаракаты булан оьсюп гелеген наслуланы талапларына кёмек учун къол узатыла.

– Гетген йыл бизин район учун «150 школа» деген регион программаны оьлчевюнде 2 квота гёрсетилинген. Шолагъа ес болмакъ учун оьзюню янындан маячыланы ахтармагъа тюшгенде, биринчилерден болуп Арсланали сесленди ва бир квотаны пайдаландырмакъ учун 600 минг манатны оьз янындан къошмагъа сюегени гьакъда разилигин билдирди, – дей Къаягент районда налоглар жыйыв булан машгъул болагъан бёлюкню башчысы, оьтемишли улан Магьаммат Элдарханов. – Гьалиги заманда, сиз де билеген кюйде, экономиканы ачыкълыгъын болдурмакъ муратда кёп ишлер этиле, шолайлыкъда налог гелимлени башын толтурмагъа имканлыкълар да арта геле. Дагъысын айтмасам да, «Оьтемиш» ГУП гьар йыл оьз заманында, гечикдирмейли, 4 миллион манатгъа ювукъ налоглар да тёлейгени гьакъда да разилик булан эсгерме тюше.

Уьстде де эсгерилгени йимик, Оьте­миш районда кёп авлакълары булангъы юрт санала. Умуми кюйде алгъанда, 8 120 гектар майданны елеген. Оьзюню ихтиярындагъы 4466 гектар авлакъгъа да ГУП-ну янындан тийишли топуракъ налогу ерли муниципал къурулувуна тёлене.

Артдагъы йылларда Оьтемишни авлакъларында тайдырылгъан юзюмлюк­лени янгыдан аякъгъа тургъузувгъа да тийишли харжлар ва гючлер бакъдырыла. Тезги бавланы тюшюмлюгю 10 йыллар алда 1 гектар ерде 15 центнерден оьт­мей эди буса, янгы салынгъан бавланы гьар гектарындан гьали 80 центнерге ювукъ юзюм салкъын алына. Гюзлюклер чачылагъан сугъарылмайгъан ав­лакъланы тюшюмлери де йыл сайын артып тура. Шо кюйде, гьайванчылыкъда да натижалар бир къадар артгъаны тергевню тартмай болмай.

Шолай натижалар буса, оьзлюгюнден кёкден тюшюп къалмай, шону учун ишде болдурулагъан тийишли шартлар бар имканлыкъланы асувлу кюйде пайдаландырмагъа пачалыкъ харжлары да кёмек эте, иштагьландыра. Шону гьисапгъа алып, Оьтемишде де хозяйствону ва юртну башчыларына гележегин гёз алгъа тутуп, топурагъын базаргъа салып, къолдан-къоллавдан чыгъармайлы, ерли халкъны пикрусун гьисапгъа алып ишлемеге герек болажакъ.