Къонакълыкъ бизин халкъны кюрчюсюдюр

   

Пятница, 27.04.2018г. — «ЁЛДАШ».


Мен, Максалина Жамалутдинова, январ айны 19-нда чыкъгъан «Ёлдаш» газетдеги 5-11 класларда охуйгъан охувчу яшланы алдына салынгъан яратывчулукъ конкурсну охугъан сонг, мен де уллатам Б. Абакаров бизге оьзюню атасы Идрисни гьакъында хабарлагъан тюрлю хабарларыны гьакъында язма токъташдым.


 


Уллатам Б. Абакаров 1934-нчю йыл Къакъашураны Хурса тирменлеринде тувгъан. Ол оьзюню яш йылларындан бугюнге ерли гёрген ва ортакъчылыкъ этген къонакълыкълар гьакъда бизге бал татывлукъда хабарлай ва олай къонакълыкълар яшавда дослукъ ва агъалыкъны уллу пайдасы барны англата. Шо саялы болма ярай, биз де, ону яшлары, яшларыны яшлары ва оланы да яшлары, къонакълыкъны айрыча кёп сюебиз ва къонакълыкъда болма, шолай да къонакъланы къаршылама гьаракат этебиз.



Уллатабыз Хурсада тувгъан ва оьсген. Оланы уьйлери ерлешген ал вакътилерде тавдан тюзге, тюзден тавгъа яяв, эшеклер, къачырлар ва атлар булан юрюйген Хурса къакъадагъы сокъмакъланы ва ёлланы ягъасында. Онда 1976-нчы йыл болгъунча оьзенден акъырып, «Чагь-Чагь» булакъны суву агъа болгъан. О сув бугюн уллу базыкъ быргъылар булан гелип, бизин юртну, Къакъамахини ва птицефабриканы сув булан таъмин эте.



Уллатам хабарлайгъан кюйде, давдан алдагъы, давну ва давдан сонггъу йыллар шо ерде эсгерилген тавгъа, тюзге юрюйген халкъ буларда къонакълыкъ этмесе бажарылмай болгъан. Себеби, къышлар сувукъ ва терен къарлы бола болгъан. Уьйлер де о заман гиччи этиле болгъан, исси этип болмайгъаны саялы, уьйлер аз исси бола болгъан.


 Отбаш буса уьйню ичине исивюн аз берип, ялынны сан яны тюнгюлюкден оьрге, къыргъа чыгъа болгъан. Ашамлыкъны къытлыгъына да къарамайлы, къонакъланы ашата болгъан. Къонакълар ашагъан сонг уьйде барысына да ер ёкъгъа, лапачанларына, ямучуларына, тонларына чырмалып догъада (коридорда) ята болгъан.


 Эшеклерин, атларын ва къачырларын буса, ем де салып, сыртларына кийизлер, ювургъанлар байлап, абзарда къоя болгъан. Булай намусланы о йылларда ким буса да кютюп болмай болгъан. Неге тюгюл де, кёп ягьлы адам болмаса, бир гече тюгюл, бир ай тюгюл, гьар йыл шолай намусланы кютюп гелген бизин халкъыбыз, шоланы арасында муна мени уллатамны атасы ва анасы да болгъан.



Орус тил яйылгъынча бизин Дагъыстанда халкъны арасында къумукъ тил къоллана болгъан. Шо саялы тезги йылларда тил уьйренсин деп яшларын къонакъларында йыллар булан къоюп гете болгъан. Муна шолай туруп къумукъ тил уьйренген, бугюн буса «Новый Костекде» яшап турагъан уллулардан бир нечеси бар. Оланы кёплери оьлген, тек къалгъанларыны арасында о юрт­ну устазы Магьамматгьажи де бизде туруп къумукъ тил уьйренген эди дей.


 Гьар-бир затны къытлыгъын гёрген ва шо йылларда юрюлген къонакълыкъны татыву ва маънасы кёп. Уллатабыз Бийгиши, къонакълыкъ заманлагъа гёре юрюлген ягьны англата. Оланы маънасы къытлыкъ, токълукъ ва барлыкъ булан байлангъан. О бары зат къыт девюрде бирев биревсюз яшама къыйын болгъан. Сонг, заман гетип, колхозлар, совхозлар бай болуп, халкъы да эркин яшама башлагъан сонг, къонакълыкълар да башгъача юрюлме башлагъан деп хабарлай уллатам.



Гьалиги янгы девюрде гьар адамны къолунда телефон. Къонакъларына, дос-къардашларына барма сюйсе, бек юрюйген машинлер. Барсанг, гелсе, къонакълагъа тюрлю-тюрлю ашлар этив, столлардагъы тюрлюлюк, аш-сув этеген къураллар, къайсын бирин айтайым, эркинлик. Бары зат бар. Биргине-бир дослукъ, агъалыкъ, гьюрмет аз гьалиги адамланы арасында. Шо саялы, биз барыбыз да бир йимик, уллулар айтагъан ва этеген кюйде, къонакълыкъны, дослукъну, агъалыкъны, бир-биревге этеген эдепни, гьюрметни янгыртма герекбиз. Чай ичме сюегенге татли бал тарыкъ йимик, бугюн дюньядагъы халкъгъа дослукъ, агъалыкъ ва гьюрметли яшав тарыкъ.



 

Максалина ЖАМАЛУТДИНОВА,

10-нчу клас.


Къакъашура юрт.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля