Маданият тармагъына аслам къошум этген адам

Буниямин Гьажиев Къазаныш юртда 1904-нчю йыл чиновникни агьлюсюнде тувгъан. Ону атасы Абдулкъадыр Гьажиев Дагъыстан областны Темирханшура округуну управлениесинде таржумачыны къуллукъларын кюте болгъан.

1911-нчи йыл Буниямин Гьажиев Къуранны уьйретеген школаны битдирген, арап тилни уьйренив булан машгъул болгъан. Шо йыллардан берли ол Абусупиян Акаевни, Нугьай Батырмурзаевни, Йырчы Къазакъны ва къумукъ адабиятыны башгъа гёрмекли язывчуларыны асарларына тергев берген. Атасыны таъсири булан Буниямин Гьажиев тюрлю-тюрлю илмуланы билмеге тарыкъ экенликни англагъан.

1912-нчи йылдан 1919-нчу йылгъа ерли ол Темирханшурада училищеде охугъан ва ону бек яхшы къыйматлар булан битдирген. Шо девюрге гёре Буниямин Гьажиевни яхшы билими болгъан.

Ватандаш даву битген сонг, шагьарны билимли яшёрюмлерини арасында комсомол гьаракаты генг кюйде яйылгъан. 1922-нчи йыл Буниямин Гьажиев Буйнакск шагьарны комсомол къурумуну члени бола, Къазаныш, Муселемавул, Капиркъумукъ, Буглен, Жюнгютей юртларда ва шолай да башгъа ерлерде совет гьакимлигини идеяларын пропаганда эте. Ону партияны Дагъыстан област комитетине ишге де алгъанлар. Ол мунда 1924-1925-нчи йылларда гьисапгъа алыв бёлюкню заведуюшийи болуп ишлеген.

20-нчы йылларда Дагъыстан учун яхшы гьазирлиги булангъы педагогика кадрлар бек къуллукъ этген. Олар Дагъыс­танны шартларында, дин чалышывчуланы гючлю таъсири бар юртларда билим беривню масъалаларын чечмеге тарыкъ болгъан. 1925- нчи йыл Буниямин Гьажиев Моск­вада Крупскаяны атындагъы коммунист академиясына охума тюшген ва 1929-нчу йыл уьстюнлю кюйде охувун тамамла­гъан. Коммунист тарбияны академиясы шо йылларда Москвада идеология ябушувну центрларындан бириси гьисаплангъан. Буниямин Гьажиев мунда 1926-нчы йыл коммунист партиягъа къабул этилген, троцкистлеге, Бухаринни якъчыларына къаршы чыгъывларда ортакъчылыкъ этген. Ол шо заман СССР-де социализм къурмагъа имканлы экенге, капитализм дагъылажакъгъа бютюн дюньяда коммунизм уьст гележекге инангъан.

Коммунист тарбияны академиясын битдирмеклик Буниямин Гьажиевни яшавунда агьамиятлы агьвалат болгъан. Республикагъа оьр даражада билими булангъы касбучу, билим беривню Дагъыс­тангъа бек тарыкълы масъалаларын чечмеге бажарагъан адам гелген.

1929-нчу йыл промышленностну, юрт хозяйствону, культураны оьсювюнде уллу алмашынывну йылы болгъан. Колхозланы къурувгъа байлавлу гьал айрокъда бек алышынгъан. Булай шартларда идеология, политика ишни агьамияты, газетлени, журналланы агьамияты артгъан. Къумукълар учун аслу печат къурал гьисапда «Ёлдаш» газет де чыгъарыла. ВКП (б)-ни он бешинчи съездини идеяларын, юрт хозяйствону коллективлешдиривню тарыкълыгъын, клас гьисапда кулакланы ёкъ этивню «Ёлдаш» газетни бетлеринде аянлашдырыв бек агьамиятлы масъала болуп токътагъан.

Булай четим масъалаланы чечмек учун газетге оьр даражада билими, англаву, гьазирлиги булангъы адам тарыкъ болгъан. Шону учун да Буниямин Гьажиев 1929-нчу йыл «Ёлдаш» газетни редактору этилип белгиленген. Мунда ол 1931-нчи йылны ахырына ерли ишлеген деп айтмагъа ярай. Шо йылланы ичинде газетни редакциясыны иши яхшылашгъан. Газетни бетлеринде охувчуланы тергевюн тартагъан агьамиятлы макъалалар чыгъарылгъан.

Партияны област комитети Буниямин Гьажиевни гьар гезик ишни лап да къы­йын, лап да жаваплы участкаларына бакъдырып тургъан. Ол оьр даражалы касбучу гьисапда шолай тарыкълы да болгъан. Неге тюгюл де, ону билим ва англав даражасына етишген кадрлар кёп болмагъан.

1931-1932-нчи йылларда Буниямин Гьажиев Дагъыстан китап издательствосуну управляюшийи болуп ишлеген, экономиканы, культураны, политиканы масъалаларына багъышлангъан китап­ланы чыгъарывну гьалын яхшылашдырывгъа аслам къошум этген. Шо девюрде цензураны токъташдырыв да башлангъан. Партия къуруму издательствода чыгъарылагъан китаплагъа гючлю тергев бакъдыргъан. Сталин: «Уланы атасы учун жавап бермей», –деген. Шо вакътиде партияны ёлбашчылары, гьукуматны вакиллери айтагъан сёзлер де, этеген ишлер де бир-бирине къыйышмайгъаны белгили. Аталары учун яшлары жавап береген гезиклер де кёп болгъан.

Буниямин Гьажиевге де 1932-нчи йыл оьзюню 1918-нчи йылда гечинген атасы учун жавап бермеге тюшген. Ону партиядан тайдыргъанлар, башгъа якъны, «ятланы» арасындан чыкъгъаны саялы, атасы таржумачы болгъан саялы, партиядан да, ишинден де тайдыргъанлар.

1932-нчи йыл Буниямин Гьажиевни янгыдан партиягъа алгъанлар. Ол 1933-нчю йылгъа ерли наркомпросну культура-ярыкъландырыв бёлюгюню заведуюшийи болуп ишлеген.

1933-нчю йылда ону яшавунда агьамиятлы агьвалат болгъан. Буниямин Гьажиевни Дагъыстан пачалыкъ педагогика институтуну директору этип белгилегенлер. Мунда оьр даражалы касбучулар гьазирлевге уллу жаваплылыкъ булан янашмагъа тарыкъ болгъан. Коммунист тарбиялавну академиясында алгъан билимлери Буниямин Гьажиевге, озокъда, бек яхшы кёмек этген. Ол билимлерин къолламагъа белсенген. Аз заманны ичинде, Дагъыстанны шартларын да гьисапгъа алып, педагогика кадрланы гьазирлевню камиллешдиривге кёп къошум болдургъан.

1934-нчю йыл Дагъыстанда дагъы да гьызарлавлар гючленген. Революциядан алдагъы йылларда учитель, врач, инженер болуп ишлегенлени де, гьар тюрлю къуллукъланы кютгенлени де партиядан тайдырып, ишинден тайдырып тербегенлер. Олар душманлагъа гьисаплангъан. Буниямин Гьажиевге дагъы да атасы загьматчы болмагъан деп айып салынгъан. Буниямин Гьажиев, институтну директору гьисапда, охув бёлюкню заведующийи этип ишге Сайит Омаровну алгъан болгъан. Натижада партияны члени тюгюл Сайит Омаровну ишге алгъаны саялы айыплангъан. Дарги округну школаларында учитель болуп ишлеген Сайит Омаров – 50–70-нчи йылларда Дагъыстан пачалыкъ университетини педагогика кафедрасыны заведующийи болуп да чалышгъан адам..

Шо заман Буниямин Гьажиевни ишинден тайдырмакъ учун дагъы да себеплер табылгъан. Полковникни къызы Лачуева, кулакны уланы Гьажиев, сатывчуну къызы Шмульковская институтда охуйгъанлыкъ да шолай себеплер деп гьисаплангъан. Огъар институтну «ят» адамлардан толтуруп къойгъан деп айып салынгъан.

1939-нчу йылдан 1942-нчи йылгъа ерли Буниямин Гьажиев учителлени камиллешдиривню институтуну директору болуп, 1942-1943-нчю йылларда Буйнакск шагьарда 5 номерли школаны директору болуп ишлеген. Сонг ол партийный ишге чыкъгъан, партияны Буйнакск район комитетини инструктору болуп ишлеген. Огъар 1947-нчи йыл берилген партия якъдан къыйматлавда характеристикасында булай айтыла: «Гьажиев Буниямин Абдулкъадырович политика якъдан билимли, партия-совет ишин бажара, оьзюню идея-политика даражасын артдырывну уьстюнде токътавсуз ишлей».

Буниямин Абдулкъадырович Гьажиев 1957-нчи йыл гечинген. Дагъыстанны тарихинде ол белгили къошум этген, таъсирли, англавлу, билимли адам гьисапда къурдашларыны, иш ёлдашларыны эсинде даимге къалгъан.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля