Уллу Ватан давну йылларында Уллубийавул юртдан фронтгъа гетгенлер 200 адамдан артыкъ болгъан. Давдан къайтгъанларыны санаву – 104. Барысыны да тёшлеринде орденлер, медаллар безей эди. Олар дав майданларда гёрсетген къоччакълыкъ юртлуларына, яш наслугъа уьлгю болуп токътагъаныны гьакъында да эсгерме тюше.
Барысыны да атлары юртда салынгъан эсделик памятникде язылып бар. Гьариси – макътавгъа лайыкълы. Бырынгъы Бойнакъ юртну Уллубий Буйнакскийни атындагъы тарихи музейинде де оланы гьакъында толу маълумат материаллар жыйылгъан. Бугюн шо къоччакъланы бирисини гьакъында айтмагъа сюемен.
Уллу Ватан давну ортакъчысы Багьавутдин Азизович Гьажиев 1910-нчу йылда Уллу Бойнакъ юртда сабанчыны агьлюсюнде тувгъан. Агъасы Зайналабит давгъа гетип, 1943-нчю йылны декабр айында белгисиз тас болгъан. Иниси Магьаммат да 1945-нчи йылны февраль айында давда оьлген. Польшадагъы Шензее деген юртну къабурларына гёмюлген. Ону яшав, загьмат, дав ёлларыны гьакъында жыйылгъан архив материаллагъа къарагъанда, оланы оьзюню автобиографиясы булан янаша салып ойлашгъанда, бу адамны намуслугъуна, гьалаллыгъына, элге аминлигине тамаша боласан.
Багьавутдин Гьажиев 1926-1929-нчу йыллар Буйнакск шагьардагъы педагогика техникумну битдирген. 1934-1936-нчы йыллар Магьачкъаладагъы педагогика институтну тарих факультетинде заочно охугъан. 1938-нчи йыл Дагъыстан учёт-экономика комбинатны бухгалтер курсларын, 1940-нчы йылда буса Москвада СССР-ни Центросоюзуну бухгалтер-ревизорлар гьазирлейген курсларын битдирген.
Иш ёлун Багьавутдин Гьажиев 1929-нчу йыл башлай. Ол Къарабудагъгент школаны башлапгъы класларыны муаллими болуп ишлей. Артындагъы йыл – Уллубийавулдагъы школаны заведующийи ва муаллими. 1932–1933-нчю йыллар Къоркъмаскъалада школаны директору, 1934-нчю йылда буса Манас МТС-ни политика бёлюгюню секретары болуп ишлеген.
1934-нчю йылны апрель айыны 24-нде КПСС-ни Дагъыстан обкомуну къарары булан юрт хозяйство тармакъны оьсювюн болдурмакъ учун, 24 йыллыкъ чагъындагъы Багьавутдин Гьажиев Гьайдакъ районну Жавангент юртундагъы «Октябрни 13 йыллыгъы» деген колхозну председатели этилип белгилене. Аз заманны ичинде колхоз алдынлы хозяйстволаны арасына гире. Юртлулар барысы да колхозну членлерини сыдыраларына гире. Эки йылдан буса ону Гьайдакъ райфинотделны заведующийи этип чыгъара. 1938-нчи йылдан 1941-нчи йылны декабр айы болгъунча ол Дагпотребсоюзну баш бухгалтериясында ревизия этеген бёлюкню заведующийи болуп ишлеген.
Багьавутдин Гьажиевни къысматы 1941-нчи йылны декабр айыны 22-синден тутуп, 1946-нчы йылны март айы болгъунча Уллу Ватан дав булан байлавлу болуп оьтген. 42-нчи йыл ол Тбилиси шагьардагъы 26 Бакю комиссарланы атындагъы артиллерия училищени битдирип, артиллерия дивизионну артиллерия батареясыны командири бола. Сонггъу вакъти Темиркъазыкъ-Кавказ, Къыбла-Гюнбатыш, биринчи ва экинчи Украина фронтланы, баш асгер группаны сыдыраларында Румынияны, Венгрияны, Чехословакияны, Австрияны азат этмек учун юрюлген давларда ортакъчылыкъ этген. Биринчи ва экинчи даражалары булангъы Ватан давну орденлери, Къызыл Байракъ ордени булан да, «1941–1945-нчи йылларда Уллу Ватан давда Германиядан уьстюн гелгенлик учун», «Кавказны оборонасы учун», «СССР-ни Савутлу Гючлерине – 50 йыл», «1941-1945-нчи йыллардагъы Уллу Ватан давдагъы Уьстюнлюкге – 20 йыл» деген медаллар булан да савгъатлангъан.
Дав йылларда гёрсетген къоччакълыгъы учун Гьажиев СССР-ни оборона министри, Совет Союзуну маршалы А.Гречкону къолу булан тасдыкъ этилген «Уллу Ватан давдагъы Уьстюнлюкге – 25 йыл» деген белги булан ва «В.И.Ленин тувгъанлы 100 йыл тамамланагъанына байлавлу къурч загьматы учун» деген медаль булан да савгъатлангъан.
Фронтда гёрсетген къоччакълыгъы учун Багьавутдин Гьажиевге Оьрбашкомандующий И.Ф.Сталинни атындан 7 керен баракалла кагъызлар тапшурулгъан. Шоланы бирисини, лап артда берилгенини ичиндеги шулай маълумат булан сизин таныш этме сюемен.
«1945-нчи йылны май айыны 7-синде бизин дивизияны полклары «Гитлерни уясын» ахырынчы керен гьужумгъа алып оьтгерген артиллерия атышывланы натижасында душман толу кюйде янчылды. Гитлерчилер Мушово юртну къырыйындагъы 222-нчи бийикликден танг вакъти бизинкилер оьтгерген атышывлардан сонг айынма болмады. Май айны 8-нде, Уллу Ватан давну ахырынчы гюнюнде бизин дивизия Оьрбашкомандующий Сталинден баракалла кагъыз алды». Уллу Ватан давну къыйынлы агьвалатлары капитан Гьажиев учун шулай тамамлана.
Давдан сонг Багьавутдин Гьажиев Дагъыстангъа къайтып, оьзюню билимин, бажарывлугъун парахат яшавну ёлларында къолламагъа башлай. Магьачкъала шагьардагъы Дагпотребсоюз идараны бёлюгюню начальнигини къуллугъун кюте, сонггъу йылларда Къаягент райисполкомну финанс бёлюгюню заведующийи этилип белгилене, Дагъыстанны «Госстрах» идарасыны начальниги, Избербаш экмек заводну директору, «Дагнефть» къурумну сатыв-алыв управлениесини начальниги болуп чалыша. Артда да 1959-нчу йыл ата юрту Уллубийавулгъа къайтып, ерли колхозну председатели этилип сайлана. Шо къуллукъда 1963-нчю йыл болгъунча ишлей.
Уллу Ватан давну ортакъчысы, давдан сонггъу йылларда да оьзюн къызгъанмай уллу загьмат ёлда актив гьаракат юрютген, ата юрту Уллубийавулну оьктемлиги болгъан Багьавутдин Гьажиев кёп яшамады. Ол 1975-нчи йылда 65 йыллыкъ чагъында дюньядан гетди. Ону фронтларда гёрсетген къоччакълыгъы да, давдан сонггъу йылларда ата юртуна, республикагъа берген ачыкъ юзлю, таза умутлу, намуслу къурч загьматлы эсделиги де халкъ арада даим яшажакъ. Олай адамланы къысматларын уьйренмек – йылдан-йылгъа алышына гелеген яш наслу учун да бек агьамиятлы къуллукъ.
Зайнутдин МАГЬАММАТОВ,
Уллубийавулда У.Буйнакскийни музейини директору,
Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу.
