Жамият

Тёбен Къазанышны гьакъында айтыла буса, Абусупиян Акаевни атын эсгермей къойма къыйышмай. Ол ким болгъанын къумукъ халкъ яхшы биле. Гьасан Оразаев ону гьакъында язып чыгъаргъан китаплагъа гёре Абусупиянны аты дагъы да бек танывлу болду. Къазанышлы этик устаны уланы Гьасан Оразаев юртда тувуп, юрт школада охуса да, яшаву, иши – Магьачкъалада. Ол илму-ахтарыв ёлда чалышагъанлы 50 йыллар бола. Аслу гьалда юртлусу Абусупиян Акаевни яшавун ва яратывчулугъун ахтара. Бир адам да эсгергендей, Абусупиянгъа юрт­лулары эсделик салма деп урунса, ону къырыйына Гьасан Оразаевге де ер тарыкъ болажагъын ойлашма тюшежек.

Набиюлла Магьамматовну сёзлери Абдулла Микайыловну макъамы Огь не арив гёрюне Ата юртум, аявлу. Гьар ишим, гьар умутум Сени булан байлавлу. Сени абурлу атынг Уллу гюч бере магъа. Сююнемен къарасам Яшавумда сен баргъа.

Арт вакътиде «Мени гиччи Ватаным» деген ат булан «Ёлдашны» бетлеринде чыгъагъан макъалалар гьар кимни тергевюн тарта, къумукъ халкъны, олар яшайгъан юртланы тарихин, яшавун билмеге, англавларыбызны толумлашдырмагъа залим кёмек эте. Гезик къыбла къумукълагъа да етишди. Янгыгент - Гьайдакъ районда ерлешген къумукъ юртланы бириси. Юртну аты янгы деген сёз булан байлансада, юрт бырынгъылардан санала гелген. Дагъысын айтмасакъ, белгили дагъыстанлы тарихчи Расул Магьамматовну айтывуна гёре Янгыгент уьч керен (1277, 1818, 1877-нчи йыллар) бузулгъан.

Бизин миллетибизни белгили адамлары Кумукътюзню гьар-бир юртунда да бардыр. Къумукъланы баш юрту Таргъу буса къумукъ шавхалланы къаласы, Къумукътюзню орта багъанасы болуп гелген. Тарихден бугюнлеге ерли Таргъудан дюньягъа аты айтылгъан алимлер де, шаирлер де, спортну усталары да, язывчулар да, врачлар да чыкъгъан, миллетини, юртуну, ватаныны оьктемлиги болуп гелген.

Гьар къайсы юртну гьакъында айтагъанда да, инг алда ондан чыкъгъан белгили адамлар гёз алгъа геле. Неге тюгюл де, олар оьзлени гьар гюнлюк жанлы гьаракаты, санлы юрютеген яшаву булан да оьзгелеге уьлгю болуп къалагъандан къайры, туврадан-тувра ата юртуну абурун артдырывгъа болушлукъ этип геле. Бизин газетни бетлеринде оланы гьарисини гьакъында айрыча айтмагъа бажарылмайгъангъа гёре, ата юртуну атын данггъа чыгъаргъан дёргелилилени барысын да болмаса да, бирлерин сама эсгермекни тийишли гёребиз. Оланы арасында яшавдан гетгенлери де, бизин замандашларыбыз да, гертилей де, макътавгъа лайыкълы адамлар. Назир апенди Магьамматгьажиев – алим, ярыкъландырывчу. Салагьбек Атаев – Деникинни асгерлерине къаршы ябушув юрютген бел­гили къызыл партизан. Темирбек Темирбеков – 1919-нчу йылда дагъыстан комсомолну къурувда жагьлы кюйде ортакъчылыкъ этген белгили пачалыкъ ва жамият чалышывчу. Абусайит Исаев – хирург, СССР-ни парашют спортуну устасы, Уллу Ватан давну йылларында гёрсетген къоччакълыгъы учун Совет Союзну Игити деген оьр атгъа ес болмагъа гёрсетилген, Ленинни ордени булан савгъатлангъан. Убайдулла Батырмурзаев – Да­гъыс­танны ат къазангъан муаллими, школаны директоруну къуллугъунда ча­лышгъан. Бадави Изиев – школаны директору болуп тургъан, Бабаюрт районну билим берив бёлюгюню ёлбашчысы болуп ишлеген. Умгьайбат Кишиева – Дагъыстанны ат къазангъан муаллими. Ильяс-гьажи Ильясов – белгили дин алими, Дагъыстанны Гьукуматыны Председателини дин масъалалагъа байлавлу кёмекчиси, ДР-ни дин масъалалагъа къарайгъан комитетини ёлбашчысыны заместители болуп тургъан. Басир Алжанбеков – белгили спортчу, тутушуп ябушувдан Дагъыстанны чемпиону, СССР-ни спортуну устасы, 1996-1997-нчи йылларда «Къумукъланы милли совети» деген жамият къурумгъа ёлбашчылыкъ этген. Магьамматсолтан Магьамматов – «Дагнефтепродукт» деген бирлешивюню генеральный директору, экономика илмуланы кандидаты, Дагъыстанны Халкъ Жыйыныны Председатели болуп чалышгъан, алтынчылай чакъырылгъан Россияны Пачалыкъ Думасыны депутаты этилип сайлангъан. Абсалитдин Мурзаев – белгили жамият чалышывчу, экономика илмуланы кандидаты. Закарья Алимурзаев – «Каспий-Лада» деген ачыкъ акционер жамиятыны генеральный директору, Ростехнадзорну Темиркъазыкъ-Кавказ федерал ок­ругдагъы бёлюгюню ёлбашчысы. Рамазан Закарьяев – Россияны юрт хозяйствосуну ат къазангъан къуллукъчусу. Багьавутдин Арсланбеков – Дагъыс­танны муаллимлени касбусун камиллешдиреген институтуну кафедрасыны заведующийи болуп тургъан. Зиявутдин Кишиев –Дагъыстанны ат къазангъан экономисти, экономика илмуланы кандидаты. Садияханым Жамаева – Дагъыстанны савлукъ сакълавуну ат къазангъан къуллукъчусу. Гьамит Ахаев, Магьамматагъав Ал­панаев – Дагъыстанны ат къазангъан ветеринар врачлары. Мадина Къазакъова – Параолимпия оюнларда ябушувну дзюдо журасындан бронза медальгъа ес болгъан, Россияны спортуну ат къазангъан устасы. Солтан Мугьутдинов – 2012-нчи йылда юрюлген Язлыкъ Олимпия оюнланы ортакъчысы, Азербайжанны бокс­дан чемпиону.