Буйнакск район оьзю яратылгъандан берли де юрт хозяйство тармакъны оьсдюрюп, гьар тюрлю емишлер, ашлыкъ болдуруп гелген. Мунда гьава шартлар да юрт хозяйство ишни сан янлы кюйде юрютме, мол тюшюмлер алма имканлыкъ бере.

Артдагъы вакътилерде районда мердешли юрт хозяйство тармакъны оьсювюне кёп тергев бериле, топуракъланы асувлу къоллама герек деп юртланы башчыларына, сабанчы-фермер хозяйстволагъа буварывлар этиле. Районубуз республиканы тавтюп бойдагъы районларыны арасында гьар йыл юрюлеген ерли ёлбашчылыкъ этив къурумланы чалышывуну асувлулугъуна багьа берив ярышда алдынлы ерлени ала. Шолай уьстюнлюкге юрт хозяйство тармакъны къуллукъчулары да аслам къошум эте.

Биз Буйнакск районну юрт хозяйство управлениесини начальниги Магьаммат Кантиев булан ёлу­гъуп, бир нече соравларыбызгъа жаваплар бермекни тиледик. Тёбенде шо соравлагъа ону баянлыгын беребиз.

– Магьаммат Камалутдинович, 2013-нчю йылда бизин районну юрт хозяйство тармагъы нечик ишледи? Не йимик натижалагъа етишилди?

– Райондагъы юртларда гьа­къыкъатда яхшы иш гёрсетеген СПК-ланы, сабанчы-фермер хозяйстволаны (КФХ) айрыча эсгерме сюер эдим. Шолай, мисал учун, Оьр Жюнгютейдеги «Возрождение коммуны» деген СПК, Тёбен Къазанышдагъы «Дина» деген КФХ, Янгы Къумукъдагъы «Легион» деген агрохолдинг ва башгъалары яхшы натижалар гёрсете. Йылны натижалары гьакъда айтгъанда, авлакъчылыкъ тармакъда 2013-нчю йылда «Возрождение коммуны» деген СПК оьзлер чачагъан арпаны гьар гектарындан 45 центнерге ювукъ, «Дина» деген КФХ будайны гьар гектарындан 25 центнерден де артыкъ тюшюм алды. «Легион» деген агрохолдингни де шолай яхшы натижалары болду. Олар янгыз ашлыкъ чачып къоймай, гьайван-мал сакълай, гьатта бавчулукъ булан да машгъул бола.

– Бавчулукъну гьакъында сёз чыкъгъанда, районда бавланы янгыр­тывгъа гёре мекенли иш башлангъанны билебиз. Гьалиге ерли нече гектаргъа бавлар салынгъан?

– Биз 2013-нчю йылда 90 гектаргъа ювукъ ерге бавлар салмагъа умут этген эдик. Амма чакъ сувукъ гелип, шо ишни токътатмагъа тюшдю. Гьалиге ерли 60 гектар ерге бавлар салынгъан. Эрпелиде – 15 гектаргъа, Тёбен Къазанышда – 14 гектаргъа, Чиркейде – 8 гектаргъа, Бугленде – 5 гектаргъа, Янгы Къумукъда – 5 гектаргъа ва дагъы да бир нече юртларда тереклер салынды. Шо ишни биз юрт хозяйство тармакъдагъы программаланы оьлчевлеринде юрютебиз.

– Районубуз Дагъыстанны юрт хозяйство министерлигини янындан таба шо тармакъда юрюлеген кёп санавдагъы программаларда ортакъчылыкъ эте. Шо гьакъда да айтсагъыз арив болар эди.

– Россияны ва Дагъыстанны юрт хозяйство министерликлерини янындан таба юрюлеген 18 тюрлю программа бар. Бизин район шоланы 15-нде ортакъчылыкъ эте. Олар да – авлакъчылыкъ, гьайванчылыкъ, бавчулукъ тармакълагъа байлавлу программалар. Сонг да, юртланы оьсювюню программасына, демек, юртда яшайгъанланы яшав-туруш шартларын яхшылашдырывгъа бакъдырылгъан айры программагъа да къошулгъанбыз.

– Йылны тюшюмюне гьазирлик гёрюв гюзденокъ башлана. Бизин районда 2014-нчю йылню тюшюмюне деп нечакъы ер сюрюлюп чачылгъан?

– Гюзде 3050 гектар ерни сюрюп болдукъ, кёп ерге будай, арпа чачылгъан. Чагъыбыз арив гелсе, ашлыкъланы тюшюмю де яман болмас деп умут этебиз. Озокъда, чачыв ишде агротехника чараланы оьз заманында ва сан янлы кюйде яшавгъа чыгъарывдан да кёп зат гьасил бола. Шо ишлеге де тергев бакъдырыла, чачагъан фермерлеге урлукъну тазасын, тергелгенин чачмагъа герек деп айтгъан эдик.

Гюзде бизин районну Тёбен Къазаныш, Тёбен Жюнгютей, Эрпели, Оьр Жюнгютей, Янгы Къумукъ, Оьр Къазаныш, Халимбекавул юртларындагъы загьматчылар сюрюв ва чачыв ишлеге тындырыкълы янашдылар. Чакъны багъыйлы гюнлеринден пайдаланып, айры-айры юртларда авлакъ ишлер гьали де юрюле. Язбашда чачмакъ учун дагъы да 3 мингден де артыкъ ерде ургъа сюрюлген.

– Районда яшайгъан адамланы гьайван-малы да арта бугъай чы. Санавлар не дей?

– Буссагьат юртларда бары да гьайван-малны санавун янгыдан билмеге деп айланабыз. Гьалиге бар далиллеге гёре савлай районда къотанчылар, абзаръягъа хозяйстволары барлар, фермерлер сакълайгъан уллу гьайванланы санаву 53 мингден де артыкъ. Шоланы 24 мингден де кёбю – савулагъан сыйырлар. Маллар, эчкилер – 231 мингден бираз къолай. Сонг да, бир-бир юртларда, къуш фермаларда, цехлерде тавукълар сакълайгъанлар да бар. О да бек хайырлы ва тарыкълы тармакъ гьисаплана. Шо кюйде, бары да имканлыкълардан пайдаланып къаст этиле.

Баянлыгъыны ахырында М. Кантиев билдиргени йимик, бизин райондагъы «Бахча» деген КФХ Дагъыстанны юрт хозяйство минис­терлиги ва жамият палата бирге оьтгерген «Йылда эки тюшюм» деген конкурсда уьчюнчю ерни алгъан.

Баянлыкъны язгъан

Гь. ГЬАЙБУЛЛАЕВ.