Зейдула Юзбеков:

 

– Зейдула Къадималиевич, бугюн сизин министерликни алдында не йимик аслу борчлар токътагъан?

 

– Арадан оьтген 20 йылланы ичинде пачалыкъны кёп къадардагъы малы-мюлкю аслу гьалда приватизациялашдырывну натижасында айры-айры адамланы ва шолай да къурумланы, компанияланы, жамиятланы  еслигине айланды. Тюзю, шону натижалары оьзгелерде йимик менде де разиликни тувдурмай. Гьали бизин республикабызда бары да тергев, топуракъланы дазуларын токъташдырып,  гьисапгъа алып дегенлей, есликге яда буса ижарагъа беривге бакъдырылгъан. О саялы да бизге шагьар ва район муниципал къурулувларында болуп, англатыв ишлени генглешдирмеге герек.

Гьали-гьалилерде биз Къызлар, Къаягент, Магьарамгент ва башгъа ра­йонларда болдукъ. Планлашдырылгъан кююнде шолай ёлугъувлар республикабызны бары да муниципал къурулувларында оьтгерилмесе бажарылмай. Неге тюгюл, масъаланы ахтигине етишмесек, ерлердеги жамиятланы янындан ра­зисизликлер артма башлай. Шондан буса къолгъа таза тюгюл талавурчу тайпалар пайдаланмагъа къаст эте. Дагъысын айтмагъанда, ГУП-ланы бугюнгю къысматында да шолай бузукълукълар ачыкъ болуп гёрюне. Адамланы да, предприятиелени де тюз ёлгъа салмакъ, тийишли мюлк ва топуракъ пайларын бермек де бизин аслу борчларыбыздан санала.

 

– Натижалар рази къалдырамы?

 

– Бу йылны башында биз ДР-ни мал-матагьыны реестрин къурма токъташгъан эдик. Шо да 2014-нчю йылны 1-нчи июнунда яшавгъа чыгъарылды. Неге тюгюл, шо документсиз бугюн бизин министерлик иш низамны ёрукълашдырмагъа болмай. Гьалиге ерли шо реестр­ге бизин республикабызны ичиндеги 28 минг 900 объект гийирилген.

 

– Артдагъы йылларда топуракълар асувлу кюйде къолланмай, ижара гьакъ ва топуракъ налог толу кюйде тёленмей деп кёп сёз юрюле. Натижада, республика бюджетни толумлашдырывну имканлыкълары да къолдан чыгъарыла. Шо гьакъда не айтмагъа бажарыла?

 

– Гертиден де, топуракъланы ижарагъа берив булан ерли ва республика бюджетлени башын толтурмагъа бажарылажакъ эди. Амма гьалиге ерли шо масъаланы айланасында да толу ачыкълыкъ ёкъ. Ким  ижарагъа бере, ким ижарагъа алып ишлете? Нечик ва не саялы ишлете? Соравлар кёп тувулуна. Шоланы барысыны да уьстюн ачмагъа заман болгъан. Ачыкълыкъдан къоркъмагъа тарыкъ болмай. Ачыкълыкъ жамиятны ва пачалыкъны оьсювюне болушлукъ этегени гьакъ. Белгили болгъан кююнде, гьалиге ерли бизин республикабызда ижарагъа берилген 1 миллион 560 минг гектардагъы топуракълардан 28 миллион манат тюгюл ижара гьакъ жыйылмай, къалгъаны яшырыла. Мисал учун айтгъанда, 45 минг квадрат метр ердеги топуракъдан, асувлу къолланса, йылда 50 миллион манат ижара гьакъ алмагъа бажарыла. Тек гьалиге ерли топуракъ асувлу кюйде къолланмай.

 

– Сиз ойлашагъан кюйде, яшыртгъын ижарагъа беривню алды алынса, бюджетге не къадар хайыр болажакъ эди?

 

– Мен уьстде айтып гетдим, топуракъланы асувлу кюйде къолласа не къадар хайыр этмеге бажарылагъаны гьакъда. Касбучуларыбызны ахтарывларыны натижалары малим этеген кююнде, бизин республикабызда ижара гьакъ 100 миллион манатны оьлчевюнде  налоглардан яшырыла.

 

– Зейдула Къадималиевич, шону учунму приватизациялашдырывну ва акциялашдырывну чалтлашдырма гёз алгъа тутулгъаны?

 

– ДР-ни мюлк министерлигини коллективини гьаракаты булан шо ишни планлашдырылгъан кююнде оьтгермеге умут этиле. Булай жаваплы ишде алгъасавлукъ булан гёрмекли натижалагъа етишмеге бажарылмажакъ. О саялы да биз 2014-2016-нчы йыллагъа ерли Да­гъыстанда приватизациялашдырывну планына 41 пачалыкъ предприятиени гийиргенбиз.

 

– Шону учун конкурслар яда буса шо къайдалы аукционлар Дагъыстанда пайдаландырыламы? Айтагъаныкъ, приватизациялашдырывну айланасында не къадар ачыкълыкъ бар?

 

– Бу йыл Дагъыстанда биринчилей болуп ачыкъ аукцион оьтгерилди. Айтмагъа сюегеним, шону натижасында «Автовокзал» деген ачыкъ кюйде иш гёреген акционер жамиятны башлап белгиленген багьасындан эсе  2,5 керенге артыкъ сатмагъа бажарылды. Дагъы да ачыкълашдырып айтгъанда, ачыкъ аукциондан таба шо объект 102, 98 миллион манатгъа сатылды.

 

– Артдагъы вакътилерде Дагъыс­танны газ сетлерини айланасында да кёп айтды-къуйтдулар тувулуна. Шоланы къысматы гьакъда не айтмагъа бажарыла?

 

– 3085 чакъырым узунлугъу булангъы сетлени сатывгъа салмакъ учун (приватизация)  «Спецгазстройсервис» деген Дагъыстанны пачалыкъ хас управлениесини башчылары булан бирликде гьазирлик гёрювге байлавлу ишлер оьтгерилип тура. Шо да узакъ къалмай яшавгъа чыгъарылажакъ ва республика бюджетге 3 миллиард 300 миллион манатны оьлчевюнде къошум болажакъ деп умут этиле.

 

– ГУП-ланы къысматына байлавлу сизин пикругъуз нечикдир?

 

– Дагъыстанны халкъ хозяйствосуну тармакъларында иш гёреген ГУП-ланы (пачалыкъ унитар предприятие) санаву 50-ге ювукъ бар. Шоланы бир нечесинден къайрылары буссагьатгъы вакътиде хайыргъа ишлемей. Демек, асувсуз ГУП-ланы тайдырып, шоланы орнуна акционер жамиятлар къурмагъа яда буса шоланы приватизациялашдырмагъа тарыкъ. Неге тюгюл, бугюн ГУП-лардан пачалыкъгъа хайыр ёкъ. Акционер жамиятлар къурулса яда буса приватизация этилсе, шо санав белгили кюйде къолай болажакъ.

 

– «Къызлар коньяк заводну» деген ГУП-ну масъаласы нечик чечилежек?

 

– Къызлар шагьардагъы коньяк заводну айланасында да бугюнлерде гьар тюрлю айтды-къуйтдулар кёп юрюле. Мен сизин инандырма сюемен, шону къысматын чечегенде де, биз бар имканлыкъланы къолдан чыгъармай, тийишли чараланы гёрежекбиз.

 

– Зейдула Къадималиевич, гёчювюл гьайванчылыкъны топуракъларыны къысматы нечик болажакъ? Шону айланасында тувулунагъан масъалаланы чечмеге заман болмагъанмы?

 

– О бек четим масъала. Гёчювюл гьайванчылыкъны топуракълары алдан берли отлавлукълар гьисапда пайдаландырылып гелген эди. Пачалыгъыбыз бир жамиятдан башгъасына гёчеген девюрде ва шондан алдагъы йылларда юрт хозяйство учун къолланагъан топуракъланы къысматы да къыйынлыкълагъа тарыды. Лап да яманы, соравсуз-соргъусуз отлавлукъларда оьзлюгюнден юртлар къурулмагъа башлады. Гьали шоланы санаву 190-дан кем тюгюл. Бир нечесине статус да берилген. Тек олар да гьалиге ерли гьавада йимик тура. Буссагьатгъы вакътиде гёчювюл гьайванчылыкъны топуракъларындан кимлер ва нечик пайдаланагъаны гьакъда толу ачыкълыкъ ёкъ. О саялы да Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдулатипов шо масъаланы артгъа салып турмай, ювукъ заманны ичинде чечмек учун ДР-ни Башчысыны ва Гьукуматыны Администрациясыны председателини ерли муниципал къурулувларыны масъалаларына къарайгъан къуллугъуна ва тийишли министерлик­леге тапшурулгъан.


                                                                     

К. КАРАЕВ.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля