Имамутдин ХИЗРИЕВ: «Халкъынг учун пайдалы бол яшавда!»

Оьзлени янындагъы гьаракат булан хас билим береген охутув ожакъ къурма да, кёп йылланы узагъында огъар ёлбашчылыкъ этип юрюме де тынч болмайдыр. Олай адамлар да кёп тюгюл. Экономика илмуланы кандидаты, тёбенкъазанышлы Имамутдин Хизриев – олардан бириси. Ишини гьакъында, билим берив тармакъда ёлугъагъан оьзге тюрлю масъалаланы гьакъында бизин арабызда оьтгерилген лакъырлашыв охувчуланы тергевюне де бериле.

 

– Имамутдин Хизриевич, сен «Академия гражданской защиты и медицины катастроф» деген оьр охув ожакъны къургъансан ва ону ректору болуп ишлейсен. Шо къуллукъ нечик агьамиятлы масъалаланы къуршай?


– «Учредитель» деген сёзню тутуп сорай бусанг айтайым, шо – инг де четим ери. Охув ожакъгъа гирме ер табасан, охутув ишлени ёлларын гьазирлейсен, инстанциялардан оьтгересен, коллектив жыясан, къайсын бирин айтайым, кёп четим янлары бар. Бирдагъысы бар, гьалиги заманны душманы «бюрократия» масъаланы чечме де тюше. Муна мен нече керен оьзюмню «тюзюмню» токъташдырмакъ учун судлардан таба да кёмек излегенмен. Гьатта Дагъыстандагъы МЧС-ни министри булан да бир-биревге тувулунагъан разисизликлени чечмек учун да сен-менге чыгъып гетген гезиклерибиз болгъан.

Къайсы ёлбашчылыкъ ишни де оьзю ёлбашчы англаса да, оьзгелер билмейген къыйынлы ерлери азмы? «Недир огъар, минип машинине де ишине бара, геле… Заместителлери бар коллективни ишлетеген, олар юрюте ишни», – деп сёйлейгенлер бола. Олар, озокъда, билмей айта… Коллективге ёлбашчылыкъ этмек, мени гьисабымда, четим ва жаваплыгъы булангъы ва кимге де кютме къыйын иш.

– Буйнакск шагьарда къурулуп турагъан сизин академияны бир уллу эки къабат бинасы бар. Яшланы охутма деп этилегени билинип тура…

– О шагьарны уьстюнде ташлангъан ер эди. Алда онда бир идара болгъан, тозулгъанда, чёкген бинасын да ташлап гетген. Мен де о территорияны академияны пайдасына алып, яшлагъа охума ва практика занятиелер юрютме полигон этдим. Гьали ону мекенли онгара тураман. Уьч гектар ер бар. Бинасы ишленип битген, ичи-тышы да онгарылгъан, абзарын да битдире турабыз. Сентябр айда яшланы къаравуллайбыз. 200 яш алма хыялыбыз бар. Айрокъда Буйнакск шагьарлы ва районлу яшлагъа онгайлы болажакъ. Хас билим алмакъ учун бирдагъы бир охутув ожакъ бола. Ювукъдагъы тав районлардан гелме сюйсе яшлар, олагъа да яман тюгюл.

– О бинаны ишленген кюю бек тамаша. Ичине, тышына хас материал тутулгъан, бинаны ичин арив этип гёрсете. Кабинетлери, фойеси башгъача къайдада къурулгъан, оьзге бир ерде де булай архитектура так­рарланмагъандыр… Охутув ишлени юрютмек учун да имканлыкълар бар. Машалла, гёз тиймесин деп айтма да ярай.

– Ону къурма башлагъанда да, мени шолай умутларым бар эди. Биревнюкине де ошамайгъан бина этме деп гёз алгъа тутгъан эдим. Мурадыма етишдим деп айтма ярай. Шу ерде айтмаса болмай. Ону архитектура къурулушун мен ойлашсам да, толу ишин этген улан Буйнакскиде яшайгъан Руслан эди. Ону усталыгъы да мен къаравуллагъандан да артыкъ болуп чыкъды. Бир адам оьзю эки къабат уьйню чарлагъы булан тизген ер дагъы ёкъ экенге мен инанаман.

Эки йылдан да кёп бола къурулуш ишлени юрютюп турагъаныкъ. Къурувчулар тутуп, гьазир, ломай акъчасын да тёлеп ишлетип къойгъан­ бусакъ, бир нече айдан битежек эди. Олай харж да къайдан гелсин?.. Ондан-мундан эконом этип, хайыр акъчаланы зая этмей асырап жыйып, бирини уьстюне бирин салып дегенлей, астаракъ къурулуп къалды.

