Транспорт комплексни оьсдюрювню масъалалары


Базар аралыкълар оьмюр сюреген девюрде экономиканы ва яшавну оьсювюнде транспорт комплексни асувлу кюйде пайдаландырывдан кёп зат гьасил бола. Айтмагъа сюегеним, транспорт къуллукъсуз гьалиги заманда бир иш де алгъа бармай. О саялы да къоллавчулар этилинеген къуллукъланы оьлчевлерине ва сан янына бойсына, ян тарта демеге ярай. Неге десегиз, англавлу къоллавчугъа даражасы осал онгайлыкъдан толу къуллукъ битмейгени де ачыкъ.


 

Онгайлыкълар имканлыкълар да бере


 


Арт вакътилерде бизин республикабызда транспорт комплексини оьсдюрювню масъаласына байлавлу болуп генгешлер, «дёгерек столлар», халкъара оьлчевюнде Каспий ягъадагъы пачалыкъланы вакиллерини ёлугъувлары оьтгерилегени де негьакъ тюгюл. Шону учун юрюлеген гьаракатда Дагъыс­тангъа да артда къалмагъа тюшмей. Республикабызны социал-экономика оьсювюню кёп йыллыкъ болжалгъа белгиленген хас стратегиясында да транспорт комплексини жыйымыны оьсювюне айрыча агьамият бериле. Неге десегиз, бизин республикабыз ич транспорт имканлыкъланы къоллап, гьар тюрлю юклени ва адамланы ташывда этеген хайыры тёбен даражада къалып турагъаны ойлашмагъа борчлу эте.



Озокъда, шону учун инг башлап ёлланы сан яны акъсамасын учун тийишли чараланы гёрюп, гьар тюрлю онгайлы шартланы болдурмаса бажарылмай. Айтмагъа сюегенибиз, ёллардагъы транспорт ва адамланы юрюш низамы тергевсюз кюйде къалма ярамай. Ёгъесе, ёлларда аманлыкъ болдурулмаса, хайырны орнуна, тас этивлеге тарыжагъыбыз шекликни тувдурмай. Шону оьзю заман да гьар гюн, гьар жума, ай чыгъарылагъан гьасиллер де ачыкъ этип гёрсете.


 

Юрюшню низамын къорума тюше


 


Биз уьстде де эсгерген кюйде, ёллардагъы юрюшню низамын къоруп сакълав транспорт къуллукъланы оьсювюнде айрыча ер тутмаса болмай. Аманлыкъгъа къоркъунчлукъ тувулуна, къоллавчулар тас этивлеге тарый. Шону алдын алывну масъаласы да транспорт комплексини оьсювюнде айрыча хат булан эсгериле.



Бизин республикабызда ёллардагъы юрюшюню низамын къоруп сакълавну, аманлыкъны болдурувну натижалары нени гёрсете? Гьали- гьалилерде шогъар байлавлу болуп оьтгерилген генгешде Дагъыстанны башчысыны къуллукъларын заманлыкъгъа кютеген Владимир Васильев, ДР-ни Гьукуматыны Председатели Артём Здунов гюнлюк низамгъа салынгъан масалагъа байлавлу болуп гьар тюрлю министерликлени, тармакъланы, муниципал къурулувларыны, илмуну, далапчылыкъны башчылары ва къуллукъчулары булан бирликде ёллардагъы къоркъунчлу гьалланы нечик эбинден гелмеге болагъаны гьакъда пикру алышдырды, оланы таклифлерине тынглады.



– Ёллар гьар къайсыбыз учун да яшлар табагъан уьйлерден башлана ва гьарибизни ахыр ёлуна да узата, – деди, генгешни ортакъчыларына оьз пикруларын малим эте туруп, Дагъыстанны Башчысыны борчларын заманлыкъгъа кютеген Владимир Васильев. – Айтагъа­ным, бизин яшавубузда оланы агьамияты уллу. Муна шо саялы да Россияны Президенти Владимир Путин де бизин уьлукебизде салынгъан ёлланы оьлчевлери булан дазуланмайлы, оланы къадарын 2 керен артдырмагъа гереги гьакъда тийишли пачалыкъ къурумланы ва муниципал къурулувларыны алдына борчлар да салгъаны негьакъ тюгюл. Янгыз ёлланы яхшылашдырыв булан иш битмей, ёллар айлана якъдагъы оьсювню аслу шарты да болма тюше. Демек, ёллар адамланы яшавлукъ талапларын кютювге чыгъарывгъа болушлукъ эте, экономиканы оьсювюне имканлыкълар ярата.



Тек не этерсен, гьалиги заманда бизин республикабыздагъы ёлланы имканлыкълары асувлу кюйде ерли халкъны пайдасы учун осал къоллана. Шо саялы да ёллардагъы транспортну ва адамланы юрюшюню низамы бузулагъаны, тас этивлер ачыкъ этип гёрсете. Артдагъы маълуматлар малим этеген кююнде, ГАИ-ни токъташдырывуна гёре, бизин республикабызда ёл юрюшню низамы бузулагъаны саялы ва шолай да ёлланы бузукълугъу себеп болуп хатабалагьлагъа тарып, йылны башындан тутуп, 875 адам яралангъан, 16- адам оьлген. Лап да яманы – шоланы арасында яшлар да бары. О саялы да ёлларда болагъан хатабалагьланы алдын алывну янгыз ГАИ-ни къуллукъчуларына инанып къоймайлы, гьар агьлюде, иш ерлерде, охув ожакъларда ёл юрюшню ортакъчыларыны барысын да къуршап, комплекс къайдада чаралар оьтгермесек, артып барагъан тас этивлени алдын алмагъа четим болажакъ.


 

Бузукъ ёлларда низамны болдурма къыйын


 


Биз уьстде де эсгерген кюйде, ёлланы оьлчевлерин артдырыв булан дазуланмайлы, оланы асувлу кюйде пайдаландырмакъ учун гьар тюрлю онгайлыкъланы болдурув гьажатлы. Неге десегиз, яяв юрюйгенлени йимик, гьайдавчулар да хатабалагьланы къадарыны артагъанын ёлланы, орамланы бузукълугъу булан байлай. Уьстевюне, ерлерде ёл низамны юрюшюн къорув учун гёрсетив алатлар, къураллар ва оьзге къуллукълары етишмейгенлиги республикабызны шагьарларында ва районларында хатабалагьлагъа имканлыкълар ярата… Не этмеге герек?



Уьстде де эсгерилгени йимик, Дагъыстан оьзюнден гьар тюрлю уллу агьамияты булангъы денгиз, темир ёл, гьава транспорт ёллар оьтеген онгайлы республика гьисапда танывлу. Каспийден таба беш тюрлю пачалыкълар булан денгизден таба транспорт байлавлукъланы юрютмеге имканлыкълар бар. Темир ёл, «Кавказ» деген уллу ёл да «Темиркъазыкъ-Къыбла», «Гюнбатыш-Гюнтувуш» транспорт коридорну имканлыкъларын пайдаландырывда аслу ерни тута демеге ярай.



Дагъыстанны транспорт ва ёл хозяйство министри Шерухан Гьажимуратов малим этеген кююнде, шолай уллу имканлыкъланы къоллавну яшавгъа чыгъарылыву гьалиги заманда юрекни рази къалдырмай. Шону учун артдагъы вакътилерде бизин республикабызда ёлланы къурувгъа ва орамланы ярашдырывгъа янашывну алышдырмаса бажарылмай. Неге десегиз, бузукъ ёлларда транспортну ва адамланы юрюшюню низамын къорумагъа къыйын. Уьстевюне, онгайлыкълары осал даражадагъы ёллар булан тыш пачалыкълар булангъы транспорт байлавлукъланы да бузукълашдыра. Натижада, къоллавчулар: айрыча адамлар, къурумлар транспорт къуллукъларындан къыйыкъсытыла.



Озокъда, транспорт комплексни оьсдюрюв пачалыкъ агьамияты булангъы уллу масъала санала. Шону гьисапгъа алып, гьалиги заманда узакъ къалмай пачалыкъ оьлчевюнде транспорт-логистика къуллукъланы-онгайлыкъланы болдурувну гёз алгъа тутуп, РФ-ни Президентини янында Пачалыкъ Советни генгешин оьтгермеге умут этиле.Шогъар гьазирлик гёрюв булан янаша бизин республикабызда тыш транспорт байлавлукъланы оьсдюрювню уьстюнде юрюлеген ишлер де тергевню тартмай болмай.



Маячылагъа да ёллар гьажатлы


 


Сынав ташдырагъан кююнде, гьалиги базар аралыкълар оьмюр сюреген девюрде маячылар агьамиятлы проектлени яшавгъа чыгъарывда транспорт ёлланы, онгайлыкъланы даражасына айрыча тергев бакъдырагъаны англашыла. Тюзюн айтсакъ, савлай уьлкеде йимик, бизин регионда да ёлланы гьалиги гьалы транспорт къуллукъланы толу кюйде яшавгъа чыгъармагъа имканлыкъ бермей. Шону гьисапгъа алып, бизин респуб­ликабызда артдагъы вакътилерде оьтгерилеген чаралар тергевню тартмай болмай.



Гертиден де, маячылагъа да харжын асувлу кюйде къолламакъ учун ёллар гьажатлы. Бугюнлерде Тюркмен Республиканы хас делегациясы-маячылары Дагъыстанда болувунда тыш байлавлукъланы болдурувда транспорт комплексини оьсювю нечик агьамиятлы экени гьакъда оьз пикруларын малим этди. Ахырында Магьачкъала денгиз портну имканлыкъларын къоллап, эки де пачалыкъны арасында мал айландырывну натижаларын белгили кюйде артдырмагъа токъташды. Неге десегиз, сув транспорт къоллавчулар учун оьзгелери булан тенглешдиргенде, хыйлы учуз токътай. Демек, хайырлы. Шолайлыкъда, иш ерлер ачыла, налогланы башын толтурувгъа лайыкълы къошум этиле. Гьар тюрлю бюджетлер жыйылагъан налоглар толумлашса ва гьар тюрлю къуллукълар учун белгиленеген харжлар асувлу кюйде пайдаландырылса, ерли экономика ва адамланы яшаву да яхшылашмагъа башлай.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля