А.Чопалавова

      

“Къатынгишилени аманлыгъын болдурмакъ – аслу борч”


   Белгили кюйде, «янгыртывну» девюрюнден башлап, артдагъы йыллагъа етишгенче къатынгишилени ерли гьакимликни оьр къатларында гёрмеге бек къыйын эди. Оьр ишлени барысын да дегенлей эргишилер «елеп» олтургъан эди.
    Къатынгишилени гьакимият къурумлагъа гелмеклигин айтып, биринчилей Дагъыстанны Башчысы Рамазан Гьажимуратович Абдулатипов «Дагъыстанны гележеги – аналаны къолунда!» деген биринчи Республика форумунда гётерди. Сонггъа таба Р. Абдулатипов ерли муниципал къурумлагъа район администрацияланы орунбасарларыны арасында къатынгиши де болмагъа герекни де билдирди. «Неге тюгюл де, къатынгишилер оьзлени табиатына гёре, ожакъны исивюн сакъламагъа, лап да авур ишлени тюбюне тюшюп, четим масъалаланы чечмеге авур гёрмейлер», – деди Р.Абдулатипов, шо гьакъда айта туруп.
    Республиканы Башчысыны сиптечилигин Бабаюрт районну ёлбашчыларыны янындан да якълав тапды. Гьакъыкъатда «Бабаюрт район» деген муниципал ра­йонну администрациясыны ёлбашчысыны орунбасары этилип Анжела Чопалавова да белгиленди.


    – Анжела Вазирхановна, сизин «Бабаюрт район» деген муниципал районну администрациясыны ёлбашчысыны орунбасары этилип белгиленгенли йылдан да къолай бола. Сиз район оьлчевде не йимик масъалалагъа къарайсыз ва районну къатынгишилерини четимликлерин чечив ишигизде не ерни тута?

    – Мен оьзюмню касбума гёре райондагъы финанс масъалаланы юрютемен. Шо ишге районну бюджетин къурув, районгъа гелеген бюджет акъчаланы ерлерде тюз къоллавну тергев, район админист­рацияны ва юрт администрацияланы арасындагъы бюджетара масъалаланы чечивге де тергев юрютемен.
    Сонг да, «Бабаюрт район» деген муниципал районну администрациясыны ёлбашчысыны орунбасары гьисапда, алданокъдан онгарылгъан графикге гёре, халкъны да къабул этемен, олар гётереген, оланы къыйнайгъан масъалаланы заманында чечмек учун чаралар гёремен. Районлуланы буса гьакимият къурумлагъа аз къуллугъу-иши болмай. Бирлери яшав гьалларына, оьзгелери иш къыдырып гелеген кюйлер кёп бола. Оланы тилеклерин, талапларын, таклифлерин гёзден гечирмеге, олагъа тындырыкълы кюйде жавап къайтармагъа тюше.
    Оьзюмню тувра ишлеримден къайры да, мен район администрацияны янында къурулгъан уьягьлюлени масъалаларын гётереген, аналыкъны ва яшлыкъны якълайгъан комитетни ёлбашчысыны къуллукъларын да юрютемен. Шо саялы да, мени учун финанс масъалалар булан янаша районну къатынгишилерини аманлыгъы булан байлавлу масъалалар да алдынлы болуп токътагъан. Неге тюгюл де, мен оьзюм де анаман. Комитетге кёмек излеп гелеген аналаны масъалалары магъа да ювукъ ва мен оланы чечивню масъаласын оьзюмню алдымда токътагъан сыйлы борч йимик къабул этемен.

    – Финанс масъалаланы, санавланы  ва гьасиллени темасын гётерип, тюзю, мен охувчуланы ялкъдырмагъа да сюймеймен. Шо санавланы районну халкъы яхшы билмеге сюе буса, олар гьар юрт администрацияны бинасында такъталарда да язылып тура. Шо саялы да тиштайпаланы гьакъында лакъырыбызны узатсакъ яхшы болар…

    – Разимен.

    – Борчларыгъызны англай туруп, сиз оьзюгюзню гьар гюнлюк ишигизни нечик къурасыз?

    – Озокъда, мен мени алдымда нечик къыйын масъала токътагъанны яхшы англайман. Бугюн Бабаюрт районну халкъыны 55 процентден де къолайы – тиштайпалар.
    Районну тиштайпаларыны аслу гьалда савлукъ сакълав, билим берив, маданият ва жамият тармакъларда чалышалар. Яшырмагъа негер тарыкъдыр, районну тиштайпаларыны кёбюсю бир ерде де ишлемейлер яда буса гюнлюк ишлеге къуршалгъанлар. Шо саялы да мен бугюн районну алдында токътагъан лап да аслу масъала болуп оланы ишге къуршав  токътагъанны айрыча эсгермеге сюемен. Шону этмек учун буса районгъа гьава йимик янгы иш ерлер герек. Гьар гюн район администрациягъа гелеген къатынгишилени аслу масъаласы да инг башлап иш ёкълугъу яда яшларын яшлар бавлагъа ерлешдирив булан байлавлу.
    Биз не ёллар табып да къолунда диплому булангъы къатынгишилени оьзлени касбусуна гёре иш булан таъмин этмеге къаст да этебиз. Амма иш ерлер болуп къалгъан булан да болмай чы. Мисал учун айтгъанда, бары да тиштайпаланы билими де болмайгъанны, пенсия чагъына етишгенлер де арабызда яшайгъанны унутмагъа тюшмей. Кёп гезиклерде 45-50 чагъындагъы къатынгишилер бир-бир себеплеге гёре ишден таймагъа борчлу бола. Пенсиягъа чыкъмагъа эрте, оьз ишин ачмагъа буса геч яда гючю етишмей. Шолай гезиклерде не этмеге герекни гьакъында ойлаша къаласан. Тюзю, къатынгишилени иш булан таъмин этивде бизге Бабаюрт райондагъы халкъны иш булан  таъмин этив центрны ва юрт администрацияланы янындан якълав табабыз. Олар булан бирликде шо масъалаланы чечмеге къаст этебиз.

    – Кёп яшлы, яшав осаллары осал уьягьлюлер булан бирге, сакъат яшланы тарбиялайгъан яда буса янгыз къалгъан уллу чагъына етишген къатынгишилеге де, мен ойлаша­гъан кюйде, тергев этмеге герекдир. Шо иш районда нечик салынгъан?

      –Тюз. Тангала яшав бизге не бет булан багъажакъны айтмагъа къыйын. Бугюн булан яшамагъа бажарылмай. Шо саялы да, сиз эсгерип гетген жамиятны лап да якъланмагъан бёлюгю деп гьисап этилеген сакъат яшланы тарбиялайгъан яда яшав даражасы осал ерге чыкъгъан, янгыз къалгъан уллуланы яшаву булан ювукъдан таныш болмакъ муратда оланы уьйлеринде болабыз, сёйлейбиз, оланы тилеклерин яшавгъа чыгъармагъа гьаракат этебиз.
    Шолай, гетген йылны ичинде «Бабаюрт район» деген муниципал районну башчысы Ж. Шайыбов, район жыйынны депутаты С. Гьюсеева, ОПФР-ни Бабаюрт райондагъы бёлюгюню башчысы А. Магьамматов ва район администрацияны яшёрюмлени, маданиятгъа ва спортгъа къарайгъан бёлюгюню башчысы И. Абдуразакъов булан давну ортакъчыларыны тул къалгъан къатынларыны, загьматны ветеранларыны, сакъат яшланы, Украинадан къачып гелгенлени уьйлеринде болуп, олагъа кёмекчи къолубузну узатдыкъ. Мен айтайым, шолай юрюшлерибиз бизин яхшы мердешге айланып да бара. Биз районну ичиндеги кёмек герек гьар ожакъны тергевюбюзню тюбюне алмагъа къарайбыз.
    Сонг да, бизин ишибизни районну къатынгишилерини совети булан да тыгъыс байлавлукъда юрютебиз.