– О ерде бийик темирлени уьс­тюнде бир вертолёт да гёрюне. Ону не маънасы бар?

– Темир батгъычдан таба яшлар тренировкаланы оьтгерегенде шо сен айтагъан вертолётгъа минип, тюшюп уьйренелер. Мен мунда гелтирип Юсуп Акаевни Къара денгизни тюбюнден чыгъаргъан самолётун да салма сюемен. О самолётну гьакъында сизин газетде де язылып макъала чыкъды. Самолётну къайда салажагъы гьали де белгили тюгюл эди Буйнакскидеги «Асгер макътавну музейини» абзарында сакъланагъанны билип, мен ону бизин территориягъа гелтирме токъташдым. Дагъыстангъа шо бек агьамиятлы музей экспонат оьзюне даимлик ер тапмай тура.

Бара-бара Буйнакскиде ачылажакъ коллежни майданы бек арив этилип онгарылажакъ. Водолазланы уьйретеген ерибиз де болажакъ. Гёргенсен чи, уьстде уллу бассейнибиз де бар.

– О негердир?

– Спасателлеге къумукъча къутгъарывчулар деп айтса да бираз англашылмай къала, шолай ерлерде ишлеп уьйренме тарыкъ. Ер тербенип яда атылтыв болуп авгъан къалкъысы, тамлары булангъы уьйден излеп хатабалагьгъа тарыгъанланы чыгъармакъ учун яшланы уьйретмеге шолай ер тарыкъ бола.

– Сен хасиятынга гёре, бир этген ишинг булан рази болагъан адам тюгюлсен. Даим оюнг, пикрунг алдынг булан юрюй. Къайда да чыгъып­ гете. Дагъы не этме сюесен?

– Мен гьар заман Гьамит Бучаевден уьлгю аламан деп айтсам, тамаша гёрме. Билесен чи ол къургъан айтгъан булан гёрмесе инанмасдай билим беривню атавун… Бир адам шонча ишни этип болгъан сонг, оьзге адам оьзюню оьмюрюн зая йибере буса – о бек зайыплыкъ деп эсиме геле. Мен чи не этгенмен, ону булан тенглешдирме ери де ёкъ. Баракалла болсун огъар, уьлгюлю ишлери ва яшаву булан барыбызны да ругьландыра.

Бар мени дагъы да умутларым, тек о гьакъда гьали айтма сюймеймен…

– Нечик касбучулар гьазирленежек Буйнакскидеги коллежде?

– Биз аслу гьалда «спасатели» деп айтылагъан, хатабалагьлагъа тюшгенлеге гьазирине къутгъарыв кёмек этеген касбулагъа охутабыз.

– Магьачкъалада да кёп йыллар адам арада «МЧС-ни коллежи» деп къоягъан охутув ожагъы хыйлы касбучулар чыгъаргъан. Россияны хас билим береген охутув ожакъларыны арасында бираз алда яхшысы деп де къыйматлангъан эди. Алда башгъа ерде эдигиз, гьали мунда чыкъгъансыз.

– Мунда коллежибизге «Ватандаш оборонаны ва къыставуллу гьалланы коллежи» деп айтыла толу кюйде. 200 яш охуй буссагьатгъы вакъти.

– Студентлеге сизде охуп битип гетип барагъанда «Яхшы ёл» деп айтгъан сонг, дагъы да къысгъача чакъы­рыв гьисапда не деп айтар эдинг?

– Мен олагъа: «Халкъынг учун пайдалы бол яшавда», – деп айтар эдим. Жагьиллер уллу яшавгъа гирип, жамият арагъа къошулгъанда, гьар даим де янгыз оьзюне пайдасыны гьайын этип турса, бизин пачалыкъ кёп ари бармажакъ. Гьалиги девюрде бары да халкъ акъчагъа ябушгъанда жагьиллеге патриот ругь алмагъа да бек къыйын. Тек тарыкъ. Бизин ата-бабаларыбызда да шо ругь болгъан, бизде де, яшларыбызда да болма тарыкъ…

– Кёп савбол, сени булан лакъыр этме тынч. Таза къумукъ тилде пик­руларын англатып билегенлер аз бола бара. Гёз алгъа тутгъан умутларыгъызгъа етишме насип болсун.

– Сен де савбол, Набиюлла, «Ёлдаш» газет булан мени атам Татам да, анам Умрагьмат да мен оьзюмню таныйгъанлы къурдашлыкъ юрюте эди. Эсимде бар, атам газетни бир къарап алдындан тайдырып къоймай эди. Столну уьстюнде янгысы гелгинче алдагъысы бола эди. Миллетни баш газети – бизин халкъны биринчи ругь байлыгъы. Баракалла сизге.

 

Лакъырлашывну язгъан

Максим Эсенбиев.

 

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля