ОЬЗ ЭЛИНДЕ УЛТАН БОЛМА СЮЙМЕЙДИР…

      Узун сёзню къысгъасы, артдагъы заманларда Ватанында эбе-хырлы иш тапмай, тюзевлю яшав къуруп болмай, Дагъыстандан  Россияны оьзге регионларына гьар йыл орта гьисапда 40 минг адам гёчюп гете. Шоланы 30 процентинден де къолайы ят ерлерде  макан къуруп, гене къайтмай къалалар.
     Санавлагъа къарап, не бар мунда тамаша болмагъа, дагъыстанлылар къачан да тыш эллеге, хоншу халкълагъа къазанчгъа юрюй гелген, янгы ерлерде ожакълар да къургъан деп, тувулунгъан гьалгъа уьстденсув янашып, оьрчюкдюрмей, лакъырны узатмай къойма да ярар эди.Амма дагъыстанлылар деген  умуми англавну къолламай гьар миллетни тарихине, турушуна онгача гёз къаратсакъ, къумукълагъа шо мердеш бир заманда да хас болмагъан. Асрулар боюнда бизин халкъгъа турагъан ерлери: орманлары-бавлары, оьзенлери- тавлары  ва эркин топуракълары азыкъ бере гелген.
    Тек гьалиги гьаллар, яшав шартлар оланы хыйлысына ата юртларындан, дос-къардашындан айырылып, Сибир, Урал ва башгъа бойлагъа сокъмакъ салма борч­лу эте. Мисал учун, янгыз Ханты-Мансийск автоном округда 14 минг къумукъ яшай. Нижневартовск, Сургут, Уренгой, Тюмен бойлар олар учун экинчи ватаны болуп токътагъан. Оьзге шартларда оьсген олардан сонггъу наслу оьзлени миллетлигин, тилин сакъларму? Ата-бабаларыны маканы булангъы байлавлукълары даимге уьзюлмесми?
    Дагстат береген маълуматлагъа гёре, республикадагъы къумукълар яшайгъан районлардан, шоларда турагъанланы умуми санавуна гёре алгъанда, 2013-ню йылда ( гетген йылны гьасиллери гьали де чыгъарылмагъан) Россияны оьзге регионларына лап да кёп халкъ Къягент (1391 адам) ва Бабаюрт (1361 адам) районлардан гёчген. Бираз къолай гьал бар Къарабудагъгент районда (1089 адам). Шагьарланы къошмай, янгыз юртларыбыздан бир йылны ичинде гетгенлени санаву 9958-ге етише.
    Шагьар дегенде, шолагъа тезден къошулса да, топуракъларындан къуру къалса да, амма къумукълугъун тас этмеген юртларыбызны гележек къысматы дагъыдан да бек къоркъунчлукъну тувдура. Масала, Къараман авлакълар саялы ерли гьакимият булан уьч йылны узагъында разисизлик билдирив юрютеген, Таргъу-тавну этегинде къонушгъан юртларыбызны алып къарасакъ, 2013-нчю йылда Албёрюгентден 23 адам, Кахулайдан 28 адам, Таргъудан 113 адам гетген. Гетегенлер де чагъындагъы, эсли адамлар  тюгюл чю! Жамиятны, элни лап болгъур деген жагьил-жагь къатлаву.
    Юртларыбыз аза барагъанын пачалыкъ идараланы маълуматларына таянмасакъ да, оьзюбюз де гьар гюн дегенлей эслеп, гёрюп турабыз. Оланы арасында къайсыбызны да ювукъ адамларыбыз, авул-хоншубуз, таныш-билишибиз бар. Амалдан геле туруп, бирев де сююп ватанындан айырылмай. Къумукъларда ят эллерде солтан болгъанча, оьз элингде ултан бол деген бек тизив, маъналы айтыв бар. Бу айтывну гьакъ гертилигине бир де шеклик этмеймен. Тек бу ерде, биздеги гьаллагъа къарагъанда, оьзлюгюнден бир сорав тува. Неге инсан ят эллерде тюгюл, оьз элинде солтан болуп болмай?

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля