–Янгыз анагъа багъышлангъан шиърулары жыйылгъан бу китапда Агьмат Жачаев бизин яшавубузда ана нечик уллу роль ойнайгъанны, ананы балалагъа бакъгъан сюювюн, огъар этилме тийишли абур-сыйны гьакъында арив язгъан, – деди ол. – Агьмат «Ёлдаш» газетде кёп йыллар ишлеп турду, къаламын къалгъыма къоймай язагъан шаирлерибизден, Аллагь савлукъ берсин, янгы китабынг булан къутлайман. Китапны гьакъында пикру алышдырайыкъ.
Гьали шаир Багьавдин Гьажиевге сёз беремен.
–Бугюн биз Агьматны гезикли, тындырыкълы кюйде чыкъгъан китабыны гьакъында айтма жыйылгъанбыз. Гьар къайсы автор да оьзюню китабына охувчулар, къалам ёлдашлары не къыймат берер экен деп кёп ойлаша. Беш юз бетли бу китапгъа етти бёлюкге бёлюнюп шиърулар ерлешдирилген. Гьалиден 30 йыл алда Аткъай булай деген эди: «Агьмат Жачаевни дагъыстан поэзияда кёп арив оьсеген тереги бар. О терек йылны не заманы буса да тюрлю-тюрлю емишлер бере. Бизге, эсли наслугъа, шо емишлер бек арив, татывлу тие». Мен бир гезик атама: «Агьмат нени гьакъында яза?» – деп сорадым. «Ол ананы гьакъында, ана Ватанны гьакъында, ана тилни гьакъында яза», – деди атам Анвар.
Агьмат, гезикли уьстюнлюгюнг булан сени къутлайман.
ДГУ-ну филология факультетинде Дагъыстан адабиятны кафедрасыны заведующийи Агъарагьим Солтанмуратов сёйледи.
– Анагъа багъышланып булай китап къумукъ позияда, адабиятда чы нечик де, дагъыстан адабиятда да ёкъ. Китапны презентация этивню мен тойларыбызда юрюлеген бырынгъы адат булан байлама сюемен. Тойну экинчи гюнюнде бет ачыв деген адат бар эди. Биз де гьали Агьмат бизге савгъат этген китапны бетин ачма, бет ачывгъа жыйылгъанбыз. Агьматны оьзге китаплары булан тенглешдиргенде, бу, оьзтёрече, хас китап. Сыйлы масъалагъа, анагъа багъышлангъан. Инсангъа анадан азиз, анадан сыйлы бирев де болмас. Мунда ёлдашланы бири эсгергенде йимик, женнет ананы аякъларыны тюбюндедир. Бирдагъы да, бир вакътини ичинде сени ананг да, атанг да чакъыра буса, башлап анангны ягъына бар дейлер. Шону бек уллу маънасы ва агьамияты бар. Агьмат ону тезден англагъан ва гьар шиърусунда, гьар сатырында шо маънаны охувчугъа етишдирип юрюй.
Мен бирдагъы керен Агьматны гезикли уьстюнлюгю булан, охувчулагъа этилген сыйлы савгъаты булан къутлайман.
Дагъыстанны халкъ язывчусу Камал Абуковгъа сёз берилди.
– Мен язагъанымны да, авуз булан айтагъанымны да тенглешдирип къарайман. Язагъаным кёп де къолай, язып мен англатып боламан. Сёйлевню ушатмайман, сёйлеп англатма къыйын тие. Агьматны яратывчулугъуну гьакъында къумукъча да, орусча да язгъанман. Яхсай школада бизин немисче уьйретип башлагъан эди. Токъталып къалды. Уьйренген бусам, немисче де язажакъ эдим. Дюньяда булгъавурлар башланса, ана эсинге кёп тюше. Ана тил, ананы сютю…, бу асруда ананы биз кёп эсгережекбиз. Агьмат, сени яратывчулугъунга гьали де анализ этилмеген. Огъар биз гьали де тюшюнюп битмегенбиз. Къапиянг къулагъыбызгъа бир арив чалына, сёзлеринг де сыргъалап, агъылып геле. Гьали буса Агьмат ойгъа, пикругъа маъна бере ва бизин де ойлашдыра. Шо нечакъы да яхшы. Бир охугъан булан Агьматны англап да, язгъанына багьа берип де, къанып да, тоюп да болмайбыз. Дагъы да, дагъы да охума чакъыра. Янгы китабынг булан къутлайман, баракалла.
Профессор Алибек Гьажиев, шаир Зулейха Атагишиева сёйледилер.
Йыравлар Латип Шайыпов, Элдархан Казимов, Агьматны шиъруларына гёре язылгъан йырланы йырлап, жыйылгъанланы гёнгюн алды. Агъачавулдан, Эрпелиден гелген охувчу къызлар, Магьачкъалада охуйгъан студент къызлар, «Развитие» деген охув центрны охувчусу Тамилла Ибрагьимова, Эндирейден Жамиля Таймасханова Агьматны шиъруларын чебер кюйде, таъсирли охуп, жыйылгъанланы харс урувларын къазанды. Магьачкъаладагъы экономика коллежни дарс беривчюсю Наида Далгьатова коллективни атындан А.Жачаевни янгы китабы булан къутлады. Сёз Къумукъ театрны режиссёру Ислам Казиевге берилди.
–Масхараны сюймейген, билмейген адам язып да, йырлап да, шаир болуп да болмай.
Агьматны янгы китабын адабиятны англамайгъан адам охуса да, юрегинде аз сама жыжыгъы бар буса, мундагъы шиърулар ону юрегин сызлатажакъ. Агьматгъа мен гьар ёлукъсам, пьеса неге язмайсан деймен. Адабиятны сюеген халкъ жыйылгъансыз, бек шатман. Магъа маданият министрибизни заместители бир гезик: «Къумукъ театр къаравчулардан толуп бола, оьзге театрлагъа халкъ булай гелмей», – деген эди. «Къумукълар культурный халкъ», – дедим мен огъар оьктем кюйде. Бугюн шулай жыйылгъаныбыз бек яхшы. Агьмат, къутлайман.
Ондан сонг Агъачавул школаны муаллими Зубайрият Къанболатова сёйледи. Янгы китапны гьакъында язывчу, шаир, композитор Къалсын Акъгёзов да айтды. Ол Агьмат булан таныш болгъан кююн, газетни редакциясына биринчи баргъан кююн, Агьматны шиъруларына гёре макъамлар язгъан кююн хабарлады. Янгы китапдан бир нече шиърусун охуду ва анализ этди. Агьмат гиччиден берли юрегинде ана булан тургъанны, ону бир мюгьлетге де унутмай шиърулар язгъанны, юрегиндеги къыбламасы анасыны «вёреси» болуп тургъанны айтды ва къурдашын къутлады.
Ахырда Агьмат Жачаев оьзюню бир нече шиърусун охуду ва жыйылгъанлагъа баракалла сёзлер айта туруп, булай деди:
– Къумукъларда айтыв бар, адамны юреги тартмайгъан ерге бутлары да юрюмей, деп. Мунда мен юреклери тартып, ата юртумдан гелген муаллимлени, охувчуланы гёремен, Хасавюртдан, Буйнакскиден, Ленингентден, Агъачавулдан, шагьардан гелген азиз аналаны, студентлени, охувчуланы гёремен. Бешинчи китабымны язагъанда мен «Арагъызда яшайман» деген атны къойгъан эдим. Негьакъ къоймагъан болгъанман. Гертилей де, сиз мени бугюн йимик арив гюнюме табылдыгъыз, савболугъуз, баракалла, мен де бир гюнюгюзге табыларман, кёп савболугъуз.
Гьали шаир Багьавдин Гьажиевге сёз беремен.
–Бугюн биз Агьматны гезикли, тындырыкълы кюйде чыкъгъан китабыны гьакъында айтма жыйылгъанбыз. Гьар къайсы автор да оьзюню китабына охувчулар, къалам ёлдашлары не къыймат берер экен деп кёп ойлаша. Беш юз бетли бу китапгъа етти бёлюкге бёлюнюп шиърулар ерлешдирилген. Гьалиден 30 йыл алда Аткъай булай деген эди: «Агьмат Жачаевни дагъыстан поэзияда кёп арив оьсеген тереги бар. О терек йылны не заманы буса да тюрлю-тюрлю емишлер бере. Бизге, эсли наслугъа, шо емишлер бек арив, татывлу тие». Мен бир гезик атама: «Агьмат нени гьакъында яза?» – деп сорадым. «Ол ананы гьакъында, ана Ватанны гьакъында, ана тилни гьакъында яза», – деди атам Анвар.
Агьмат, гезикли уьстюнлюгюнг булан сени къутлайман.
ДГУ-ну филология факультетинде Дагъыстан адабиятны кафедрасыны заведующийи Агъарагьим Солтанмуратов сёйледи.
– Анагъа багъышланып булай китап къумукъ позияда, адабиятда чы нечик де, дагъыстан адабиятда да ёкъ. Китапны презентация этивню мен тойларыбызда юрюлеген бырынгъы адат булан байлама сюемен. Тойну экинчи гюнюнде бет ачыв деген адат бар эди. Биз де гьали Агьмат бизге савгъат этген китапны бетин ачма, бет ачывгъа жыйылгъанбыз. Агьматны оьзге китаплары булан тенглешдиргенде, бу, оьзтёрече, хас китап. Сыйлы масъалагъа, анагъа багъышлангъан. Инсангъа анадан азиз, анадан сыйлы бирев де болмас. Мунда ёлдашланы бири эсгергенде йимик, женнет ананы аякъларыны тюбюндедир. Бирдагъы да, бир вакътини ичинде сени ананг да, атанг да чакъыра буса, башлап анангны ягъына бар дейлер. Шону бек уллу маънасы ва агьамияты бар. Агьмат ону тезден англагъан ва гьар шиърусунда, гьар сатырында шо маънаны охувчугъа етишдирип юрюй.
Мен бирдагъы керен Агьматны гезикли уьстюнлюгю булан, охувчулагъа этилген сыйлы савгъаты булан къутлайман.
Дагъыстанны халкъ язывчусу Камал Абуковгъа сёз берилди.
– Мен язагъанымны да, авуз булан айтагъанымны да тенглешдирип къарайман. Язагъаным кёп де къолай, язып мен англатып боламан. Сёйлевню ушатмайман, сёйлеп англатма къыйын тие. Агьматны яратывчулугъуну гьакъында къумукъча да, орусча да язгъанман. Яхсай школада бизин немисче уьйретип башлагъан эди. Токъталып къалды. Уьйренген бусам, немисче де язажакъ эдим. Дюньяда булгъавурлар башланса, ана эсинге кёп тюше. Ана тил, ананы сютю…, бу асруда ананы биз кёп эсгережекбиз. Агьмат, сени яратывчулугъунга гьали де анализ этилмеген. Огъар биз гьали де тюшюнюп битмегенбиз. Къапиянг къулагъыбызгъа бир арив чалына, сёзлеринг де сыргъалап, агъылып геле. Гьали буса Агьмат ойгъа, пикругъа маъна бере ва бизин де ойлашдыра. Шо нечакъы да яхшы. Бир охугъан булан Агьматны англап да, язгъанына багьа берип де, къанып да, тоюп да болмайбыз. Дагъы да, дагъы да охума чакъыра. Янгы китабынг булан къутлайман, баракалла.
Профессор Алибек Гьажиев, шаир Зулейха Атагишиева сёйледилер.
Йыравлар Латип Шайыпов, Элдархан Казимов, Агьматны шиъруларына гёре язылгъан йырланы йырлап, жыйылгъанланы гёнгюн алды. Агъачавулдан, Эрпелиден гелген охувчу къызлар, Магьачкъалада охуйгъан студент къызлар, «Развитие» деген охув центрны охувчусу Тамилла Ибрагьимова, Эндирейден Жамиля Таймасханова Агьматны шиъруларын чебер кюйде, таъсирли охуп, жыйылгъанланы харс урувларын къазанды. Магьачкъаладагъы экономика коллежни дарс беривчюсю Наида Далгьатова коллективни атындан А.Жачаевни янгы китабы булан къутлады. Сёз Къумукъ театрны режиссёру Ислам Казиевге берилди.
–Масхараны сюймейген, билмейген адам язып да, йырлап да, шаир болуп да болмай.
Агьматны янгы китабын адабиятны англамайгъан адам охуса да, юрегинде аз сама жыжыгъы бар буса, мундагъы шиърулар ону юрегин сызлатажакъ. Агьматгъа мен гьар ёлукъсам, пьеса неге язмайсан деймен. Адабиятны сюеген халкъ жыйылгъансыз, бек шатман. Магъа маданият министрибизни заместители бир гезик: «Къумукъ театр къаравчулардан толуп бола, оьзге театрлагъа халкъ булай гелмей», – деген эди. «Къумукълар культурный халкъ», – дедим мен огъар оьктем кюйде. Бугюн шулай жыйылгъаныбыз бек яхшы. Агьмат, къутлайман.
Ондан сонг Агъачавул школаны муаллими Зубайрият Къанболатова сёйледи. Янгы китапны гьакъында язывчу, шаир, композитор Къалсын Акъгёзов да айтды. Ол Агьмат булан таныш болгъан кююн, газетни редакциясына биринчи баргъан кююн, Агьматны шиъруларына гёре макъамлар язгъан кююн хабарлады. Янгы китапдан бир нече шиърусун охуду ва анализ этди. Агьмат гиччиден берли юрегинде ана булан тургъанны, ону бир мюгьлетге де унутмай шиърулар язгъанны, юрегиндеги къыбламасы анасыны «вёреси» болуп тургъанны айтды ва къурдашын къутлады.
Ахырда Агьмат Жачаев оьзюню бир нече шиърусун охуду ва жыйылгъанлагъа баракалла сёзлер айта туруп, булай деди:
– Къумукъларда айтыв бар, адамны юреги тартмайгъан ерге бутлары да юрюмей, деп. Мунда мен юреклери тартып, ата юртумдан гелген муаллимлени, охувчуланы гёремен, Хасавюртдан, Буйнакскиден, Ленингентден, Агъачавулдан, шагьардан гелген азиз аналаны, студентлени, охувчуланы гёремен. Бешинчи китабымны язагъанда мен «Арагъызда яшайман» деген атны къойгъан эдим. Негьакъ къоймагъан болгъанман. Гертилей де, сиз мени бугюн йимик арив гюнюме табылдыгъыз, савболугъуз, баракалла, мен де бир гюнюгюзге табыларман, кёп савболугъуз.
Я.Бийдуллаев.
Суратда:жыйынны вакътиси.
Г.Къонакъбиев чыгъаргъан сурат.
