Агьамиятлы проектлер яшавгъа чыгъарыла



        Эки йыл алда Россияны Гьукуматыны къарарына гёре, 2018 – 2022-нчи йыллагъа «Шагьарда онгайлы яшав шартлар болдурув» деген агьамиятлы проект къабул этилген. Шогъар асасланып, шагьарларда ва юртларда жамият ерлени ва уьйлени алдындагъы абзарланы онгайлы этип къурмакъ гёз алгъа тутула.



Гертиден де, 40-50 йыллар алъякъда къурулгъан кёп къабатлы уьйлени абзарлары бузулуп онгсуз гёрюнеген болгъан, артдагъы 20 йылны ичинде буса гьар ерде гараж ва тюкенлер, кёп къабатлы уьйлер эте туруп, шо ерлер дагъы да къолайсыз гьалгъа тарыгъан. Шону учун да агьамиятлы проектге гёре шолай абзарларда яшлар ойнасын деп хас ерлер ва адамлагъа ял алмакъ учун шартлар болдурулма герек. Шолай да, абзарларда сакъатлар учун имканлыкълар яратыла.


Шо агьамиятлы масъаланы яшавгъа чыгъармакъ учун, башлап шолай ерлени тапма герек. Шагьарда шолай эркин абзарлар бар, юртларда буса орамланы онгарып, парклар этме четим бола. Бары да ишлени этмек учун документлер гьазир этме тюше эди. Балики, хантавлукъ болма да ярай, тек алдагъы йылларда хыйлы орамлар ярашдырылажакъ деген хабаргъа инанагъанлар кёп тюгюл эди.


2018-нчи йылгъа шо проектге гёре Хасавюрт райондан янгыз Эндирей юрт гирди. Неге тюгюл де, бу юртда алданокъ проектлер этилип гьазир эди. Эгер алдагъы йылларда, орамланы тазалап, тереклер орнатып, олагъа киреч чабып яда ял алма деп олтурма салынгъан скамейкаланы сырлап бир амаллар этиле эди буса, шо проектге гёре юртларда да шагьар къайдадагъы имканлыкълар болдурмакъ учун, орамланы асфальт этип, багъаналагъа ярыкълар салып, орамланы ягъа бойларында тереклер орнатып, темирден оювлу скамейкалар, оланы янына да чёп ташламакъ учун урналар салынма герек эди.


Гетген йылны ахырында Эндирейде «Шагьарда йимик имканлыкъ береген шартлар болдурмакъ» деген проектге гёре, эки жамият ер ачылды. Уллу Ватан давну ортакъчысы, Къызыл Юлдуз орденни 4 керен кавалери Жамалдин Гьажиевни орамы арив онгарылды ва юрт­ну ортасында, юртлулар ял алсын учун, арив парк ачылды.


Бу йыл буса шо проектге гирме сюегенлени санаву артды. Англатмакъ учун айтып къоя­йым, Хасавюрт район муниципал къурулувда Шо агьамиятлы проектни къабул этгени булан, башлап программагъа оьзлерде 1 мингден кем болмагъан адам яшайгъан юртлар гирежек.


– Биз 2019-нчу йылгъа Да­гъыстанны Гьукуматына 10 юртну гьакъындагъы маълуматланы тапшургъан эдик, – дей мени булангъы лакъырында Хасавюрт районну башчысыны 1-нчи заместители Багьавутдин Мамаев. – Демек, 10 юртда 25 тюрлю ерни ярашдырмакъ гёз алгъа тутулгъан эди. Шону булан бирге ра­йонда кёп адамлар яшайгъан 8 уьйню абзарларын да ярашдырмакъ гёз алгъа тутулду: экишер уьй – Кёкрекде, Муцалавулда, Новосельскоеде ва бирер уьй – Новогагатли ва Яхсай юртларда. Шоланы бирлери тергевюнден оьтмеди. Себеби – тарыкълы документлер толу кюйде гьазирленмеген эди. Бизге бу йылгъа 5 юрт гёрсетилди. Шолардан бугюнге Яхсайда, Новосельское ва Къуруш юртларда кёп адам яшайгъан уьйлени алды, асфальт этилди, ял алмакъ учун скамейкалар салынды ва ярыкъ булан таъмин этилди. Къурушда юртну оьр янында адамлагъа рагьатлыкъ учун арив парк да гьазир болду. Ботаюртда Ражабовну орамында парк этилинди. Гьали шоларда тереклер де орнатылды.


Ботаюртда «Игитлени паркы» да бар эди. Шонда Совет Союзну Игити, лётчик Николай Жердевни къабуру, Совет Союзуну Игити Абдурагьман Абдуллаевни ва Социалист Загьматны Игити Агьмат Висайитовну белгилери бар. Бир нече йыл алда шо паркда юртлуланы къасты булан Уллу Ватан давгъа баргъанлагъа деп уллу мемориал комплекс ясалгъан. Тек паркны айланасы эрши эди. Юртлуланы арасына салып ойлашып къарагъанда, «Игитлени паркын» ярашдыргъанны да арив гёрдюлер. Программагъа шо парк да гирди ва бугюнлерде парк янгыртылды, юрюйген ерлери асфальт этилинди ва тереклер, гюллер орнатылды.


Мен оьзюм де Хасавюрт районну Жамият палатасыны председатели Къалсын Акъгёзов булан комиссияны ортакъчысы гьисапда шо ерлерде болгъанман. Гертиден де, аз заманны ичинде кёп иш этилген.


– Артдагъы йылларда Россияны Гьукуматы къабул этип турагъан программалар адамланы яшав гьалларын яхшылашдырывгъа бакъдырылгъаны бек яхшы, – дей Къ. Акъгёзов. – Юртдан бир кепек де алынмай, юртлулар учун шагьардагъы йимик шартлар болдурула. Шо – яхшы. Шолай, Муцалавулдагъы парк­ны да янгыртмагъа башлагъан, жумамежитини ал янында, намазгъа гелгенлени машинлерине токътама ерлер де этме гёз алгъа тутулгъан…


Яхсай Хасавюрт районну инг де уллу юрту деп гьисаплана. Мунда 10 мингге ювукъ адам яшай. Бу юртда сув масъала чечилмей турагъаны кёп йыллар бола эди. Энни шону да биринчи пайы этилген. «Мой Дагестан – моя вода» деген проектни бираз алда Хасавюрт районгъа гелген гьаракатчысы, Дагъыстанны Халкъ Жыйыныны депутаты Анна Безрукова шо проектлер нечик кютюлюп турагъанын тергеди. Дагъыстанны Гьукуматыны Председателини ону булан гелген ойчусу Муса Мазаков, Дагъыстанны экономика министерлигини баш касбучусу Гьасан Магьамматов ишлени барышына рази къалдылар.


– Яхсайгъа сув бережек станция гьазир,
12 750 метр ерге быргъылар салынып да битген. Бамматюртда да сувгъа бурав урув тамам бола тура, юртну ичи булан сув быргъылар салынма башлангъан. Дагъы да Боташюрт, Октябрьское, Эндирей, Нурадилово, Хамавюрт, Новосаситли, Новосельское, Ботаюрт, Къандавуравул, Пятилетка юртларда “Даггеомониторинг” деген жамият къурум, бурав уруп ичеген сув чыгъармакъ учун, тергевлер юрюте. Шолай да, чыкъгъан сувланы сан яны да тергеле. Шо ишни Магьачкъаладагъы «Суперлаб» деген жамият къурум оьзюню бойнуна алгъан. Энниден сонг да юртланы ичин шагьарлардагъы гьаллагъа ошатмакъ учун къолдан гелеген бары зат этилежек.


Яхсайда дагъы да Уллу Ватан давну ортакъчыларыны юртну ортасында ерлешген паркы да янгыртылып тура. Ибрагьимовну атындагъы жумамежитни боюндагъы орам да онгарылгъан. Шону да «Шагьарда йимик онгайлы шартлар болдурмакъ» деген проектге гёре этилинген къурулушланы материалларын асырагъанда болгъан харжлагъа этген. Бары да ерлерде шо ишлер юрюлегенде, юртланы адамлары шу яхшылыкъ оьзлеге этилегенни англап, болагъан кёмегин болдурма алгъасай, сан янын тергей.


Бары да къурулуш юрюлеген ерлерде камералар салынып тура, шолардан таба район администрация да, гьатта Дагъыстанны Гьукуматыны жаваплы къуллукъчулары да къарап бола. Новосельское юртда кёп адам яшайгъан уьйлени алдын онгаргъанда байрам-той йимик этип ачгъанлар, шо буса юртлулар этилинген ишлеге рази экенни бирдагъы да исбат эте. Шу проектлени ойлашгъан Дагъыстанны Башчысы Владимир Ва­сильевге, районну баш гьакими Жамболат Салавовгъа уллу разилигин билдирелер.


Гетген жумада Дагъыстанны Башчысы В.Васильев маълумат къурумланы вакиллери булан ёлугъувда республикада этилинип турагъан ва 2020-нчы йылгъа ерли гёз алгъа тутулгъан ишлени гьакъында да айтды. 2018-нчи йылда «100 школа» деген проектге гёре 117, 2019-нчу йылда буса «150 школа» деген проектге гёре 227 школа ярашдырылгъан.


– «Мой Дагестан» деген Интернет – портал халкъ да, гьакимлик де ёлу­гъагъан ер болма герек, – дей маълумат ва байлавлукъ министри Сергей Снегирёв. Сонг проектлер яшавгъа чыгъагъан кюйню гьакъында кураторлар гьисап берди. Гьали гелеген йылгъа этилме герек ишлер гёз алгъа тутулуп тура ва 2020-нчы йылда да бу йылдан эсе кем болмайгъан оьлчевлерде ишлер этилежекге инанабыз.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля