Ол эсибизде яшажакъ

   


Зубайыл Хиясов тувгъанлы – 80 йыл


 

Тюнегюн, февраль айны 28-нде, Къумукъ театрны уллу залы къаравчулардан толгъан эди. Олар мунда пагьмулу режиссёрубуз, Дагъыстанны инчесаниятыны ат къазангъан чалышывчусу Зубайыл Жанбекович Хиясов тувгъанлы 80 йыл битегенликге байлавлу оьтгерилеген эсделик ахшамгъа жыйылгъан. Бу эсделик ахшамны Дагъыстанны халкъ артисти Имам Акавутдинов уста кюйде юрютдю. Ол бир башлап къаравчулагъа сагьнадагъы экранда гёрсетилежек документли фильмге къарамакъны таклиф этди.


 


Экранда режиссёрубуз сав заманда оьтгерилген гьар тюрлю яратывчулукъ ёлугъувлар, ону сёйлевлери, чебер кюйде шиърулар охуйгъаны гёрсетилип йиберди. Иш ёлдашлары, къурдашлары, лакъырлашывлар… Зал толгъан халкъны авадан пайы Зубайылны яхшы таныгъаны билине, ону булангъы ёлугъувлар, лакъырлар эсине гелип, юреклери жымырлай. «Гьай аман», – дей алдымда олтургъан ёлдаш. «Тез гетди. Шунча да пагьмулу адам арабыздан тез гетди хари». Ол экранда шиъру охуйгъанына тынглап, къатынгиши гёзьяшларын сибире. Мени къаравумну эслеп: «Сав заманы гёз алдыма гелип къалды чы», – деп бурула. Эсделик ахшам юрюлген уьч сагьатны узагъында «гьай аманлар» кёп айтылды.



Экранда Зубайылны яшавуну мюгьлетлерин гёрсете туруп, иш ёлдашларына да сёз бериле. Бу документли фильмни «Заманлар гетер, халкъ гетмес» деген берилишни редактору Иса Агьматов онгаргъан. Ол оьзю де Зубайылны яшавуну, яратывчулугъуну гьакъында сёз юрюте, аралашдырып, режиссёрубузну иш ёлдашларына да сёз бере. Театрны баш художниги Набиюлла Бамматов юртлусу, къурдашы Зубайыл булан бирче ишлеген кюйлени, спектакллени нечик салагъанны гьакъында хабарлай. Ондан сонг театрны баш режиссёру Ислам Казиев Зубайыл булангъы иш аралыкъланы, яратывчулукъ аралыкъланы эсге ала. Театрны адабият бёлюгюню ёлбашчысы Багьавутдин Гьажиев режиссёрубуз булан ишлеме, ону булан лакъыр этме, гьар тюрлю масъалаланы чечме тынч болгъанны, ол коллективни арасында абурлу-сыйлы, англавлу адам болгъанны эсгере. Фильм битген сонг къаравчулар разилигин билдирип харс урдулар. Эсделик ахшамны юрютювчю театрны чебер ёлбашчысы Айгум Айгумовгъа сёз берди.



–Бугюн биз ювукъ къурдашыбыз болгъан пагьмулу режиссёрубуз Зубайылны эсделик ахшамына жыйылгъанбыз. Ону булан мен кёп тезден танышман. Москвада 1968-нчи йылда бирче охудукъ. Институтну битдирдик. Бирче Къумукъ театргъа да гелдик. Ол инчесаниятгъа юреги авруй­гъан, нече де ону гьайын этеген улан эди. Ону актёр касбудан эсе, режиссёр касбугъа юреги бек ава эди. Спектакллер салмагъа кёп сюе эди. Артист гьисапда бажарывлу кюйде ойнама да ойнай эди. Театрда ишлей туруп ол Азербайжангъа охума гетди. Режиссёр касбугъа да уьйренип, театргъа къайтды. Ону биринчи диплом спектакли Мустай Каримни пьесасына гёре салгъан «Ай тувгъан гече» эди. Шону булан ол къумукъ халкъгъа оьзюн режиссёр гьисапда танытды. Къумукъ театргъа янгы режиссёр тувгъан дедилер. О заман театрны режиссёру Рустам Алиевич эди. Ол Зубайылны гьаракатын арив къабул этди. Спектакллер сала туруп, Зубайыл бай сынав топлады. 1968-нчи йылдан 1981-нчи йылгъа ерли ол театрны баш режиссёру болуп ишледи. 1981-нчи йылдан 88-нчи йылгъа ерли Дагъыстанны маданият минист­рини заместители болуп чалышды. Сонг театргъа къайтып эки йыл баш режиссёр болуп турду. 90-ынчы йылларда Дагъыс­тан радиону къумукъ берилишлерини старший редактору болуп ишледи. Оьзю театрда баш режиссёрну къуллугъун кютеген заманда 80 спектакль салды. Ону бу гьаракаты айрокъда макътавгъа лайыкълы. Ондан къайры да, таржумачы гьисапда Зубайыл къумукъ театр учун тыш авторланы 30 пьесасын къумукъчагъа гёчюрдю ва оланы сагьнагъа да салды. Зубайылны гьар тюрлю якъдан пагьмусу бар эди. Шаир гьисапда «Язбашны бюлбюлю» деген китапны чыгъарып, охувчулагъа танывлу болду. Зубайылны бизин яш актёрларыбызны жыйып, айланасына алып, олар булан бир тил табып ишлеме усталыгъы бар эди. Ону яхшылыгъындан кёп-кёп актёрларыбыз къумукъ сагьнагъа арт бермей гьали де ишлеп тура. Зубайылны биз рагьмулу, ачыкъ юрекли, пагьмулу адам гьисапда даим эсде сакълажакъбыз.





«Ёлдаш» газетни баш редактору Камил Алиевге сёз берилди.



–Геч яхшы болсун, аявлу ёлдашлар. Бизин адабиятыбыз, инчесаниятыбыз артдагъы вакътилерде уллу тас этивлеге тарыды. Арабыздан Магьаммат Атабаев, Бадрутдин, оланы сыдырасына къошула­гъан бугюн биз эсделик ахшамын оьтгереген Зубайыл. Бираз алда эревюллю уланыбыз Абдуразакъ Марданович Мирзабековну эсделик ахшамына да шулай кёп халкъ жы­йылгъан эди. Арабыздан гетген эревюллю адамларыбызны эсгермек о бир женнетге чомулгъандай, гиргендей болмакъдыр. Аткъай агъавну адамгъа багьа берме тюшсе айтагъан эки сёзю бар эди. Бириси – «танг», бириси – «къыт» деген сёзлер. Зубайылгъа шо сёзлер бек къыйыша. Ол танг адам да дюр эди, къыт (дефицит) маънадагъы адам да дюр эди. Ондан къайры да, гьар тюрлю тармакъларда пагьмулу адам эди. Режиссёр да, актёр да, шаир де, журналист де болуп ким буса да ишлеп болмай. Таргъу шавхалланы гьакъында китабым чыкъгъанда, ол охугъан, таныш болгъан. Шогъар байлавлу берилиш де, фильм де этейик деди. «Муна бу йыл гюзде 1918-нчи йыл Бичераховну асгеринден бизин шагьарны азат этген тюрк асгерлер гелгенли юз йыл тамамлана. Оланы 70 адамы жан берип, Агъачавулну къабурларында гёмюлген. Шолагъа байлавлу берилиш ва фильм этмеге бизин борчубуз», – деди Зубайыл. Шолай этмеге хыялыбыз да бар эди, материаллар жыйма да башлагъан эдик. Яшавгъа чыгъарма насип болмады. Барыбызны да талчыкъдыргъан гюн гелди. Огъар ялгъан яла япдылар, террорчу этме къарадылар. Шо заманда Умалат Насрутдинов шо ишге къошулуп, огъар яла япма къоймады. Баракалла болсун огъар. Биз Зубайылны бу эсделик гюнюн оьтгермей къойгъан бусакъ, гюнагь алажакъ эдик. Бу ахшамны гьазирлегенлеге, оьтгергенлеге шу залда олтургъан барыбыз да баракалла билдирме герекбиз. Зубайыл бизге бирдагъы да къайтды. Бу ахшамны ону жаны биледир, жаны сююнедир. Ругьу шат болсун!



Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаев Зубайыл Хиясов булангъы ювукъ аралыкъларыны, яратывчулукъ аралыкъларыны гьакъында хабарлады ва бир шиърусун охуду. Къарабудагъгент районну администрациясыны башчысыны заместители Агьмат Гьажиев Къакъашура юртдан кёп пагьмулу шаирлер, язывчулар, Социалист загьматны игитлери чыкъгъанны ва районлулар да, савлай Дагъыстан да олар булан оьктем болагъанны айтды. Композитор Хизри Батыргишиев Зубайыл булан бирче янгы макъамланы уьстюнде ишлеген заманларын эсгере туруп, 12 спектаклге макъам язгъанны айтды.



Белгили режиссёрубузну 80 йыллыкъ эсделик, юбилей ахшамын оьтгермек учун ортакъчылыкъ этмеге районлардан да кёп къонакълар гелген эди. Буйнакск районну администрациясыны башчысыны заместители Гьажимурат Ражбутдинов, Хасавюрт райондан Гебек Къонакъбиев, Хумторкъали райондан Мадина Къанаматова районну башчыларыны атындан сёйледи, оьзлени ёравларын айтды.



Эсделик ахшамны экинчи бёлюгюнде бизин белгили йыравларыбыз Бурлият Элмурзаева, Умразият Арбуханова, Зайнап Абсаматова, Изамитдин Идрисов Зубайыл Хиясовну сёзлерине гёре йырлар йырлады. Къумукъ театрны белгили артистлери Басир Магьамматов, Тотуханым Осаева, Нариман Акавов Зубайыл Хиясов салгъан спектаклден Къайсар Къалабузаров сёйлейген гесекни гёрсетди.



Ахырында бу эсделик ахшамны оьтгеривде аслу къошум этген ва бойнуна алып айлангъан театрны баш художниги Набиюлла Бамматов, З.Хиясовну къардашы Жанбек Хиясов эсделик ахшамны гьазирлегенлеге, оьтгергенлеге атларын тутуп разилигин билдирди ва гелген къаравчулагъа баракалласын айтды.



Эревюллю, пагьмулу уланларыбыз унутулмай, оьсюп гелеген яш наслубузгъа да белгили болсун, уьлгю болсун, танылсын учун шулай эсделик ахшамланы оьтгермекни уллу агьамияты бар.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля