Шагьарларда, юртларда шо саялы да сан яны шекликни тувдурагъан сют ва акъкъатыкълар кёп сатылагъан болгъан. Шолайлыкъда, айтагъаныкъ, башалман кюйде тергевсюз орамларда ва базарларда юрюлеген сатыв-алыв ишлени натижасында аслу гьалда алывчуланы, демек, къоллайгъанланы талаплары къыйыкъсытыла ва савлугъуна къоркъунчлукъ тувулуна.
Роспотребнадзорну Дагъыстанда иш гёреген управлениесини башчысы Элеонора Омариева баян этеген кююнде, Дагъыстанда сатылагъан акъкъатыкъланы 15 процентден къолайы – къоллама ярамайгъан маллар. Неге тюгюл де, базарларда сатылагъан сютню ва акъкъатыкъланы сан янын ёрукълашдырывгъа байлавлу болуп къабул этилинген 88 номерли федерал законну талаплары осал кютюле.
Арт вакътилерде савлай уьлкени оьлчевюнде ва ону регионларында юрюлген чараланы натижасында тергевлерден оьтгерилген сютню ва шондан гьазирленеген акъкъатыкъланы сан яны талаплагъа толу жавап бермейгени аян этилинген. Базарларда, тюкенлерде, орамларда акъкъатыкъланы ва сютню сатагъанланы тийишли санитар билимлери ва шолай да, шагьатнамалары ёкъ. Сатывгъа чыгъарылагъан сютню ва акъкъатыкъланы сан яны хас лабораторияларда дыгъарлашывлар этилип гьисапгъа алынмайгъаны къоркъунчлукъну артдыра.
Белгили болгъан кююнде, озокъда, далапчылыкъ булан машгъул болагъан сабанчыланы, агьлю хозяйстволаны бирисине де гьайван-мал сакъламагъа четимлик этилмей. Уьстевюне, олар пачалыкъны янындан материал ва ругь якъдан иштагьландырыла демеге ярай. Амма сютню болдурагъанлар ва акъкъатыкъланы гьазирлейгенлер шоланы сатывгъа салагъанда законлар талап этеген кююнде сан янына да тергев бермеге герек бола. Ёгъесе, гележекде де гьали-гьалилерде Магьачкъаладагъы «Бамбино» деген яшланы клубунда болгъан йимик агъуланывлагъа ва тас этивлеге ёл берилмеге имканлы.
Роспотребнадзорну Дагъыстанда иш гёреген управлениесини санитар гёз къаратыв ишлер булан машгъул болагъан бёлюгюню начальниги Лариса Пантина да алгъа салынгъан борчланы жаваплыгъы гьакъда айрыча эсгермей болмай.
– Артдагъы бир йылны ичинде айлана якъдагъы базарларда ва тюкенлерде сатылагъан сютню ва акъкъатыкъланы сан янын токъташдырмакъ муратда 220 тергев оьтгерилген, – дей ол. – Яшырмагъа тарыкъ болмай, тергевлени натижасында сютню ва акъкъатыкъланы сатывгъа чыгъарагъан ерлерде барысында да бир йимик къоллавчуланы талаплары толу кюйде гьисапгъа алынмайгъаны аян этилинген.
Озокъда, сютню сан янын толу кюйде ташдырмакъ учун республикабызны шагьарларында ва юртларында тийишли лабораториялар да етишмей. Уьстевюне, шону къоркъунчсузлугъун ташдырмакъ учун 50 тюрлю анализлерден оьтгермеге герек.
Техника талаплар шолай къатты кюйде салынагъаны яхшы. Тек сют болдурагъанлар ва шондан этилинеген малланы сатагъанлар къатты талаплардан баш къачырма къарайгъаны теренден ойлашмагъа борчлу эте.
Муна шо саялы да арт вакътилерде Роспотребнадзорну янындан законну талапларына бойсынмайгъанланы гьисапгъа алма ва административ къайдада жавапгъа тартмагъа борчлу бола. Шону гьисапгъа алып, гьали-гьалилерде Дагъыстанны Гьукуматыны янындан ДР-ни юрт хозяйство ва сурсат министерлигине «Экология талаплагъа жавап береген продукцияны болдурувну гьакъындагъы» инвестиция проектин къуруп, хас республика программагъа къошмагъа буварылгъан.
К. КАРАЕВ.
