Топуракъ ишлейгенлеге берилмеге герек тюгюлмю?
Башлыны (Къаягент район) топуракъларыны дазулары Дербент якъда Уллучай (Бугам) оьзенден темиркъазыкъдагъы Гьамри оьзенге ва Каспий денгиз боюндан тав орманланы 5 чакъырым ичине гире болгъан. Шо буса архив маълуматлагъа гёре 28 минг гектар бола. Бугюн Башлыгентде шо авлакъланы янгыз 3829 гектары
тюгюл къалмагъан. 3000 гектары юрт администрацияны ихтиярында, къалгъан 829 гектары ерли «Башлыгент» деген пачалыкъ унитар предприятиеге (ГУП-гъа) берилген.
Юртну ва юртлуланы жамият, экономика яшавунда кёп йылланы боюнда уллу роль ойнагъан «Башлыгент» совхоз тозулуп, ону кюрчюсюнде къурулгъан «Башлыгент» деген ГУП да йылдан — йылгъа сёне бара. Бугюн мунда ишлейгенлени санавун бармакъларда санамагъа бола. Йыллар гетип, юрт хозяйство техника эсгиленген. Оланы янгыртма предприятиени гючю етишмей. Ишлейгенлени айлыкъ алапалары да аз. Къысгъача айтгъанда, предприятие алгъа бармай.
Пачалыкъ унитар предприятиени есилерибиз дейген республиканы юрт хозяйство ва ашамлыкъ, олай да топуракъ ва мал-матагь еслигини министерликлерини ёлбашчылары ва касбучулары да предприятиеде тувулунгъан къыйывсуз гьалны яхшы билелер. Четим масъалаланы алдын алывну ёлларын олар пачалыкъ унитар предприятиени акционер жамиятны башгъа бир журасына айландырывда гёрелер. Тек олар оьз ойларын Башлыгентни жамиятына билдирмей, шо гьакъда республиканы Халкъ Жыйынында къарар чыгъаргъан. Шогъар кюрчюленип, республиканы Топуракъ ва мал-матагь министерлиги де тийишли къарар да гьазирлеген. Эки де къарарны барлыгъын Башлы юртну жамияты геч билген. Уьстдеги къарарлагъа гёре «Башлыгент» деген пачалыкъ унитар предприятиени гьисабындагъы 829 гектарда топуракълар ва мал-матагь ихтиярлары дазулангъан жамиятгъа чыкъмагъа тарыкъ. Шогъар рази тюгюл юртлулар апрелни 27-синде юртну маданият къаласында уллу жыйын оьтгерди.
Жыйында юрт администрацияны, «Башлыгент» деген пачалыкъ унитар предприятиени ёлбашчылары, касбучулары, юртлулар ортакъчылыкъ этди. Жаваплы масъаланы чечив булан тувра машгъул болгъан республиканы юрт хозяйство ва ашамлыкъ, олай да топуракъ ва мал-матагь министерликлерини ёлбашчылары, оьзлеге алданокъ билдирилсе де, жыйынгъа гелип тувулунгъан гьалны халкъгъа англатмагъа сюймеди.
Ана топурагъын, менлигин сакълап, якълап гелген башлылыланы уллу тарихинде кёп агьвалатлар болгъан. Гьали апрелни 27-синде Башлыгентде оьтгерилген чара да шо агьвалатланы бириси болуп токътамагъа имканлы. Шо гьакъда жыйынгъа гелген ерли ёлбашчылар, башлыгентли ижарачылар, далапчылар, ишчи адамлар юртну тарихинде болгъан агьвалатлагъа кюрчюленип сёйледилер.
Жыйында чыгъып сёйлегенлени пикрусуна гёре совхозланы кюрчюсюнде къурулгъан ГУП-лар юртлуланы яшавуна таъсир этмеген. Адамланы социал яшавун гётеривде онча къошуму болмагъан. Айлыкъ алапалар да аз. Натижада, къазанч учун яшёрюмлер ягъагъа, айрокъда темиркъазыкъгъа гетмеге борчлу болгъан. ГУП-ну 829 гектарында ишлейгенлер де кёп тюгюл. Топуракълар буса ГУП-ну еслигинде. Юртну халкъы шону учун топуракъланы пайлап, оланы топуракъда ишлейген адамлагъа бермекни талап этелер. Тек республика министерликлени вакиллери юртлуланы тавушун эшитмей, оланы тилевлерин англамагъа да сюймейлер. Олар бары да топуракъланы ишлетип болабыз дейген далапчылагъа бермекни арив гёре. Башлыгентлилер шогъар тувра къаршылар. Оьзлени пикруларын жыйында ачыкъ этип айтма да айтдылар. Демек, масъаланы Башлы жамият, ерли халкъ булан ойлашып чечмеге гереклигин 27-нчи апрелде болгъан жыйын ачыкъ этип исбатлады.
Бугюн темиркъазыкъгъа гетген башлылыланы кёплери ата юртуна, ана топурагъына къайтмагъа сюелер ва къайтагъанлары да бар. Сонг да, шонча уллу топуракъларындан къалгъан 829 гектарны олар биревге де бермеге сюймейлер. Жыйынгъа гелгенлени, чыгъып сёйлегенлени кююне къарагъанда, олар топуракъ масъаланы чечивде оьзлени ойларын, пикруларын не этип де яшавгъа чыгъаражагъы гьакъда эсгермей къоймады.
М. Ибрагьимов. Къаягент район,
Башлыгент юрт.
