Алтынчы Артлух тавдан артылып…


Уллу болма, уллу болма талпынадыкъ биз,


Лепекесиз, оьрюм чачсыз юрюме сююп,


Гьали буса тамазалар, баживлербиз биз,


Юрегибиз яш йыллагъа талпына, гююп.


 


(Гёчюрген М. Аскеров)


 


Гьар адамны да яшав ёлунда оьзюню сырлы ерлери бола. Олар дазу белгилер йимик терс, айланч сокъмакълардан къоруп, бизге тюз ёлланы гёрсетедир. Шолай юрегине ювукъ ерлеге гене къайтып гелсенг, топуракъ да башгъачалай гёрюне, от-орман да оьтесиз яшыл, кёк де тамаша ачыкъ сезиле, гюнеш оьзю де айрыча исси шавлаларын яягъандай бола. Олай ерлерде адам юрек парахатлыгъын таба, татли ойлагъа, умутлагъа бата яда буса, яшлыгъыны эсделиклерине чомулуп, атылып-чабып ёнкюме сююп гете. Шолай гьар кимни де яшав майданчасы школадыр деп эсиме геле.



Гертиден де, йыллар гетип, оьзю охугъан школаны ичине гиргенде, “оьзюню” класын табып, “оьзюню” партасыны артына олтургъанда, адам заманлыкъгъа уллулукъдан гьайсыз-къайгъысыз яш заманына гёчедир. Неге болмасын да, башлап школада тюгюлмю биз биринчилей къурдашлар тутгъаныкъ, уллулагъа абур-сый этме герегин танглагъаныкъ, биринчилей яш юреклерибизге сююв отлар къабунгъаны? Нечесе йыллар гетип де, кёплери булан ювукълукъ да уьзюлмей, яшда къабунгъан сююв отланы гююк ийислери янгырып, гьали де гьис этилине.



Шогъар байлавлу болуп мен Хамаматюртдагъы 1-нчи школаны битип чыкъгъан охувчуланы ёлугъувларыны гьакъында сёз айтма сюемен. Бу ёлугъувлар Хамаматюртда 1958-нчи йыл башлангъан ва гьалиге ерли янгылмай юрюлюп тура. Гьар 5 йылда бир класда охугъан яшлар-къызлар май айда “ахырынчы зенг” болагъан гюн школаны абзарына жыйылалар.



Ёлугъувланы 1958-нчи йыл кюрчюсюн салгъан–хыйлы йыллар Бабаюрт районну ветуправлениесини начальниги болуп ишлеген, Россиияны ат къазангъан ветеринар врачы Инив Рашитханович Алимхановну сиптечилиги булан шулай ёлугъув юртда биринчилей оьтгерилген. Ондан сонг олар адатланып да къалгъан.



Бу йыл буса школада 1958-нчи йылда 10 класны тамамлагъан охувчулар школаны битгенини 60 йыллыгъын оьтгердилер. Бу ёлугъув –оьтесиз гьайран, унутулмас ва сукъланардай агьвалат! Школаны абзарына “охувчулардан” биринчи болуп Хасавюрт ОВД-ни Ветеранларыны советини председатели, ДР-ни МВД-ни ветеранларыны члени, Дагъыстанны ат къазангъан юристи подполковник Абдулвагьит Абдуллатипович Арзулумов гелди. Ёлугъувну ол оьзюню бойнуна алып, бу жыйын ону гьаракаты булан оьтгерилди. Бираздан сёйлешинген замангъа къалгъан “охувчулар» да жыйылма башладылар. Къайнар саламлашгъан, исси сорашгъандан сонг ёлугъув арив безенген столланы артында узатылды.



Ёлугъувну ача туруп, Хамаматюртну 1-нчи школасыны директору Ибадулла Черивмурзаев жыйылгъанлагъа узакъ оьмюр, савлукъ ёрады, баракалла билдирди. Булай ёлугъувланы яшёрюмлени охутувда ва тарбиялавда эпсиз бек агьамияты барны эсгерди.



Башлапгъы сёз берилген юрт хозяйство илмуланы кандидаты, юрт хозяйство академияны деканы Багьавдин Къагьруманов яшав ёлуну, Хамаматюртда совхозну директору болуп ишлегенде етишген уьстюнлюклени гьакъында хабарлады, жыйынны онгаргъанлагъа баракалла билдирди.



Абдулвагьит Арзулумов оьзюню сёзюнде школадагъы заманын эсге алды, оьзлеге дарс берген муаллимлеге разилигин билдирди. Хамаматюрт школаны биринчи директору Къайрав Къагьрумановну, оьзлени биринчи муаллими Али Аскеровну, Абдулвагьапны, Магьаммат Черивмурзаевни, Абдурагьим Хасакъовну, клас ёлбашчысы Савелий Кимни ва башгъаларын эсгерди. Оланы тарбиялаву болмагъан буса, оьзлер булай оьр уьстюнлюклеге етишмес эди деген ойну аян этди.



Сёзюню ахырында А. Арзулумов школагъа ва бары да жыйылгъанлагъа оьзю язып топлашдыргъан, басмадан чыгъаргъан “К 60-летию выпускников Хамаматюртовской средней школы” деген китапланы савгъат этип тапшурду. Китапда Хамаматюрт орта школаны ва класны бары да охувчуларыны гьакъында суратлары да булан айры макъалалар бар.



Хамаматюрт орта школада 40 йыллар орус тилден дарс берип тургъан загьматны ветераны Касийра Магьамматовна Зулумханова жыйылгъанлагъа школа къурдашларына багъышлангъан оьзюню шиърусун охуду. Ёлугъувну узагъында дагъы да сёйлевлер, къутлавлар болду, масхаралар этилди, йырлар йырланды.



Тамаша тюгюлмю, 80-ге тармашгъан агъавланы, баживлени ругьуна, яшавну ал байрагъын къолундан тюшюрмей турагъанлыгъына гьайран боласан! Яшав оланы якъ-якълагъа чачгъан, олар къыйынлыкъланы ва тынчлыкъланы, къайгъыланы ва сююнчлени толкъунуна чомулгъанлар. Амма барысы да “Яшав” деген экзаменни оьр къыйматгъа берип бажаргъанлар! Шогъар да, мен ойлашагъан кюйде, кёбюсю гезиклерде “школа къурдашлыкъ” себеп болгъандыр.



Булай ёлугъувланы бирдагъы-бир тарбиялав ёлунда оьтесиз маънасы бар. Охувчу яшлар о гюн оьзлерден уллу наслуланы гёрюп, олар булан лакъырлаша туруп, оьзлени “гележегин” гёз алгъа туталар. Неге тюгюл, 60 йыллыкъ девюрден олагъа салам берегенлер тюрлю-тюрлю касбуланы есилери: бириси МВД-ни подполковниги, бирдагъысы – оьр охув ожакъны деканы, илмуланы кандидаты, бириси – Дагъыстанны ат къазангъан врачы, Дагъыстанны ат къазангъан муаллими, инженер, энергетик ва башгъалары. Олагъа ошама къастлыгъында охувчулар билимин де артдырар, низамын да беклешдирерлер.



Гьалиден он йыл алда, 2008-нчи йылда, булар школаны битгенини 50 йыллыгъына багъышлангъан ёлугъув да оьтгерген эди. О жыйын да шатлы ва татывлу кюйде оьтдю. Гьали буса биз, олардан йыллары гиччи наслулар, бизин агъавлагъа, баживлеге арадан бирдагъы он йыл гетип, олар 70 йыллыгъына бары да жыйылма насип болсун деп ёрайбыз! Алдында башыбызны ийип, биз бугюн олагъа узакъ оьмюр, савлукъ ва арты битмейген сююнчлер ёрайбыз!



Макъаланы битдире туруп, мен 2016-нчы йыл Хамаматюрт орта школаны битгенини 40 йыллыгъына багъышлагъан Абидат Алиевна Бийтемированы (Аскерова) шиърусун гелтирме сюемен. Юрекни терен тамурларындан чыкъгъан бу шиъру бары да “школа ёлугъувлагъа” къыйышывлу ва гелишлидир.


 


Юрекде яшлыкъ яйнай…


Ата юртум ерлешген


Терик ягъа боюнда.


Яшлыкъда гёрген затлар


Къалды мени оюмда.


 


Танг булан сукъланадыкъ


Тангчолпанны тангына.


Ахшам чакъ бёленедик


Эл туварны чангына.


Яланаякъ чаба эдик


Яшыл отну уьстюнде,


Яшлыгъым эсге гелсе,


Сав къаркъарам кюстюне.


 


Нечик сюйкюмлю къызлар –


Балкъып чыкъгъан ай йимик,


Уланлар да къурч эди


Гюз семирген тай йимик.


 


Акъ болса да башларыбыз,


Уьйленсе де яшларыбыз,


Гьар йыл гелгенде май ай,


Юрекде яшлыкъ яйнай…



 

Мурат Аскеров.

СУРАТДА: (солдан онггъа) Исмайыл Зауров, Мухтарпаша Байболатов, Багьавдин Кагерманов,Абдулвагьит Арзулумов, Умарпаша Мусакаев, (олтургъанлар) Умухан Казанбиева-Алимханова, Гьадия Шахтемирова, Касийра Зулумханова, Гьадия Умаханова, Аплисхан Казанбиева.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля