Юбилей ахшамгъа гелген Хумторкъали районлулар ва республиканы оьзге юртларындан, шагьарларындан гелгенлер, интеллигенцияны вакиллери, шаирлер, язывчулар залны толтургъан. Инг башлап сагьнагъа Къаягент районну маданият бёлюгюню къуллукъчусу Муслимхан Магьамматов чыкъды ва оьзю чыгъаргъан макъамгъа гёре къурч кюйде къумукъланы гьакъында йыр йырлады. Ондан сонг Ш. Алишева Айбала Дадавну «Къурдашлар! Биз бир бусакъ…» деген шиърусун охуду.
–Бугюн бизин миллетибизге кёп йылланы узагъында унутула гелеген ругь байлыгъыбыз, инг биринчи халкъ шаирибиз Айбала Дадавну яратывчулугъу къайтгъаны барыбызны да сююндюре, – деди Ш.Алишева.
Дагъыстанны язывчуларыны союзуну правлениесини ёлбашчысы Магьаммат Агьматовгъа сёз берилди.
–Ассаламу-алайкум, ёлдашлар. Бугюн байрам гюн,–деп башлады ол сёзюн. – Неге тюгюл де, биз къумукъланы биринчи халкъ шаирин оьзюню тийишли, макътавлу, сыйлы ерине къайтарабыз. Герти шаирлеге къысмат гьар девюрде де тийишли янашмагъан. Оланы яшаву къыйыкъсытывлар булан оьтген. Кёп санавда унутулгъанлары да болгъан. Тек герти шаирлер ва язывчулар асрулар гетип де халкъына къайтгъан. Миллетини оьктемлиги болуп да юрюй. Бугюн биз юбилейин белгилейген шаирни къысматы да шолай. Йырчы Къазакъны, Батырайны, Кахаб-Росодан Магьмутну ва башгъа шаирлерибизни де къысматы шолай болгъан. Тек бугюн олар да бизин булан. Биринчи халкъ шаир гьар заманда да биринчи кюйде къала. Дадав да – о замандагъы оьзюню халкъыны яшавун, янгы яшавну аламатларын, къыйынын-тынчын язып юрюген шаир. Ону халкъ да сюе болгъан. Кёп йыллар унутулуп тургъан шаирни халкъына къайтармакъ учун гьаракат этген адамлар бары бизин сююндюре. Оланы биринчиси – Салав Алиев. Огъар гьакъ юрекден баракалламны билдиремен. Шаирни яратывчулугъун ахтармакъ учун аз заман тарыкъ болмай. Шолай алимлер миллетни оьктемлиги болма герек. Мен къумукъ миллетни унутулуп тургъан халкъ шаирини къайтыву булан барыгъызны да къутлайман. Шулай агьвалатлар кёп болсун.
Айбала Дадавну 160 йыллыкъ юбилейин оьтгеривге байлавлу къурулгъан комитетни председатели Бочу Бочуев:
– Сизин барыгъызны да биринчи халкъ шаирибизни юбилейи булан къутлайман. Муну онгарывда жагь кюйде гьаракат этген Салав Алиевге, Арсланали Ибракъовгъа ва оьзге ёлдашлагъа гьакъ юрекден баракалла билдиремен. Совет заманда Дадавну аты унутулуп тургъан. Тек бизин гьаракатчы алимлерибизни яхшылыгъындан бугюн ону 160 йыллыгъын белгилейбиз. Бизин шулай таклифлерибиз бар. Шаирибизни эсделигин даимлешдирмек учун ону атын Къоркъмаскъаланы ва Магьачкъаланы бирер орамларына къоймакъ. Халкъ да бизин бу таклифибизни якълар деп эсиме геле.
Абдулкъадир Абдуллатипов, профессор:
–Айбала Дадавну юбилей ахшамы булан барыгъызны да къутлайман. Девюр оьтсе де, аты унутулуп тургъан шаирибиз халкъына къайтагъаны нечакъы да яхшы. Айбала Дадав – тамаша къысматы булангъы шаир. Оьтген асруну 60-нчы йылларында Салав да, мен де ону асарларын ахтаргъанбыз. Магъа «Уьч шаир» деп ат салып китап чыгъарма имканлыкъ да болду. Дадавну 30 асарын чыгъарма болгъангъа мен оьктем боламан. Бугюн этилеген ишлер шо замангъы гьаракатны узатылыву болуп токътай. Инкъылапдан сонг Жалалутдин Къоркъмасов булан ишлеген Пётр Ковалёв айтгъан сёзлер бар. Ол Айбала Дадав шаир гьислер булан инкъылапны къабул этген биринчи шаир деп айтгъан. Дадавгъа «къызыл шаир» деп де айта болгъанлар. Ол Дагъыстанда болагъан гьар агьвалатгъа йыр булан сесленген. Ону яратывчулугъу булан оьсюп гелеген яш наслуну да таныш этме герекдир.
Мадина Къанаматова, Хумторкъали районну маданият бёлюгюню башчысы:
– Айбала Дадав – оьз девюрюнде кёп миллетли дагъыстан адабиятгъа яхшы къошум этген шаир. Ол торкъалили болгъанына биз оьктем болабыз. Бизге ону атын да, хатын да яш наслугъа етишдирмек – борч. Шо борчну да уьстюнлю кюйде кютербиз.
Бадрутдин Магьамматов, шаир:
–Бизин белгисиз тас болгъан адамларыбыз аз болмагъан. Шолай, Дадавну сёзю де тас болуп турду. Ону халкъыбызгъа къайтарагъан жыйын деп гьисап этемен бугюнгю ёлугъувубузну. Дюньялар тигилгенли пача тахда олтургъанлагъа халкъны оьзденлигин сакълайгъан сёзлер язагъан, йырлайгъан адамлар аз болмагъан. Тек бизин миллетге кант этип яшама, ругьдан тюшме ошамай. Бугюн биринчи халкъ шаирибизни юбилейин оьтгерегенибиз де шону белгиси болуп токътай.
Агьмат Жачаев, Дагъыстанны халкъ шаири:
–Уллу сыдыра болуп гелеген халкъны, торкъалилилени гёргенде, бирден аягъым токътады, сююндюм, шат болдум. Мени эсиме гелеген кюйде, шаири ёкъ юрт юрт да тюгюл, юрту ёкъ шаир шаир де тюгюл. Къутлайман барыгъызны да. Къадир Юсупович «Уьч шаир» деген китапны гёрсетди. Баракалла болсун бизин савларыбызны да, дюньядан гетген яратывчу адамларыбызны да ахтарып айлангъан алимлерибизге. Бизин яш наслубуз учун шо – бек агьамиятлы, пайдалы иш. Айбала Дадавларыбызны, Барият Муратоваларыбызны олар унутмай, эсде сакълап яшасынлар.
Шаирлер Супиянат Мамаева, Жават Закавов, Казим Казимов, Тюмень бойда яшайгъан Хамисат Хизриева да оьзлени ойларын айтдылар ва шиъруларын охудулар.
Айбала Дадавну авлетини де авлетини къызы Зугьра Къадиева да юбилей ахшамны гьазирлегенлеге ва жыйылгъанлагъа гьакъ юрекден баракалла билдирди.
Жыйынны экинчи яртысында «Сарихум» деген бийив ансамбль (ёлбашчысы Арсланали Арсланбеков), Къоркъмаскъаладан эргишилени хору ва агъачкъомуз согъагъан «Эндирей» деген ансамбллер, йырлар йырлап, бийив гьюнерин гёрсетип, къумукъ макъамланы согъуп жыйылгъанланы гёнгюн алды.
Яраш Бийдуллаев.
