Гюзню авлагъында…

       


Гюзню геливю булан чакъгъа тюшген салкъынлыкъдан пайдаланып, Бабаюрт районну сабанчылары «акъ будайны» – чалтикни тюшюмюн къайтарывну узата. Яйда болгъан яллавлар чалтикни тюшюмюн де хыйлы кемитген деп айтмагъа ярай ва буссагьатгъы вакътиге «акъ будайны» тюшюмю гетген йыллардан эсе бир къадаргъа кемигени эслене.



Чалтик – яхшы тюшюм береген оьсюмлюк. Гетген йылларда районну бир-бир юртларында чалтикни гьар гектарындан 60-70 центнер тюшюм алынгъан гезиклер де болгъан эди. Амма бу йыл районну сабанчыларына шолай тюшюм алмагъа бажарылмаса ярай. Бугюнге районда чалтикни къайтарыв бите тура. 2 минг 225 гектар ердеги чалтик чеклени гьар гектарындан орта гьисапда 45 центнер тюшюм алынгъан. Беженлеге 10 минг 13 тон «акъ будай» къуюлуп битген.



– Районда чалтик гьаман да лап да гелимли оьсюмлюк болуп тургъан ва шо саялы да йылдан-йылгъа чалтик чеклени оьлчевю артма да арта, – дей районну юрт хозяйство управлениесини баш агроному Маржанат Салимгереева. – Бу йыл районда чалтик 2 минг 829 гектаргъа чачылгъан эди. Амма яйда болгъан иссиликлер ону тюшюмюн бир къадаргъа кемитсе де, чалтик оьсдюрюв булан машгъулланы гёнгюн бузмас деп ойлашаман. Бир-бир юртларда къайтарылып турагъан тюшюм осал буса да, савлай районну оьлчевюнде гьасиллер яман тюгюл. Ашлыкъ къайтарывну ахырына шо санавлар дагъы да яхшы болажакъгъа инанабыз.



Маржанат Салимгереева айтагъангъа гёре, бу йыл ра­йонда сув булан да четимликлер тувулунмагъан. Районну бары да юртларын сув булан толу кюйде таъмин этивде районну сугъарыв идараларыны къуллукъчуларыны яхшы иши гьис этиле. Оланы гьаракатындан гьатта яйны яллав гюнлеринде де чалтик чеклеге йиберилген сувну оьлчевю кемимеген.



Ери гелгенде, ерли ашлыкъ болдурувчуланы алдына сув булан четимликлер болмасын учун артдагъы йылларда ра­йонну сугъарыв идарасы хыйлы ишлер этгенни де айтмагъа тюше. Савлай районну сув булан таъмин этеген Дзержинскийни атындагъы татавул толу кюйде янгыртылды. Ондан къайры да, кёп йыллардан берли тазаланмай тургъан районну ичиндеги Уллу Кисек, Додурас, Комсомол татавуллар да лайдан, къамушдан тазаланды. Шолар барысы да ювукъ арада районну чалтикчилик тармагъын янгы оьрлюклеге чыгъаражакъгъа инаныв бере.



Шо тармакъ нечик гелим бермеге болагъанны да районлулар билмей тюгюл. Бир вакъти савлай уьлкеге аты айтылгъан районну совхозларыны, колхозларыны аслу гелими де шо тармакъ булан байлавлу эди. Янгы тамазатёбели сабанчылар гетген асруну 80-нчи йылларында чалтикни 2 минг гектардан да артыкъ ерге чача гелген. Демек, бугюнгю сабанчылагъа тенг болмагъа да, тармакъны алгъа элтмеге де имканлыкълар бар, янгыз къастлыкъ герек.



***



Районда юрюлюп турагъан гюзлюк ишлени гьакъында айта туруп, гене янгыртылгъан юзюмчюлюк тармакъны эсгермей оьтме бажарылмай. Озокъда, бугюнге «ижили» емишлер къайтарылып битген, районда къайтарылгъан юзюм салкъынланы тюшюмю де шо тармакъны гележеги барны токъташдыра. Бугюн буса сабанчылар юзюм борлаланы бутап, узакъ къышгъа гьазирлик гёрелер.



– Бу йыл хамаматюртлу юзюмчюлер 1 минг 619 тон юзюм къайтардылар, – дей районну юрт хозяйство управлениесини баш агроному Маржанат Салимгереева. – Тюшюм яхшы болду. Шогъар, озокъда, яллав гелген яй ва явунлу язбаш таъсир этди. Чинкдеси, районда къайтарылгъан яхшы тюшюм шо тармакъны генглешдирмеге де имканлыкълар бере. Неге тюгюл де, бугюн сабанчылар оьзлеге гелимли тармакъланы ахтаралар. Юзюмчюлюк тармакъ буса шоланы арасында алдынлы ерде токътагъан.



Юзюм къайтарылагъан вакътиде магъа оьзюме де Хамаматюртдагъы «Хазар» деген сабанчы-фермер хозяйствода болмагъа тюшдю ва шондагъы берекетликге сукъландым. Гюнню тюбюнде йыртыллайгъан бюртюк-бюртюк юзюм кимни де гёзюн къаратар йимик. Шо гюн эсгерилген хозяйствода ишге 100-ге ювукъ адам къуршалгъан эди.



– Бизин хозяйствода юзюмлюклер 66 гектарны алгъан, – дей мени булангъы лакъырында «Хазар» деген сабанчы-фермер хозяйствону башы Хизири Хизириев. – Тюшюм береген юзюмлюкню оьлчевю 46 гектар бар. Гетген йыл оьзюбюзню гючюбюз булан 20 гектар ерге янгы борлалар орнатдыкъ.



– Бир йыл бир йылгъа ошамай, – деп узата мени булангъы лакъырын Х.Хизириев. – Бу йыл чакълар да арив гелди, шо себепден юзюмню шекерини оьлчевю де артды. Инанмажакъсан, шо санавлар бу йыл 25-ни гёрсетди. Шо – бек арив санав. Гьакъыкъатда, шербет йимик юзюм салкъынланы сатывгъа чыгъармагъа да четимликлер чыкъмады. Болдурулгъан тюшюмню Къызлардагъы чагъыр завод кёп сююп къабул этди.



Районну авлакъларында юрюлюп турагъан ишлени жамын чыгъара туруп, йылдан-йылгъа районну юрт хозяйствосуну авур арбасы оьзюню ёлун алгъа узатагъаны эслене.


 

СУРАТДА: «акъ будайны» къайтарыв къурумлу юрюле. 


Автор чыгъаргъан сурат.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля