Türk Dünyası’nın Öncüleri Konferansı — 6: Kumuk şair Zeynalabid Batırmurzayev


 

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı TÜRKSOY’da, doğumunun 120. yıldönümünde ünlü Kumuk şairi Zeynalabid Batırmurzayev anıldı.




TÜRKSOY, Türk Dünyası kültürü, sanatı, edebiyatına yön veren değerlerini tanıtmak amacıyla düzenlediği «Türk Dünyası’nın Öncüleri Konferansı» dizisinin altıncısını, doğumunun 120. yılında ünlü Kumuk şairi Zeynalabid Batırmurzayev’i ithaf etti.



TÜRKSOY Genel Sekreterliğinde , Genel Sekreter Düsen Kaseinov’un evsahipliğinde düzenlenen etkinliğe, Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Cumhuriyetinden Kumuk Türkçesinde yayınlanan “Yoldaş” gazetesi Baş Editörü Kamil Aliyev, “Tangçolpan” dergisi Baş Editörü Supıyanat Mamayeva, Kumuk Tiyatrosu Müdürü Skandarbek Tulparov, Halk Müziği Sanatçısı Osman İbrahimov, “Kafkasya’nın Çocukları” dans grubunun yanısıra, Türkiye’deki Kumuk Diasporası’nın temsilcileri ve çok sayıda davetli katıldı.



Etkinlikte yaptığı açılış konuşmasında TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, Kumuk halk şairi Zeynalabid Batırmurzayev’in, Kumukların ve genel olarak Dağıstan’ın 20. yüzyılın başlarında kültürel hayatında büyük rol oynamış bir şahsiyet olduğunu, Kumukça yazdığı şiirler ve yazıları ile Kumuk edebiyatının gelişimine büyük hizmet verdiğini vurguladı.



Şairin, genç yaşına ve zamanın zor siyasi koşullarına rağmen azimle ve yorulmadan yazıp-yarattığını ve toplum için faydalı olan işlerle de meşgul olduğunu kaydeden Kaseinov, Batırmurzayev’in, Dağıstan’da Kumuk aydınlarını bir araya getirerek ilk kez Kumukça edebi dergi olan “Tangçolpan” dergisini yayımladığını ve bununla da Kumukların edebiyatına, diline, aydınlanmasına ve genel olarak kültürünün gelişmesine emsalsiz bir katkıda bulunduğunu belirtti.



TÜRKSOY olarak, dilleri ve kültürleri tehlike altında bulunan halkların desteklenmesine özel bir önem verdiklerinin altını çizen ve Türk dilli halkların dillerinin ve kültürlerinin korunmasına ve yaşatılmasına çalıştıklarını kaydeden Kaseinov, “Üzülerek ifade etmek istiyorum ki, Kumuklar da dilleri ve kültürleri tehlike altında olan halklar arasındadır. Bu nedenle Kumukça yayınların sürdürülmesi ve Kumuk kültürünün yeni nesillere aktarılmasını bir insanlık vazifesi olarak görüyoruz” şeklinde konuştu.



Kaseinov, “Şairler insanlığın vicdanıdır. Zeynalabid Batırmurzayev Kumuk halkının sevincini, kederini, aşkını, muhabbetini en iyi anlatan kalemlerden biridir. Onu rahmetle yad ediyoruz” dedi.



Türkiye’de ve TÜRKSOY’da bulunmaktan ve Zeynalabid Batırmurzayev’i anmaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren “Yoldaş” gazetesinin Baş Editörü Kamil Aliyev, TÜRKSOY’un Türk halklarına yaptığı hizmetleri nedeniyle her zaman Kumukların gönlünde özel bir yere sahip olduğunu ifade etti.



Zeynelabid Batırmurzayev’i Kumuk halkının aydınlanmasındaki önemine değinen Aliyev, “Bugün, öncülüğünü ve editörlüğünü Zeynalabid’in yaptığı Kumukça yayınlanan “Yoldaş” gazetesi ve “Tangçolpan” dergisi yayın hayatlarında yeni sayfa açtı. 100 yılını kutlayan bu yayınlar, kuruluş dönemlerinde olduğu gibi Kumuk halkına hizmetlerine devam etmektedir. 20. yüzyılın başlarında Kumukça gazete ve dergilerinin yayın hayatına başlamasında önemli rol üstlenen Batırmurzayev’i bugün burada TÜRKSOY’un çatısı altında saygıyla anıyoruz.” diye konuştu.



1917 yılının Nisan ayında, Kumukların basın tarihinde önemli bir sayfanın açıldığını kaydeden Aliyev, o dönemki ismi «Zaman» ile yayına başladıklarını daha sonra ismi birçok kez değiştirilen ancak yayın hayatını sürdüren gazetenin günümüze kadar yaşamını sürdürmeyi başardığını ve «Yoldaş» adı ile faaliyetini sürdürdüğünü kaydetti.



Gazetenin 100 yıl boyunca Kumuk halkının bir yol göstereni, yoldaşı ve eğitimcisi gibi faaliyet gösterdiğini ve Kumuk halkını aydınlatma görevinin vazgeçmediği belirten Aliyev, ilk dönemlerde yalnızca Kumukların değil, Kuzey Kafkasya’daki Türk kökenli kardeş halkların da ortak gazetesi olduğunu vurguladı.



Zeynelabid gibi Kumuk halkının aydınlarını anmak ve tanıtmak için düzenlenen etkinlik nedeniyle TÜRKSOY’a teşekkürlerini ileten Kamil Aliyev, Kumuk Türklerinin Türk Dünyasının ayrılmaz bir parçası olarak kalacağını dile getirdi.



«Tan-çolpan» dergisi Baş Editörü, Dağıstan Halk Şairi Supiyanat Mamayeva, Türk Dünyası’nı bir çatı altında toplayan ve Türk Dünyası’nın evlatlarını, Kumuk halkının temsilcisi Zeynalabid Batırmurzayev gibi değerleri tanıtan TÜRKSOY’a teşekkürlerini iletti.



Batırmurzayev tarafından yayın hayatına başlayan «Tangçolpan» dergisinin okuyucuları adına TÜRKSOY ailesini selamlayan Mamayeva, derginin 100 yıllık bir yayın hayatını geride bıraktığını ve kurulduğu dönemde olduğu gibi bugün de halkını aydınlatmaya devam ettiğini belirtti.



Batırmurzayev’in yazdığı ve yayınladığı eserlerinde hep Kumuk halkının hislerine tercüman olduğunu, «Dil olmazsa millet de olmaz» diyerek Kumuk dilinin yaşatılması için mücadele ettiğini dile getiren Mamayeva, onun yazdığı eserlerin Kumukça’nın yaygınlaşması ve korunmasında çok önemli katkı sunduğunu vurguladı.




Etkinlikte konuşma yapan Skandarbek Tulparov, Zeynalabid Batırmurzayev’in Kumuk halkının aydınlanması ve Kumuk Tiyatrosunun yaratılmasındaki rolünden bahsetti. 20. yüzyılın başlarında Kuzey Kafkasya’da en yaygın konuşma dillerinden birinin Kumukça olduğunu dile getiren Tulparov, Batırmurzayev gibi aydınların girişimleriyle Dağıstan’da Rus dilli tiyatrolardan önce 1906 yılında Kumuk tiyatrosunun faaliyete başladığını vurguladı. Sovyet yönetiminin gelmesinin Dağıstan’ın kültür hayatına da etki yaptığını ve bir dönem faaliyetlerin durmasına neden olduğunu kaydeden Tulparov, daha sonra Rus tiyatroların kurulmasının ardından Dağıstan’ın halkları arasında ortak dil olarak kabul edilen Kumukça nedeniyle Kumuk tiyatrosunun yeniden faaliyete başladığını ifade etti.



Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Çetin Pekaçar Dağıstan’ın nüfus sayısına göre üçüncü büyük halkı olan Kumuk Türklerinin yüzyıllardır Kafkasların asli unsurları olarak kültürünü, geleneğini, dilini koruyarak günümüze kadar yaşattıklarını vurguladı. Kumukların tarihi ve kültürü hakkında katılımcılara bilgi veren Pekaçar, Kumuklar hakkında yaptığı araştırmalar ve Türkiye’ye göç etmiş Kumukların yerleşim bölgeleri hakkında açıklamalarda bulundu.



Halk Müziği Sanatçı Osman İbrahimov’un Kumuk halk şarkılarını seslendirdiği etkinlikte, sanat yönetmenliğini Mayram Kazimova’nın yaptığı «Kafkasya’nın Çocukları» Folklor Grubu’nun sergilediği Kumuk milli Dansları katılımcıların büyük beğenisini kazandı.



Etkinlikte Genel Sekreteri Düsen Kaseinov,  Kamil Aliyev ve Supiyanat Mamayeva’ya TÜRKSOY tarafından hazırlanan «Molla Penah Vagif Madalyası» takdim etti. Kamil Aliyev ise, Genel Sekreter Kaseinov ve Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Fırat Purtaş’a «Yirçi Kazak» madalyasını takdim etti. Etkinlik, konuşmacılara plaket ve katılım sertifikasının verilmesinin ardından çekilen aile fotoğrafıyla sona erdi.



-Zeynalabid Batırmurzayev kimdir?



            Ünlü Kumuk şairi Zeynalabid Batırmurzayev, 1897 yılında Dağıstan’ın Aksay köyünde dünyaya gelmiştir. Zeynalabid’in babası olan Nuhay Batırmurzayev kuyumcu olmakla beraber, aynı zamanda bir yazardı. Nuhay Batırmurzayev, Kumukça’da nesir üslubunda ilk eserleri yazan kişiler arasındadır. Aydın bir ailede dünyaya gelen Zeynalabid, dönemine göre iyi bir eğitim almıştır. Önce Dağıstan’ın Hasavyurt kentinde dünyevi okula gitmiş, daha sonra ise Kazan ve Heştarhan gibi dönemin büyük ve gelişmiş şehirlerinde eğitimine devam etmiştir. Gençlik yıllarında Rusya İmparatorluğu’nda baş gösteren siyasi gelişmeler sürecinde öğrenci hareketlerine aktif iştirak ederek, kendisinin dünyaya bakış açısını da geliştirmiştir. 1917 yılının Ekim Devrimi’nden sonra ise Dağıstan’da bir süre devlet makamlarında yer almış, Dağıstan’ın siyasi hayatında da aktif rol oynamıştır.



            1917-1918 yıllarında Zeynalabid Batırmurzayev’in teşkilatçılığı ile Dağıstan’da ilk kez bir Kumukça edebiyat dergisi olan “Tangçolpan” yayımlanmaya başlanmıştır. Zeynalabid’in birçok şiiri ve yazısı kendi ana dilinde, bu dergide yayımlanmıştır. 1918 yılında ise Kumukça yayımlanan “İşçi Halk” gazetesinin editörlüğünü yapmıştır. Gençlik yıllarında tüm gücüyle kendisini Dağıstan’ın siyasi hayatına adayan Zeynalabid aynı enerjisini Kumuk edebiyatının gelişmesine de harcamıştır. Bu yıllarda bir yazar olarak çok sayıda Kumukça şiirler, tiyatro oyunları yazmış ve Lev Tolstoy’un “Kafkasya Esiri” adlı eserini kendi diline çevirmiştir.



            Zeynalabid’in çağdaşları onu mücadeleci bir yazar olarak tanımlamışlardır. Kendisinin solak olmasından dolayı birisi, ona “neden kalemi sol elde tutarak yazıyorsun” diye sormuş, Zeynalabid ise “sağ elimde kılıç tuttuğum için” diye cevap vermiştir.



            1918-1919 yıllarında Rusya’da devam eden iç savaş döneminde, Zeynalabid Dağıstan’da Kumuk köylerini, Denikin’in ordusundan korumak amacıyla bölükler kurarak, bu bölüklerin komutanlık vazifesini üstlenmiştir. 1919 yılının güz aylarında birliği Denikin’in orduları tarafından bozguna uğratılmış, kendisi ise esir alınarak babası ile beraber Batayurtta kurşuna dizilmişlerdir. Kumukça yazan genç şair ve yazar babasının ölümü, Kumuk halkı ve edebiyatı için ağır kayıplardan sayılmaktadır.


Источник: www.turksoy.org




Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля