«Ёлдашны» макътавлу тарих ёлу яда «Ёлдашгъа»–100 йыл

Оьтген жумагюн, 7-нчи апрелде, редакцияда газетибизни юз йыллыкъ юбилейине багъышлангъан «дёгерек столну» айланасында ёлугъув оьтгерилди. Онда алимлер, шаирлер, язывчулар, къумукъ интеллигенцияны вакиллери жыйылгъан эди.



«Ёлдаш» газетни баш редактору Камил Алиев жыйынны ачды ва юрютдю.


– Гьюрметли ёлдашлар, бугюн биз газетибизни юз йыллыкъ юбилейине байлавлу ла­къыр этме жыйылгъанбыз. Апрель айны алсакъ, юбилейлеге бай. 2017-нчи йылда орус инкъылабына 100 йыл бите. Эки йыл алда биринчи дюнья давуна 100 йыл битди. Инкъылапны юбилейине байлавлу буса Москвада хас комиссия къурулгъан. Не къайдада, нечик оьтгерме герекни гьа­къында бизге гелген кагъыз да бар. 1917-нчи йылдагъы инкъылап, гертилей де, дюньяны тарихинде, кёп халкъланы яшавунда бютюндюнья даражада таъсир этгени белгили.


Инкъылап башлангъанча алдагъы девюрлерде, колонияланы заманында империялагъа янгыз танкъыт гёзден янашып къойма ярамай. Оланы да этген яхшы ишлери бар. Биринчи темир ёллар, школалар, театрлар, газетлер, китаплар чыгъарыв– олар этген ишлер. Бизин газетни политикасы шолай. Къызыл деп, къара деп, акъ деп айырмайлы, барына да тенг гёзден къарап багьа бермек. Артдагъы номерлеге къарасагъыз да, князья Элдаровы, оланы къысматы. Абдулкъадир Юсупович айтып да гетди, немислени гьакъындагъы материалны охуп талчыкъдым деп. Шоланы, бизин бийлени къысматлары булан таныш болагъанда талчыгъагъан гезиклер кёп бола. Инкъылап деген агьвалат– шолай натижалары булангъы уллу агьвалат. Неге тюгюл, идеялар адамлардан таба, оланы кёмеги булан яшавгъа чыгъарыла. Яшавда уьстюнлюклеге гелмек учун къан тёкме герек бола. Миллионлар булангъы халкъыбыз онда жан берген. Агъасы иниси булан ябушагъан гезиклер кёп болгъан.


Тек гьали бизге, Путин де айтагъан кюйде, ярашывлукъгъа бармагъа заман гелген. Оьзге миллетлер, оьзге пачалыкълар тезден о ёлгъа тюшген. Испанияны алсакъ, тахшагьарында акълагъа да, къаралагъа да, къызыллагъа да уллу эсделик салынгъан. Бизге де тарихибизге ярашывлу гёзден къарама заман гелген. Неге тюгюл, олар бары да бизин халкъланы уланлары бола.


Темагъа байлавлу ёлугъувну шулай гиришив сёз булан башлама сюемен. Октябр инкъылабы– уллу агьвалат. Уллулугъу недендир? Бизин халкъланы, миллетлени, айры-айры адамланы къысматларын белгилеген, алышдыргъан агьвалат. Бир янындан, хыйлы-хыйлы яхшылыкълар гелтирген, бириси янындан, кёп халкъ къырылгъан. Статистикагъа таянып айтсакъ, мисал учун, 1910 – 12 йылларда 90 минг халкъыбыз болгъан. 1926-нчы йылдагъы гьисап алыв булан айтсакъ, 20 минг адамны тас этгенбиз. Инкъылапны, ватандаш давну себебинден ва оьзге демография себеплерден 40 минг адамыбыз тас болгъан. Инкъылап деген агьвалат шолай натижалар гелтирген.


Жыйыныбызны аслу темасы–газетибизни 100 йыллыгъы. Биринчи номер чыкъмакълыгъы инкъылап булан, язбаш булан байлавлу. 3-нчю апрелде «Заман» чыгъа, 15-нчи апрелде «Мусават» чыгъа. Мавраев, Абусупиян Акаев ва оьзгелер чыгъаргъан. Тергевюгюзню «Мусаватгъа» бакъдырма сюемен. Гьалиги къумукъ тилге гёчюрсек, «Тенглик», «Тенг ихтиярлыкъ». Муна нечик идеялар булан газетлерибиз чыкъма башлагъан. Тарихлеге чомулсакъ, Франциядагъы инкъылапны биринчилей арагъа чы­гъаргъан лозунглар. Шолай чакъырывлар булан бизин халкъ да инкъылапдан пайдаланып оьзюню къысматына ес болма башлагъан заманда чыкъгъан газетлер де. Ондан берли 100 йыл гетди. Мени эсимде, тюрк къурдашыбыз Четим Пекажар гелгенде, газетибиз чыкъма башлагъан заман эсгерилди. «Олай оьмюрю булангъы газетлер бизде, Тюркияда да ёкъ. Сиз ону булан оьктем болма герексиз»,– деген эди. Гертилей де, газетибизни юз йыллыкъ тархы булан оьктем болма ихтиярыбыз бар.


Биринчи 10 йыллыкъны алсакъ, Жалалутдин Къоркъмасовну девюрю деп айтма болабыз. Оьзге республикалар булан тенг­лешдиргенде биз о замангъы барышыбызда алда барагъан республика болгъанбыз, гьали артда къалып юрюй бусакъ да. Юз йылны ичинде не болма да бола. «Ёлдаш» газет 1931-нчи йылда «Ленин ёлу» да болгъан, къайтарып «Ёлдашгъа» да айлангъан. Артдагъы девюрню де айтып, сёзюмню тамамлама сюемен, ёлдашлар да айтар.


Газетде ишлейгеним – 13 йыл. Гьар 12 йылда яшав, политика гьаллар циклгъа гёре алышына. Булай алгъанда, артдагъы 10-20 йылланы ичинде алышынывлар кёп болду. 1991-нчи йылгъа ерли бир къурумда яшап гелген бусакъ, ондан берли башгъа жамият къурумгъа къайтма башлагъанбыз. Дагъыстан шо ёлну толу къабул этип битген деп айтма да болмайман. Бизин газет шолай гёчювюл девюрде оьзюню гьаракатын гёрсетип тура. Билесиз, жамият революция болмаса да, техника, маълумат революцияланы заманында яшайбыз. Оьзге газетлер булан тенглешдиргенде бизин газет– 12-13 йылны ичинде алда барагъан газетлени бириси. Халкъыбызны кёп яны, айрокъда жагьиллер газет охумайгъан болуп бара. Телефон, Интернет буланлар. Шону гьис этип, биз биринчилерден болуп 2004-нчю йыл «Кумыкский мир» деген оьзюбюзню сайтыбызны къурдукъ. Гьали республикада алдынлы 5 сайтны арасындабыз. «Времена» ачылмагъы да заманны талабы эди.


Юбилейибизге байлавлу газетибизни яшавдагъы ролюна, таъсирине, ерине гёре оьзюгюзню пикруларыгъызны айтыгъыз. Тартынма тюшмей. Туврасын айтгъан тувгъанына ярамас десе де, бизге яражакъ, айтыгъыз, ишибизге кёмек болажакъ.


Скандарбек Тулпаров, Къумукъ театрны директору:


–Газетибизни 100 йыллыгъы. Гертилей де, газет бизин халкъыбызгъа ёлдаш да, сырдаш да болуп къалды. Гьали къурулгъан кююнде газетде тарих де бар, маданият да, политика-экономика ва оьзге масъалалар да. Жагьиллер охумай деген масъала чыкъды. Яратывчулукъ ёл изле­йик. Биревлер нени буса да оьтгерме, ёлун тюзелтме уруна буса, пиар-компания деп чаралар оьтгере. Бизге де шолай бир чара гёрме тарыкъ. Магъа бу ой гьали гелди, шону гьакъында ойлашып, бир къараргъа гелербиз деп умутум бар.


Гьали театрны гьакъында. Нечик театр къурма тарыкъ? Шо ойну мен къумукъ театргъа гелип, «Ёлдаш» газетни охума башлагъандан берли ойлашаман. Орус театргъа къумукъ газет гелмей эди. Мунда геле. Гертиден де, кёп тамаша материаллар бар газетде. Конкурс этебизми? Юртлагъа барып, гёрсетип, темаланы гётерип, газетни гьакъында айтайыкъ. Охугъуз деген булан жагьиллер охумажакъ. Программа къурайыкъ. Жагьиллени интересин гелтирме герек. Шо ёлну табайыкъ. Мен барыгъызны да къутлайман юз йыллыкъ юбилейибиз булан!


Биз шо инкъылап булан тарбиялангъанбыз, кёп яхшы мердешлерин де алгъанбыз. Ону сёксе де, яхшы янлары да бар. Колония дей эди бизге, Россияны колониясы… Колония боламы, оьзюню театры, газети, радиосу, телевидениеси бар буса?! Мен Щукинскийде охуйгъанда, бизге къумукъ тилни уьйретмек учун муаллим табып, Бадрутдинни гелтирген эди. Дагъыстан нечик колония бола тенгликни даражасында оьсе буса?! Гьали театрны репертуарына къарайман. Кёбюсю инкъылапгъа багъышлангъан, Абдулвагьап Сулейманов язгъан асарлар. Жагьиллер оланы нечик англар? Яратывчу къайда булан шоланы берме къаражакъман. Нечик болур, билмеймен. Газетибизни 100 йыллыгъы булан бирдагъы да къутлайман! Бирден-бир яхшы болмагъа, бизге де огъар кёмек этмеге Аллагь насип этсин!


Абдулкъадир Абдуллатипов, профессор:


– Газет – адамны гьар гюнлюк яшавунда тарыкъ къурал. Кёп уллу маънасы болмагъан буса, ону чыгъармажакъ эди. Нечик де, газетибизни 100 йыллыкъ юбилейине етишгенбиз, барыгъызны да, сав миллетибизни де къутлайман. Инкъылап девюрден башлап, халкъны къыйнайгъан масъалаланы: тил масъаласы, маданият ва оьзге тюрлю яшавлукъ масъалаланы бизин газетибиз къуршап геле. Камил гелгенли, тарих масъалалар гючленген, бизин къумукъланы менлиги болагъан адамланы гьакъында, эки якъгъа яйылгъан къумукъланы гьакъында, бизин бийлерибизни гьакъында… Айтып йиберсе, гётерилеген кёп темалар бар. Газетни ёлбашчысы да англавлу, билимли болмагъы нечакъы да яхшы. Мен барыгъызны да юбилей булан къутлайман.


Шейит-Ханум Алишева, Дагъыстанны халкъ шаири:


– Бизин халкъыбыз шо заманларда да тенгсиз болгъан экен. «Мусават» деген сёзню айтаман. Бизин халкъ учун шо сёзню кёп уллу маънасы болгъан. Шо сёзню бизин къумукъ, тюрк халкълар тенглик булан арагъа чыкъмакълыгъы– уллу агьвалат. Бизин «Ёлдаш» газетибиз де шо ойда, шо пикирде гьали де. «Временаны» да мен бек сююп охуйман. Неге тюгюл де, бизин тарихибизни кёп тархларын, белгили адамларыбызны мен ондан таба билгенмен, таныгъанман.


Бизин газетлени, журналланы адамлар неге охумайгъанны гьакъында да ойлашаман. Юртларда болабыз, ёлугъувлар оьтгеребиз. Язылыв башланса, неге бизге четим бола? Уллу наслубуз газетибизни, журналланы гьали де охуй. Жагьиллер буса телефон, Интернетге багъып къалгъан. Газетибизни халкъ учун кёп уллу маънасы бар. «Ёлдаш» деп де огъар негьакъ къоюлмагъан. Неге тюгюл, шо бизин гьакъ ёлдашыбыз да, къурдашыбыз да болуп геле. Жагьиллер охусун учун бир-бир къайдалар бар буса да ярай. Таклиф эте бусакъ, бек ойлашып этме тарыкъ. Адабият арив бериле, маданиятны бираз гючлендирме герекдир. Оьзюбюзге борч этип алайыкъ. Гьар номерде йыравланы, художниклени, оьзге пагьмулу адамларыбызны гьакъында язайыкъ, газетни ишине къошулайыкъ, бары да масъалаланы янгыз коллективге къоюп къоймайыкъ. Къутлайман газетибизни юбилейи булан!


Салав Алиев, алим, жамият чалышывчу:


–Бизин халкъны атындан баракалла берме герекбиз юз йылны узагъында газетибизни халкъгъа етишдирмек учун къуллукъ эте гелеген наслулагъа. Газетге ат къоймагъа жыйылгъанда не гьал болгъан. Уьч группагъа бёлюнген жыйылгъанлар. Уллуланы группасы, башында Батырмурзаев де булан. Къоркъмасов да къошулгъан олагъа. «Мусават» деген атны сакълама сюйген. Экинчи группа Къырымда чы­гъагъан газетини атын къойма сюе болгъан. Нугьайны оьзюню къасты болгъан «Ачыкъ сёз» деп Тифлисде чыгъарагъан газетини атын къойма. Уллубий де, Зайналабит де, Солтансайит де бир группа болгъан. Булар «Ишчи халкъ» деп къоябыз деген. Нугьай сонг сёйлеген: «Газетни биз булай англайбыз. О – бизин бу гюнюбюзден тангалабызны якълайгъан гюч. Яшлар нечик айта, гёремисиз? Шолай къоя­йыкъ», – дей. «Ишчи халкъ» деп ат къоюла.


Гертиден де, бизин гьалиги газетибиз шу пакарсыз яшавну ичинде тангаланы излевчю болуп геле. Газетни халкъ булан къатнашыв формаларын тапма герек. Биревню де критика этме сюймеймен. Газетдеги публицистиканы тили бек авур. Янгыз мен айтмайман ону, кёп­лер айта. Къужурлу, жагьлы формасын тапма герек. Дагъы ёгъесе, газет охулмай. Бугюнден тангаланы ярата газет деген ойда бусакъ, бир формасын тапма герекбиз. «Времена» къошулгъан сонг, дюньялыкъ даражасы генглешди. Шо даражаны сакълап юрюме герек. Гечикген маълуматлар булан тюгюл, янгы-янгы маълуматлар булан.


Дёртюнчюсю, янгылыкълар даим янгы наслу булан байлавлу. Муна, Зайналабитлер гелмеген буса, газет иш де алдагъы англавлар булан юрюлер эди. Арбадан тюшюп, атлагъа, сонг танклагъа дегенлей минмесе, яш наслу, Зайналабитлер гелмей.


Халкъны газети деп айта бусакъ да, бу пачалыкъ тасдыкъ этген газет. Эки де янны къыйышдырып юрютсек, бир янгъа авур этмей, газетибиз охулагъан болур эди. Ва артда бирдагъы пикрум, инкъылапны биз бек титирей туруп айтабыз. Алда бизде тогъалыкъ бар эди, ярыш. Игитлик гетип, биз гьали къочулукъда яшайбыз . Къан тёгювсюз инкъылап­лар да болгъан нече де. Бизин инкъылапгъа къарышып, биревню биревге кисдирип турма тюшмей. Газетни даражасын артдырма сюе бусакъ, биз янгы англавгъа гелмесек болмай. «Дюньягъа гелмек– гьам уллу игитлик»,– деген Умму Камал. Бу– бизин минг йыллар булангъы ругь байлыгъыбыз. Шо байлыкъны болгъан чакъы бугюнге къайтарып турма герек. Неге тюгюл, биз тарихден къол чайма башлагъандокъ, бютюндюнья бизге къол силлеме башлай. Неге тюгюл, биз оьзденлигибизни тас этебиз. Лап ахырда тюрлю тюсде юбилейге багъышлангъан монография китап болма герек.


Гьарунрашит Гьарунов, профессор:


–Яш наслу газетни охуп да болмай. Охуса да, олагъа язылгъанны англама къыйын. Социология сорав этип, охувчуну тапма герек. Ким охуй, къайсы чагъында, къайда яшай, шолай анализ этмесе, билип болмай. Газетни охумакъ учун яш наслуну интереси болма герек. Экинчиси, къумукъланы юртлардан эсе шагьарда яшайгъанлары кёп болгъан. Жагьиллер бары да орусча сёйлей, къумукъча охуп болмай. Уьчюнчюлей де, газетни тилин бираз прос­той этме герек. Инкъылап деп язса, яшлар англамай, революцияны англай…Гьали Англияда алдагъы оьзлени тилин къоюп, эмигрантланы тилинде сёйлей, диктор этип де эмигрантны сала, гелгинчилер англасын деп. Тилни прос­той этмесе, жагьиллер англамай.


Камалутдин Межитов, Таргъу школаны директору:


– Баракалла чакъыргъаныгъыз учун. Мен къайсы школада ишлесем де, «Ёлдаш» газет мени артымдан юрюп тургъан. Алдагъы йылланы газетлерине къарасанг да, мен ишлеген школаны, мени ишимни гьакъында савлай бетге берилген материаллар бола. Газетден таба сени таныйбыз деп айтагъанлар кёп болгъан. Тилге бакъгъан якъда айтсам, гьар агьлю ожакъда орусча сёйлей буса, яшлар тилни нечик билсин? Таргъуда да кёплер гьали уьйлеринде орусча сёйлей. Школадагъы программа да, яшлар бавундагъы программа да гьали яшланы орусча уьйрете. Жумада эки сагьат юрюлеген дарсларда ана тилни яшлар билме болмай. Тилни уьйлеринде, ата-анадан уьйренме герек. Къумукълар– гьар заманда да алда юрюйген халкъ. Бары да бизден уьйрене эди. Къалым бере деп бизин сёге эди, гьали биз оьзге миллетлени артындан етишип болмайбыз. Арив йырлай деп бизин йыравланы, актёрланы макътай эди. Гьали бизин йырланы йырламайгъанлар ёкъ. Къумукъ тилден школада кабинетлерибиз бар. Шолагъа да юртлу шаирлерибизни атларын бергенбиз.


К. Алиев: – Апрель айда бизге эки улан тувгъан. 3-нчю апрелде – «Заман», 15-нчи апрелде – «Мусават». 20-нчы августда буса оланы къызардашы «Тангчолпан» тувгъан. Шо саялы Супиянатгъа тынглайыкъ.


Супиянат Мамаева, шаир:


– Бизин анадаш милли газетибизни гиччи заманымдан берли «Ленин ёлу» деп билемен. Яйсанг, стол толуп къала эди о заман чыгъа­гъан къайдасында. «Бизин язывну къайда да ташлап къоймагъыз. Къурандагъы аятлагъа йимик янашма герек бизин язывгъа», – дей эди улланам. Почтальон тогъасгъа, къапугъа къысдырып гете буса да, тез барып ала эдик, янгур, сув тиймесин деп. Бир-биревге гёрсете эди газетни. Гьали де школаларда газетлени, журналланы къоллама герек. Ана тилден дарс береген муаллимлер айрокъда. Бизин газетден алдынлы газет ёкъдур милли газетлени арасында. Кемчиликлери де, аз буса да, бола. Алда партийный материаллардан толуп къала эди. Гьали олай тюгюл, яшавну бары да янларын къуршайгъан материалланы тапма боласан. Гьар адамны оьзюню оюн, пикрусун тувдурагъан материаллар бар. Шолай болма да герек. «Тангчолпангъа» гелгенде де, язылма да герек, охума да герек. Газетибизге де, журналлагъа да язылывну Шейит-Ханум да айтды четимликлерин. Биз оьзюбюз къаст этмесек, якъламасакъ болмай, тилибизни абурун гётереген кюйде, яш наслугъа етишдиреген кюйде этме герекбиз.


Бадрутдин Магьамматов, шаир:


– Мен армиягъа барагъанда «Ленин ёлуна» да, «Дослукъгъа» да язылып гетген эдим. Мен къуллукъ этеген гемеге геле эди. Айтагъаным, о замангъы кагъыз языв аралыкъланы айтгъанда, Микайыл Абуковну да, Абдулвагьапны да магъа армиягъа язгъан кагъызлары гьали де бар сакъланып. «Поэзия кроссворд тюгюл чю, не этип къойгъансан?» – деп язгъанлары, насигьатлары бар. Гьар къумукъ юртда газетни къолуна алгъан адам сююнеген, чечилме герек масъалаланы гьакъында язылгъан маълуматны тапса, халкъгъа ювукъ масъаланы сенек болмай, кюрек болуп язса охула. Шо газетни излежек. Башгъа юртлулар охуп, бизин юртда да бар шолай масъала деп айтажакъ. Чюмлеме тюшсе, гиччи тутуп чюмлейген масъаланы салма герек газетге. Адабиятда конкурс билдирсе яхшы. «Лап яхшы шиъру яда очерк» деген. «Яшланы дюньясында» да конкурс юрютме ярай.


Аскерхан Аскерханов, композитор:


–Мен школада охуйгъан заманда Ибрагьим Керимовну «Разрыв» деген романын охумагъан адам къалмагъандыр. Арт-артындан журналда, газетде чыгъа эди. Шолай, яхшы асарны газетде бере турма ярай. Аз этип бере турса, охума тынч да бола. «Времена» чыгъагъаны да нечакъы да яхшы, башгъа миллетлер де шону охуп бола.


Атав Атаев, шаир, драматург:


– «Ёлдаш» газет мени яшавумда да уллу агьвалат болгъан. Биринчи шиърум гьалиден 50 йыл алда газетде чыкъгъан. Юз йыл бо­ла­гъан газети болмакъ– гьар миллет учун да уллу агьвалат ва оьктемлик. Бизин учун да шо – уллу байлыкъ.


Экинчиси, тилни биз яшлагъа газетден таба уьйретип болмасбыз. Мычыгъыш телевидениеге къарайман, бары да мычы­гъышча сёйлей. Олар башындан тутуп ишни шолай къургъан. Бизин тиллени гьайын этеген адам ёкъ. Биз оьзюбюз гьаракат этип уьйренсек яхшы, дагъы ёлу ёкъ. Гьакимият чечме герекли масъалалар да чечилмей. Юртдагъы яшлар да орусча сёйлей буса, не этерсен?


Сонг да, мен ойлашагъан кюйде, бизин «Ёлдаш» газетибиз республикада чыгъагъан бары да милли газетлерден алда. Мунда о гьакъда айтылды. Ону алда болмакълыгъы да ёлбашчысындан гьасил болагъаны ачыкъ. «Времена» чыгъагъаны да уллу къошум болду. Орусча чыгъагъан газетлени биз барын да охуп турмайбыз. «Временаны» буса кёп сююп охуйбуз. Мунда пайдалы, тарихи материаллар чыгъа. Ону башгъа миллетлер де охуй.


Уьчюнчюлей, гьалиги электрон девюрде яшлар телефонлар, Интернет булан байлавлу. Газет биринчилей оьзюню сайтын ачып кёп пайдалы иш этди. Шону уллу уьс­тюнлюк гьисап этемен. Мавлет айтып гетгенде йимик, янгы идеялар да герек. Сонг да, адабият асарланы бере турса яхшы дедилер. Нечик бересен, 20-30 йылны ичинде бир сама охурман деген асар язмагъанбыз биз. Оланы онда салгъан булан, халкъны алдатып болмай. Мен ойлашаман, шу барагъан кююнде бизин миллетни тарихи, белгили адамларыбыз, миллетге къуллукъ этгенлени, интеллигенцияны гьакъында язывну узата туруп, гьалиги девюрню аламатларын да къоша туруп ишни узатса яхшы болур.


Абдулкерим Сайитов, педагогика илмуланы кандидаты:


–Мен газетге ишге де гелгенмен, коллективни арасына къошулгъанман. Школаларда къумукъ тилни масъаласы нечик салынгъан буса, шондан гьасил бола газетибизни гележеги де, тилни билмек де. Школада биринчи класдан тутуп тилни уьйренивню оьр даражада салмасакъ, гележекде четим болажакъ. Бирдагъы янындан, бизин пачалыкъ къурумлар бу масъалагъа осал къарай. Яшавум мени къумукъ тил булан узакъ йыллар байлангъан. Къумукъ тилни уьстюнде ишлейген буссагьат бир алим де ёкъ. Башгъа миллетлени тиллерин ахтарагъанлар бар. Охув китапланы гьа­къында айтсам, бир программа булан шагьардагъы яшлар да, юртдагъы яшлар да охуп болмай. Шагьардагъыланы ахырынчылай гёнгюн чыгъарабыз, юртдагъылагъа да бираз енгилликлер этме тюше. Муна биз чыгъаргъан къошулчан охув китаплар. Шу китаплар да Москвада чыкъма герек. Беш керен чакъы­рылып тураман. Биринчи четимлик– художник ёкъ, корректорлар ёкъ… «Букварь» гелтиргенмен. «Букварны» тайдырып, 1-нчи клас деп язып къойсакъ нечик болур? Шулай масъалалар бар. Бу охув китапда да гьар миллетден 20 процент асарлар къоллангъан. Бизде охув китаплар чыкъма да чыкъмай. Шо масъала да бар.


Абдулкъапур Салимурзаев, «Ёлдаш» газетни баш редакторуну заместители:


–Бары да ёлдашлар айтгъан пикруланы толумлашдырып айта да турмайым, тарыкъ да тюгюл. Гертилей де, теренине тюшюп газетни гьакъында ёлдашлар сёйледи. Баракалла барысына да. Баракалласын Камил де айтар. Мен уьч пикру айтма сюемен. Гертиден де, 100 йыллыкъ ёлунда газетни чыгъара гелген чакъы адамлагъа да, олагъа ёлбашчылыкъ этген редакторлагъа да эревюллюлерибиз деп айтсакъ, янгылыш болмасбыз. Шогъар барыбыз да рази­биз деп эсиме геле.


Экинчиси– тилге байлавлу. Салав да эсгерди, маъна ягъына артыкъ тергев берип айтды. Жамият-политика масъалалагъа байлавлу макъалаланы тили авур деди. Тилге байлавлу сёйлей бусакъ, бираз аяп, ойлашып сёйлейик. Авурму, енгил этейикми– оьлчеп янашмасакъ бажарылмай. Гьар кимни айтагъанына къарап иш гёрсек, тил арбабыз туварылар. Ахырында да, менден сонг гелип газетни ишин бирден-бир яхшылашдыргъаны учун Камилге де баракалла деп айтма сюемен.


Сонг жамият бёлюкню редактору Паху Гьайбуллаева, политика бёлюкню редактору Абдулманап Гьамзаев де оьзлени пикруларын айтды. Жыйынны жамын чыгъара туруп Камил Алиев булай деди:


–Мунда айтылгъан сёзлеге таянып айтаман, бек таъсирли, маъналы пикру алышдырыв болду бизин баш газетибизни юз йыллыгъына байлавлу. Таклифлер де болду. Оланы айрыча язып алажакъбыз. Биз чечип болагъан масъалалар буса, чечме де чечежекбиз. Юз йыл алда бизин газетни кюрчюлендиргенлени атларын эсгердик. Олагъа – юз минг макътавлар. Юз йыл бою бу газетде ишлеп гетгенлеге– бизин яныбыздан гьюрмет, сый, абур. Сизин тергевюгюзге айтаман, бизин атабыз да бу газетде ишлеген бёлюкню редактору болуп.


Гьар заманны, гьар девюрню наслулары бар бизде ишлеген. Биз юбилейге китап этип чыгъаражакъбыз газетге ёлбашчылыкъ этген адамланы биографиялары да булан. Олагъа бизин абурубузну, сыйыбызны бир белгиси болажакъ шо да. Озокъда, уллу школа, уллу университет газетни иши, бизин къумукъ яшавну энциклопедиясы болуп гелген ва шолай да узатылажакъ. Бизде чыкъгъан макъалаланы сайлап, китап этип чыгъара­йыкъ десек, бир 30 том сама болажакъ эди, азындан. Гьали бизин наслу булан да байлавлу газетни иши. Яш наслугъа къоюгъуз дейгенлер де болду. Иш онда тюгюл. Гелегенлер ёкъ. Газетни редакциясында ишлейгенлер де – намусгъа байлангъан адамлар. Аз алапагъа да къарамай, намуслу кюйде газетге берилип ишлей. Бизин къыйнайгъан инг де аслу масъала–кадрлар, табанларыбызны таптап гелегенлер ёкълугъу. Университетдеги журналистика факультет де милли газетлер учун касбучулар гьазирлеп болмай, орус тилде гьазирлей. Бизге гереги буса– милли тиллени билеген касбучулар. Сиз оьзюгюз гьазир этмейсиз деп бизге айып салагъанлар да бар. Шо масъала бизин гючюбюз булан чечилмей. Не чаралар гёрме герек?.


Байрамланы онча да сюймеймен. Тек 21-нчи октябр – Ана тиллени гюнюн, гертилей де, байрам гьисап этемен. Шо гюнню, гертиден де, байрам этейиклер, тахшагьарда, Къумукъ театрда, Скандарбекни кёмеги де булан сценарийни де гьазир этип. Алав язып гетди колонкада, не байрам да бар, тек къумукъланы, ногъайланы байрамлары ёкъ. Шону учун милли байрамны статусунда бир байрам оьтгерме герекбиз, къастыбыз да бар. Ортакъчылыкъ этгенигиз учун барыгъызгъа да баракалла деп айтма сюемен.



Язгъан Яраш Бийдуллаев.


Суратда: жыйынны ортакъчылары.


Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля