Артдагъы вакътилерде торайып гелеген наслуну вакиллери оьзлени ана тилинде кёп сийрек сёйлейгени шагьарларда тюгюл, юрт ерлерде де айрыча гьис этиле башлагъан. Бизин насипге, ана тилни кёп сюеген, охувчулагъа да ону уьйретмек булан бирге, къумукъланы миллет ругьун сингдирмеге гьасирет турагъан кёп муаллимлерибиз бар. Ана тиллени халкъара гюнюню алдында Таргъудагъы 19 номерли орта школада оьтгерилген адабият ахшамы да шону герти кюйде исбатлады.

 

Эсгерилген шо адабият ахшамны барышында охувчу яшлар къумукъланы машгъур шаирлерини шиъруларын охугъандан къайры да, оьзлени сагьналашгъан чыгъышлары булан жыйылгъанланы къурчун къандырды. Чинкдеси, шо гюн Дагъыстанны халкъ шаири, «Къарчыгъа» журналны редактору, Дагъыстанны язывчуларыны къумукъ бирлешивюню ёлбашчысы Шейит-Ханум Алишева ва Дагъыс­танны халкъ шаири, А-П. Салаватовну атындагъы Къумукъ пачалыкъ музыкалы-драма театрыны адабият бёлюгюню заведующийи Багьавдин Гьажиев булан ёлугъуп, сыр чечип, шайлы гёнгюн ачмагъа имканлыкъ да берилди.

Дагъыстан пачалыкъ университетни профессору, филология илмуланы доктору Абдулкъадир Абдулатипов, Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни доценти, филология илмуланы кандидаты Махружат Гьюсейнова, «Заманлар гете, халкъ гетмес» деген телеберилишни редактору, Магьачкъаладагъы 60 номерли орта школаны директору Иса Агьматов, олай да чакъырылып гелген тахшагьарны охув ожакъларында къумукъ тил дарсланы юрютеген муаллимлер ана тилни агьамиятлыгъын айтып сёйледи.

Инг алда Таргъудагъы 19 номерли орта школаны абзарында Уллу Ватан давну йылларында азиз элин якълай туруп жанларын къурбан этген юртлулагъа ясалгъан эсделикге охув ожакъны ёлбашчысы Камалутдин Межитов ва муаллимлер булан бирче гелген къонакълар къаранпил гюллер салды. Шолайлыкъда, Уллу Уьстюнлюкню 75 йыллыгъы етишип гелеген гюнлени алдында, Ватанын якълагъан къоччакълар яшавдан гетсе де, оланы эсделиги яшайгъанын гертиледи.

Олар барысы да охув ожакъны жыйынлар юрюлеген залын толтургъан яшлагъа ва уллулагъа къошулгъан заманда, оьзюне Зубайыл Къочакъаев ёлбашчылыкъ этеген «Юлдузлар» деген бийив ансамблни ортакъчылары сагьнагъа чыкъды. Бырынгъы девюрлени эсге салагъанда йимик барысы да бир йимик, къабалайлар да гийип, узун-узун чачларын тастарлар булан исбарлагъан къызлар сесин эшитген адамгъа да яллыкъ береген кюйде таъсир этеген милли макъамлагъа гёре бийип, башлапгъы харс урулувланы къазанды. Юрюлеген адабият ахшамны ёрукълу башланывуна да болушлукъ этди. Адабият ахшамны барышын мукъаятлы кюйде язып онгаргъан муаллим Гилянханым Мужайитова Ана тиллени халкъара гюню булан къутлай туруп, гелген къонакъланы атларын уллу гьюрмет булан эсгерди.

Бу агьвалатгъа охувчу яшлар оьр даражада гьазирленген эди. Бир башлап олар Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаевни яшаву ва яратывчулугъу гьакъда къысгъача маълумат берди. Охувчулар И. Къамболатова, А. Пайзутдинова, А. Аппасова шаирни «Савлай гёмюлген ана», «Мен къумукъман» деген шиъруларын чартлатып охуду.

Шондан сонг Дагъыстанны халкъ шаири Анвар Гьажиевни гьакъында айта туруп, ол яратгъан «Авузгъа бош акъ бабиш» деген ёммакъны сагьналашдырып гёрсетди. Шо гьаракатда да охувчу яшлар Н. Атаева, Ш. Пайзутдинов, И. Пайзуллаев, З. Аккубекова, Т. Аккубекова, М. Дагьиров, У. Керимова ва кёп оьзгелери жагьлыкъ гёрсетди. Чебер сёзню оьр даражадагъы устасы Анвар Гьажиев оьзюню асарларында гьар сёзню асырап алып, сигьрулу сатырлар ясап, пагьмулу асарлар топлап, къумукъ поэзияны кёп оьрлюклеге етишдиргенин бирдагъы да гертиледи.

Ш-Х. Алишеваны яратывчулу­гъуна оьр къыймат берилип, школада йырлав дарсланы юрютеген муаллим Айида Магьамматова пагьмулу кюйде пианино согъуп, 6-нчы класланы охувчулары шаирни «Таракъ», «Олар чы гиччи яшлар», «Жижеклер», «Нечев бар» деген яшлар учун язылгъан асарларын йырлап айтды. «Янгур» деген шиърусун сагьналашдырып гёрсетип, къаравчуланы разилигин алды.

Оьтгерилген адабият ахшамны барышында Таргъуда тувуп-оьсген оьзге пагьмулу адамланы гьакъында да айтылды. Кёп йылланы боюнда Таргъу юртда муаллим ва школаны директору болуп тургъан, оьзюню асарлары булан, яшланы тюз ёлда тарбиялама къаст этген Магьаммат-Вакил Темировну яратывчулугъуна да тергев берилди.

Сонг да, милли тиллерде ярата­гъан шаирлени асарларын сагьналашдырып шагьар къаравда биринчи ерге лайыкълы болгъан Дагъыстанны халкъ шаири Магьаммат Атабаевни «Урлангъан ажжал» деген поэмасын школаны охувчулары булан бирче муаллимлери де жыйылгъанлагъа малим этди.

Адабият ахшам буса: «Ана тил азса, савлай халкъыбыз азар, амма ону сыйлагъан адамны абуру кёклеге ерли гётерилежек»,– деген сёзлер булан тамамланды.

Биз де шо гюнгю адабият ахшамны оьтгеривге жаваплы янашгъан Гилянханым Мужайитова, Илмурият Зайналова, Дина Дагьирова, Гьажибийке Ибрагьимова йимик Таргъудагъы ва оьзге юртлардагъы школаларда къумукъ тилден дарс береген муаллимлер бар тура, къурумажакъ ана тилни булагъы демеге сюебиз.

Таргъудагъы 19 номерли школаны директору Камалутдин Межитов бары да гелген къонакълагъа оьзюню разилигин билдирип сёйлегенде де шо гьакъда айтды. Савгъат гьисапда оьзлени китапларын гелтирген янгыз милли адабиятгъа тюгюл, савлай дагъыстан адабиятны оьсювюне де шайлы къошумун болдуруп турагъан машгъур шаирлер Ш-Х. Алишева, Б. Гьажиев ва кёп оьзгелери шулай адабият ахшамларда яшлар ана тилинден къуванагъанын, тили ва оьсген адабияты булан оьктем болагъанын ташдырды.

 

СУРАТДА: адабият ахшамны ортакъчылары.