(РЕПОРТАЖ)
16-нчы май Магьачкъалада елли, булутлу гюн эди. Шималдан таба эшеген ел янгурлу булутланы къыблагъа багъып къувалай турду. Къазагъыбызны «Чатакъ йырында» айтылагъанда йимик:
Ел тынмады, кёкден булут таймады,
Гененип бир иш этмеге къоймады… десе де, – Йырчы Къазагъыбызны эсделигини алдына ону поэзиясыны гюнюн белгилемек учун къумукъ интеллигенция, охув ожакъланы студентлери, шагьар ва юрт школаланы муаллимлери, охувчулары, оьзге миллетлени вакиллери жыйылгъан эди. Насипге, янгур да явмады, бара-бара ел де бираз сейир болду.
Жыйылгъанлар бир башлап Къазакъны эсделигине гюл байламлар салды. Сонг Къарабудагъгент райондан гелген Агъай Къаплановну атындагъы эргишилени хору Къазакъны сёзлерине йыр йырлады.
Дагъыстанны халкъ шаири, Язывчуланы союзуну къумукъ секциясыны ёлбашчысы Шейит-Ханум Алишева Анвар Гьажиевни «Къазакъ кимдир, мен киммен» деген шиърусу булан жыйынны ача туруп, булай деди:
–Ёкъ, мен Къазакъ тюгюлмен,
Мен Къазакъны жынсыман.
Къазакъ – къумукъну къаны,
Мен – ону тамчысыман,–деп язгъан бизин Анварыбыз. Бугюн Къазакъны жаны да, къан къардашлары да болагъан къумукъ халкъ уллусу-гиччиси булан мунда жыйылгъанбыз ва оьзге миллетлени вакиллери де гелген. Къазагъыбызны поэзиясына багъышлангъан байрамны ача туруп, Дагъыстанны язывчуларыны союзуну правлениесини председатели, Дагъыстанны халкъ шаири Магьаммат Агьматовгъа сёз беремен.
–Хошгелдигиз Йырчы Къазакъны байрамына,–деп башлады сёзюн М.Агьматов. –Бугюнлерде Къазакъ къоюп гетген варислик къумукъ халкъгъа ва дагъыстанлылагъа бек тарыкълы. Ону къоччакълыкъны гьакъында, эркинликни, намусну, ягьны, харлысызлыкъны, сюювню гьакъында язгъанлары бугюнгю яшавубузгъа къайтып геле. Гьар адамгъа да оьзюню миллетини тарихи бек аявлу. Тарих буса бизге Йырчы Къазакъны яратывчулугъу булан бирче къоччакълыкъны, оьзденликни, сюювню, оьктемликни дарсын берген. Шону аяп, наслудан-наслугъа тапшура юрюме герекбиз. Шаирни яшавуну да, яратывчулугъуну, язгъанларыны да арасында уллу зиндан, къая ёкъ буса, шо шаир асрулар боюнда халкъны эсинде къала. Къазакъ да шолай. Бугюн биз огъар оьзюбюзню яшавубузну, ич дюньябызны гьалыны гьакъында гьисап берме жыйылгъанбыз. Сизин барыгъызны да Дагъыстанны язывчуларыны атындан Къазакъны поэзиясыны байрам гюню булан къутлайман.
–Сиз барыгъыз да билеген кюйде, бу йыл – «Ёлдаш» газетибизни 100 йыллыгъы,–деди Ш.Алишева.–Шо гёрмекли юбилейни барыбыз да бирче оьтгерербиз. Газетни баш редактору Камил Алиевге сёз бериле.
–Гюн яхшы болсун, аявлу ёлдашлар. Гьали болгъанча Йырчы Къазагъыбызны аты Дагъыстанда, Темиркъазыкъ Кавказда белгили болгъан буса, артдагъы 20 йылны ичинде савлай дюньягъа, тюрк Дюньясына да белгили болду. Ону шиърулары тыш пачалыкъларда да чыкъма башлады. Гьар йыл биз Йырчы Къазакъны байрамында оьзлени гьаракаты булан, ону яратывчулугъун ахтарывда, яйывда этген ишлери булан лайыкълы болгъан адамлагъа бизин редакция токъташдыргъан медалын тапшура гелебиз. Бу йылда башланагъан бирдагъы бир мердешни эсгерме сюемен. Шо медаль бир-бир идаралагъа ва къурумлагъа да тапшурулажакъ. Савгъат комиссияны бу йыл 12-нчи майда къабул этген къарары булан сизин таныш эте туруп, бу йыл медальгъа лайыкълы болгъанланы савгъатны алмакъ учун чакъыраман.
Бу йыл Йырчы Къазакъны медалы Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаевге, Дагъыстанны халкъ артисти Байсолтан Осаевге, алим ва жамият чалышывчу Гьасан Оразаевге, тюрк тилде Къазакъны шиъруларыны китабын чыгъаргъан Эрдал Карамангъа, агьлюлеринде сакъламакъ учун шаирлер Акъай Акъаевге, Абдулкерим Залимхановгъа, къурумлардан А-П.Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театргъа, «Тангчолпан» журналгъа, Агъай Къаплановну атындагъы Къарабудагъгент районну эргишилерини хоруна тапшурулду.
Профессор Абдулкъадир Абдуллатиповгъа сёз берилди.
–Йырчы Къазагъыбыз – бек гючлю ругьу булангъы шаирибиз,–деди ол.–Бизге уьлгю алмакъ учун къысгъа оьмюрюнде кёп аламатланы къоюп гетген. Ону къоччакълыгъы, халкъына берилгенлиги ва аминлиги макътавгъа тийишли. Чеберлик даражасын айтсакъ чы, ону даражасына бир шаир де етишип болмагъан. Ол ана тилибизни къаны да, жаны да деп айтма ярай.
Магьачкъаладагъы милли инновация коллежни директору Гуля Аминова кёп санавда студентлерин де алып гелген эди ва Йырчы Къазакъны яратывчулугъуну гьакъында айтды. Къумукъ театрны директору Мавлет Тулпаров театргъа тапшурулгъан медаль учун баракалла билдире туруп, Йырчы Къазакъны гьакъындагъы спектални театрны сагьнасында салажакъны ва бу савгъат гележекде де яхшы ишлеме борчлу этегенин айтды.
Пикрулар аралашдырып, Къазакъ яшагъан Ботаюртдан, Костекден гелген муаллимлер сёйледи, шиърулар охулду. Таргъу, Къарабудагъгент, Агъачавул юртлардан гелген охувчулар Къазакъны шиъруларын охуду. Алим Гьасан Оразаев савгъатгъа баракалласын билдире туруп, Йырчы Къазакъны гьали де чыкъмагъан шиърулары Бакюде чыгъажакъны айтды.Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаев, «Тангчолпан» журналны редактору Супиянат Мамаева оьзлени пикруларын айта туруп, булай ёлугъувлар айрокъда яш наслу учун пайдалы экенни эсгерди.
Ондан сонг къумукъ ва оьзге миллетли шаирлеге сёз берилди. Ногъай шаир Анварбек Култаев, табасаран шаир Суайнат Нуребекова, шаирлер Зулейха Атагишиева, Гьажи Айгумов, Супияханым Бийболатова, Элмира Ибрагьимова, Нюрьяна Арсланова, Зарият Умаева, Женнет Мусаева оьзлени ва Къазакъны шиъруларын чебер кюйде охуду. Къарабудагъгент районну эргишилерини хору йырлагъан йырлагъа да жыйылгъанлар иштагьлы кюйде тынглады ва харс урувлары булан оьзлени разилигин билдирди.
Бу йыл Йырчы Къазакъны поэзия байрамыны гюнюне айрокъда кёп халкъ жыйылгъан эди ва байрам эсде къалардан къурумлу кюйде оьтдю.
Яраш Бийдуллаев.
Суратларда: байрамны мюгьлетлери.
Къ.Къараев ва Р. Ильясова чыгъаргъан суратлар.