    – Аналыкъны ва яшлыкъны якълав, мен ойлашагъан кюйде, жамиятны аманлыгъын болдурувну лап да гёрмекли яны деп айтмагъа ярай. Шо аналаны ва яшланы, яшлар тарбияланагъан ожакъланы аманлыгъындан гьасил болагъаны биревге де янгылыкъ тюгюл. Шо якъдан алгъанда, районда ишлейген ва сиз башчылыкъ этеген аналыкъны ва яшлыкъны якълав комиссиясы не йимик ишлер юрюте?

    – Аналыкъны ва яшлыкъны якълав комиссияны алдында токътагъан лап уллу масъала болуп районда яшланы тувумуну, аналаны ва яшланы авруйгъанын ва оьле­генин кемитмек болуп токътагъан. Шо масъала янгы районну жамият-экономика гьалына тюгюл, савлай районну аманлы­гъын болдурув булан да байлавлу. Мисал учун айтгъанда, гетген йыл районда 995 яш тувгъан. Шо вакътини ичинде оьлгенлени санаву буса уьч керенге сама да аз. Айта­гъаным, районну халкъыны оьсювю йыл сайын арта.
    Ондан къайры да, биз оьзюбюзню тергевюбюзню кёп яшлы агьлюлеге де бакъдырабыз. Оланы санаву да районда аз тюгюл. Гетген йылны ахырына кёп яшлы аналаны санаву районда 1 минг 648-ге етишди. Сакъат яшланы тарбиялайгъан аналаны санаву 432-ге, янгыз аналар – 452-ге, яшав гьаллары осал уьягьлюлер – 435-ге, оьрюм чагъына етишмеген яшлар тарбиялангъан яшаву онгайсыз уьягьлюлер 580-ге етишген. Эгер шо уьягьлюлени гьарисине кёмек ва якълав герекни гьисапгъа алса, аналыкъны ва яшлыкъны якълайгъан комиссиягъа этмеге кёп иш бары ачыкъ бола.

    – Биз оьрде сизин аслу ишигизни гьакъында айта туруп, шогъар халкъны къабул этив де гирегенни эсгерип гетген эдигиз. Ярай буса, гетген йылны ичинде халкъны къабул этивде не йимик ишлер юрюлгенни ва оланы арзаларыны нечакъысына къаралгъанны айтсагъыз яхшы болажакъ эди.

    – Мен оьрде эсгерип гетген йимик, район администрациягъа аслу гьалда иш, кёмек ва яшларын яшлар бавлагъа онгармакъны тилеп гелелер. Шо якъдан алгъанда, бизге «Бабаюрт район» деген муниципал районну ёлбашчысы Дадай Даветеев ва район администрацияны башчысы Жанболат Шайыбов булан бирликде гелгенлени 70–80 процентини тилегин яшавгъа чыгъармагъа болдукъ.
    Сонг да, биз оьзюбюзню сиптечилигибиз булан тезлик булан кёмек тарыкъ районлулагъа финанс якъдан кёмегибизни де тийдирмеге гьаракат этебиз. Авур кюйде авруйгъан яшлагъа, сакъатлагъа, къысгъача айтгъанда, бизден кёмек излеп гелеген гьар районлугъа  шо кёмегибиз етише. Гетген йылны ичинде шо ишлеге район администрация 1 миллион манат чыгъарды. Айтагъаным, биз гьар районлугъа кёмек этмеге гьазирбиз.

    – Сизин булан лакъырлаша туруп, республиканы Башчысы Рамазан Абдулатиповну къатынгишилеге де ерли гьакимликлеге ёл ачмагъа гёрген сиптечилиги адамурлукъну экинчи яртысына да этилеген тергев, оланы четим масъалаларын чечивге хыйлы къошум этилгенге шеклик ёкъ. Сонг да, сиз ишигиз булан янгыз районну башчыларын тюгюл, Бабаюрт районну 27 мингден де артыкъ къатынгишилерини де инанывун къазанажакъгъа шекленмеймен.  Лакъырлашыв саялы да кёп савболугъуз!

    – Сиз де савболугъуз!

Лакъырлашывну язгъан
А. Абасова,
Г. Гьажиев.
Суратда: Анжела Чопалавова.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля