Нажмутдин Макъсутовну 90 йыллыгъына

 

Россияны ат къазангъан артисти мисгин Нажмутдин Алмакъсутович Макъсутовгъа бу йыл 90 йыл битежек эди. Ону ярыкъ келпетин, оьзтёрече пагьмусун, хас кюйдеги гьюрметлигин гёз алгъа гелтире туруп, мен К.С.Станиславскийни сёзлерин эсиме алдым. Ол булай язгъан: «Оьз­лени миллетини актёрлары яхшы салгъан ва ойнагъан яхшы милли пьеса халкъны яшавун бары да затдан яхшы да гёрсете».

Гертилей де, биз Нажмутдин Макъсутов ойнагъан спектакллени эсгерсек, шолай болуп да чыгъа. Ол яратгъан келпетлер барысы да десем, къопдурув болмас, къумукъ халкъны яшавун эпсиз яхшы гёрсете эди. Бу ерде айтып да къояйыкъ, Нажмутдин агъайыбыз янгыз Къумукъ театрны сагьнасында 100-ден де артыкъ келпетни яратгъан эди. Нажмутдин Макъсутов Къумукъ театрда 1952-нчи йылдан берли ишлей эди. 1955-нчи йылда ол Къумукъ театрда къурулгъан студияны уьстюнлю кюйде битдирген ва сагьнада ойнамагъа уллу пагьмусу барлыгъын аз заманны ичинде ачыкъ этип, режиссёрланы тергевюн тартгъан. Башлапгъы вакътилерде огъар гиччирек роллар, бара-бара буса уллулары да тапшурулма башлагъан. Оьзюню къаны­гъывлу ва намуслу загьматы булан Нажмутдин Макъсутов актёрлукъ касбусун йыл сайын камиллешдире. Сезондан-сезонгъа дегенлей актёр усталыгъын артдыра.

Нажмутдин Алмакъсутович къумукъ къаравчуну лайыкълы сюю­вюн кёп эрте къазана. Аз заманны ичинде сагьнаны устасы деген атгъа ес бола. Ол яратгъан гёрмекли келпетлени назик ерлерин алып, уллу усталыкъ булан ойнай. Артистни гьар янгы ролю ачыкъ келпет, мекенли суратлав болуп токътай.

В.Погодинни «Кремлни курантлары» деген пьесасында ярлыны, «Айгъазиде» Умалатны, В.Шекспирни «Лир пачасында» Глос­терни, Н.Гогольну «Уьйленивюнде» Кочкаревну, Эврипитни «Медеясында» Ясону, ­Мольерни «Скопенни пышдырыкъларында» Аргону ва кёп санавдагъы оьзге спектакллерде яратгъан келпетлери къаравчуланы эсинде къалгъан.

Нажмутдин комедия ва драма ролланы бир йимик пагьмулу ойнай эди. Ол музыканы яхшы англай эди, ону арив ангы да бар эди. Шону учундур, артдагъы йылларда ол агъачкъомуз согъуп радиодан берилеген йырларын кёп йырлайгъан болгъан эди.

Ол ишчи халкъ булан да кёп ёлугъа эди, олар булангъы ёлу­гъувларда янгы уьйренген йырларын йырлап ала эди. Ону игитликни ва намусну макътайгъан йырларындан къайры да, масхара ва сатира йырларына да халкъ кёп сююп тынг­лай эди.

Узакъ йылланы боюнда театрда ишлеген Мухтар Алиев Нажмутдинни гьакъында булай эсгере: «Бираз алъякъда биз «Эркеч Али» деген спектаклни салдыкъ. Наж­мутдинге де ойнама шо Эркеч Алини ролю берилди. Нажмутдин шо рольну янгы яратып шонча да инамлы ойнады чы, шондан сонг кёп­лер Нажмутдинни айрыча этеген болду. Оьзюню къылыкълары буса бютюнлей башгъа – сабур, саламат ва гьакъыллы адам. Наж­мутдин – режиссёр гёрсетген келпетни бир де бузмайлы, даим де пагьмусун оьр даражада сакълап ойнайгъан артист болуп танылды. Шолай артист экенни, айрокъда язгъы гастроллар арив гёрсете эди. Гастролларда гьар гюн бир спектаклни 50-нчи керен ойнайгъанда да, хыйлыдан берли ойнамайлы, сагъынып къалгъан спектаклни йимик, бар гючюн-пагьмусун салып ойнамакъ – Наж­мутдин Макъсутовгъа биринчи хас хасият эди».

Нажмутдин Макъсутов оьзюню ачыкъ ва таъсирли пагьмусу булан къаравчуланы 50 йылдан да узакъ заман къувандырып турду. Сагьна оюнну устасы Нажмутдин Алмакъсутович Макъсутовну ярыкъ келпети къумукъ халкъны эсинде даим яшажакъ ва о яратгъан келпетлер яш актёрлагъа уллу уьлгю болуп туражакъ.

 

Багьавутдин ГЬАЖИЕВ, Къумукъ театрны адабият

бёгюгюню ёлбашчысы.

СУРАТЛАРДА: Н. МАКЪСУТОВ гьар тюрлю ролларда.