Гьали муаллимге бакъгъан якъда пачалыкъны да янашыву алышынгъан. Пачалыкъны янашывуна гёре, жамиятны янашыву да башгъа болгъан. Ол лап аз алапа алагъан касбучуланы бирине айлангъан. Тенглешдирив булан айтгъанда, полицейскийни де, асгер къуллукъчуну да алапалары муаллимникинден бир нече керенлеге артыкъ. Озокъда, низам сакълавчуланы ва уьлкени аманлыгъын къорувчуланы агьамиятын гери уруп болмайбыз. Тек уьлкебизни гележегин къурма герек наслуну тарбиялав ва билим берив иш булан машгъул адамланы касбусуна пачалыкъ шолай немкъорай янашагъаны халкъны разисизлигин тувдурмай болмай.
Шо разисизлик йыл сайын педагогну касбусуна ес болма сюеген абитуриентлени санаву кемийгенликден де, ишлеп турагъан сынавлу муаллимлер, школадан гетип, оьзге гелимли иш излейгенликден де билине. Минглер булангъы оьр билимли педагоглар базарларда сатыв эте. Неге тюгюл, олар 7–8 минг манатлыкъ алапасына агьлюсюн сакълама чы нечик де, оьзлер оьзлени сакълама да болмай.
Шолай экенге де къарамайлы, гьакимлик къурумланы муаллимлеге талаплары гючлю. Муаллимлерсиз сайлавлар да бажарылмай, субботниклеге де охувчулар булан бирге олар егиле. Гьакимликни бир-бир оьзге чаралары да оларсыз бажарылмай.
Гьакимликни айтмагъанда, муаллимлеге жамиятны талаплары да уллу. Яшланы осал охуйгъанына да, тарбиясы макътардай тюгюл экенине де, ЕГЭ-ни терс юрюлегенине де лап алдын шо адилли касбуну есилерин айыплайбыз.
Муаллимлени гьалы бары да якълардан макътардай тюгюл буса да, олардан кёмек излейген ватандашлар да аз тюгюл. Мисал учун, бизге ювукъ газетчилени ва язывчуланы алып къояйыкъ. Газетчилени язылывну вакътисинде, язывчуланы китаплары чыкъгъанда, биринчи кёмек излеп (газетге яздырмагъа ва китапларын сатмагъа) барагъан ери – школа. Озокъда, язылывгъа бармакъ да, китапларын сатмакъ да эрши иш тюгюл. Китапны да, газетлени, журналланы да охума сюегенлер айрокъда муаллимлени арасында кёп. Тек бизде кёбюсю гезиклерде шо иш гьакимлерден таба этилип, оьзлеге де соралмайлы, амалсыз муаллимлени алапаларындан тутулуп къала.
Бары да газетлер, бары да язывчулар шолай эте десек, дурус болмас. Мисал учун, бизин «Ёлдаш» газетге, муаллимлерден ихтиярсыз алапаларын тутгъан гезиклер болгъан деп эшитмегенбиз. Шо тынч къайданы кёбюсю район ва шагьар гьакимлер оьзлени ерли газетлерине язылагъанда къоллай. Тек лакъыр о гьакъда тюгюл. (Бары да халкъ билеген затны къайтып-къайтып такрарлап тургъан булан гьал алышынмажакъ).
Бугюнню лап бек талчыкъдырагъан масъалаларыны бириси – къылыкъны къыт болуп барагъанлыгъы. Къылыкъсызлыкъ норма болуп битген: адам оьлтюрмекни эрши гёрмейбиз; сюйсек де, сюймесек де, гьар абатыбызда урушбат беребиз (тюшсе – алабыз); урламакъны къурчлукъгъа, тавакаллыкъгъа санайгъанлар да гюн сайын арта… Шо жинаятчыланы кёплери пачалыкъны уллу гьакимлик къуллукъларын да елей, депутатлар болуп да сайлана.
Къылыкъны къытап барагъаны муаллимлеге де таъсир этмей болмай. Гьалиги муаллимлени кёплери яхшы булан яманны башгъалыкъларын яшлагъа алдын йимик чечип англатадыр деп де эсибизге гелмей. Неге тюгюл, пачалыкъ оьзюню муаллимлеге ва умуми маданият касбуну юрютювчюлеге бакъгъан якъдагъы янашыву булан къылыкъны ва намусну таптама чакъырагъанда йимик.
Буса да, шу гьалларда да къылыкъны байрагъын къолундан тюшюрмей алгъа юрюйген муаллимлер бар. Олар аз буса да бар болгъан сонг, гележек яшавну адилли ёлда къурагъан наслу да болажагъына инамлыкъ сакълана. Муна шолай муаллимлеге – минг макътав!
Шо разисизлик йыл сайын педагогну касбусуна ес болма сюеген абитуриентлени санаву кемийгенликден де, ишлеп турагъан сынавлу муаллимлер, школадан гетип, оьзге гелимли иш излейгенликден де билине. Минглер булангъы оьр билимли педагоглар базарларда сатыв эте. Неге тюгюл, олар 7–8 минг манатлыкъ алапасына агьлюсюн сакълама чы нечик де, оьзлер оьзлени сакълама да болмай.
Шолай экенге де къарамайлы, гьакимлик къурумланы муаллимлеге талаплары гючлю. Муаллимлерсиз сайлавлар да бажарылмай, субботниклеге де охувчулар булан бирге олар егиле. Гьакимликни бир-бир оьзге чаралары да оларсыз бажарылмай.
Гьакимликни айтмагъанда, муаллимлеге жамиятны талаплары да уллу. Яшланы осал охуйгъанына да, тарбиясы макътардай тюгюл экенине де, ЕГЭ-ни терс юрюлегенине де лап алдын шо адилли касбуну есилерин айыплайбыз.
Муаллимлени гьалы бары да якълардан макътардай тюгюл буса да, олардан кёмек излейген ватандашлар да аз тюгюл. Мисал учун, бизге ювукъ газетчилени ва язывчуланы алып къояйыкъ. Газетчилени язылывну вакътисинде, язывчуланы китаплары чыкъгъанда, биринчи кёмек излеп (газетге яздырмагъа ва китапларын сатмагъа) барагъан ери – школа. Озокъда, язылывгъа бармакъ да, китапларын сатмакъ да эрши иш тюгюл. Китапны да, газетлени, журналланы да охума сюегенлер айрокъда муаллимлени арасында кёп. Тек бизде кёбюсю гезиклерде шо иш гьакимлерден таба этилип, оьзлеге де соралмайлы, амалсыз муаллимлени алапаларындан тутулуп къала.
Бары да газетлер, бары да язывчулар шолай эте десек, дурус болмас. Мисал учун, бизин «Ёлдаш» газетге, муаллимлерден ихтиярсыз алапаларын тутгъан гезиклер болгъан деп эшитмегенбиз. Шо тынч къайданы кёбюсю район ва шагьар гьакимлер оьзлени ерли газетлерине язылагъанда къоллай. Тек лакъыр о гьакъда тюгюл. (Бары да халкъ билеген затны къайтып-къайтып такрарлап тургъан булан гьал алышынмажакъ).
Бугюнню лап бек талчыкъдырагъан масъалаларыны бириси – къылыкъны къыт болуп барагъанлыгъы. Къылыкъсызлыкъ норма болуп битген: адам оьлтюрмекни эрши гёрмейбиз; сюйсек де, сюймесек де, гьар абатыбызда урушбат беребиз (тюшсе – алабыз); урламакъны къурчлукъгъа, тавакаллыкъгъа санайгъанлар да гюн сайын арта… Шо жинаятчыланы кёплери пачалыкъны уллу гьакимлик къуллукъларын да елей, депутатлар болуп да сайлана.
Къылыкъны къытап барагъаны муаллимлеге де таъсир этмей болмай. Гьалиги муаллимлени кёплери яхшы булан яманны башгъалыкъларын яшлагъа алдын йимик чечип англатадыр деп де эсибизге гелмей. Неге тюгюл, пачалыкъ оьзюню муаллимлеге ва умуми маданият касбуну юрютювчюлеге бакъгъан якъдагъы янашыву булан къылыкъны ва намусну таптама чакъырагъанда йимик.
Буса да, шу гьалларда да къылыкъны байрагъын къолундан тюшюрмей алгъа юрюйген муаллимлер бар. Олар аз буса да бар болгъан сонг, гележек яшавну адилли ёлда къурагъан наслу да болажагъына инамлыкъ сакълана. Муна шолай муаллимлеге – минг макътав!
