«Спортну юрегим алагъан жураларын танглагъанман»

– Рашит, мен билеген кюйде, сен спорт булан яш йылларынгдан берли машгъул болуп гелесен. Бир-бир гезиклерде бугюнлерде юрютеген касбунгдан спортну алгъа да чыгъарасан. Кюйге къарагъанда, ябушувну гьар тюрлю жураларына бакъгъан якъдагъы яшда тувгъан гьасиретлик сенде бугюнлерде де сёнмей.

– Тюз айтасыз. Белгили экени йимик, бизде оьрюм чагъында уланъяшланы кёбюсю спортну, айрокъда ябушувну гьар тюрлю жураларын айыра. Насипге, янгыз шагьарларда тюгюл, юрт ерлерде де гьали яшлагъа спорт булан машгъул болмакъ учун тийишли шартлар да болдурулгъан. Шолай, ата юртум Гьюсемегентде мактапда охуйгъан йылларымда магъа да спортгъа къуршалмагъа имканлыкъ болду. 1996-нчы йылдан тутуп, юртдагъы яшланы ва яшёрюмлени спорт школасына юрюп, мен ябушувну ушу-саньда журасы булан машгъул болуп турдум. Шонда ябушувну шо журасыны башлапгъы сырларына тюшюнмеге биринчи тренерим Эльберт Магьамматдагьирович Къазанатов магъа ёл ачды. Ону ёлбашчылыгъы булан гючюм чатагъан кюйде оьзюм де къаст этдим. Неге тюгюл, бир де къопдурувсуз айтгъанда, гьар къайсы спортчугъа да герти гьасил гёрсетмек учун нечакъы къыйын да, тер де тёкмеге тюше. Ону янгыз спортчу оьзю де, тренери де биле. Ябушув халчагъа чыкъгъанда буса, ону янгыз кёп йылланы боюндагъы гьаракатыны гьасили гёрюнюп къала. Шону гёз алгъа тутуп болмагъа ярай, Эльберт Магьамматдагьирович бизин, оьзюню алдында тарбияланагъан кочапланы, янгыз ябушмагъа тюгюл, инг алда   чыдамлыкъгъа уьйрете эди. Ол яшавда ­оьзюн тутагъан кюйлени, инг аслусу, герти адамлыкъны, тарыкъ болгъанда, бир-биревге жаны авруйгъанлыкъны бизин юреклеге сингдирмеге бажарды, ругь ва къаркъара якъдан чыныкъдырды. Шо саялы да яшдагъы гьасиретлигим бир де кемимей, бугюнлеге ерли гюнтувуш ябушувланы бары да журалары булан мен долангъанымны аслу себеби болуп токътай десем де, ялгъан тюгюл.

– Англашыла. Спортгъа къуршалгъандан берли, мисал учун айтгъанда, тутушуп ябушув булан тюгюл, ябушувну гюнтувуш жураларына нечик иштагьландынг?

– Бизин юрт айтардай уллу болмаса да, ондан кёп санавда республиканы, уьлкени ва дюнья оьлчевлерде алдынлыкъ алгъан спорчулар чыкъгъан. Оланы, сонг да оьз заманында кикбоксингден уьлкени ва дюньяны чемпионатларында алдынлыкъ алгъан, бугюнлерде яш спортчуланы тарбиялавгъа бары да къастын бакъдыргъан Россияны спортуну ат къазангъан устасы, узукъарим Къурбанали Акаевни сынаву, спортда етишген уьстюнлюклери магъа айрыча таъсир этди. Яш чагъымда яй айланы ону булан атамны агъасы, Къурбаналини атасы Магьаммат агъавумну уьюнде Атланавулда йибере эдим. Шо йылларда ерли спорт школада ишлей туруп, ол онлар булангъы Дагъыс­танны ва Россияны чемпионларын тарбиялады. Ол ябушмагъа уьйретген яшлар, оланы арасында уланы Къурбанали де бугюнлерде тренерлер болуп ишлей. Яш йылларыбызда Магьаммат агъавум, олай да атам Юсупгьажи, бизин бир де аямайлы, сыртыбыздан тер чыкъгъанчагъа ябушмагъа, гьар тюрлю сынавлардан оьтмеге борчлу эте эди. Гьали шогъар бир де гьёкюнмеймен. «Вёре, балам, осал болма, тенглилерингден де артда къалма»,– деген ёрукъда яшда магъа атам айтгъан сёзлени унутмайман. Оьтген йылланы гёзден гечирип, мен гьали ябушувну гюнтувуш журалары къаттылы­къны, чыдамлыкъны, къоччакълыкъны, тартынмай гъанлыкъны талап эте ва эргишини шо оьрде айтылгъан къылыкъ-хасиятын сынай деп гьисап этемен. Сонг да, мен спортну юрегим алагъан жураларын танглагъанман деп ташдырып айтмагъа боламан. Гьар не къайсы ишде йимик, гючден салгъан гёзню нюрю болмай­гъандай, спортну да юрегинг алагъан журасы булан тюгюл машгъул болмакъны бир де маънасы, не пайдасы ёкъ. Неге тюгюл, гёнгюлсюз гьаракатгъа берилип, гёрмекли оьрлюклеге етишмеге, асувлу натижаланы къолда этмеге биревге де бажарылмай.  

– Рашит, дурус айтасан. Сёзлерингни такрарлап айтгъанда, гёнгюллю гьаракат сени не йимик уьстюнлюклеге етишдирди? Яш йылларынгдан берли спортда сен етишген уьстюнлюклер аз тюгюлдюр.

– Озокъда, лап башда магъа ушу-саньдадан юртда ва районда юрюлеген ярышларда ортакъчылыкъ этип, тенгли оьрюм яшлар булан гюч сынамагъа, къурдашлыкъ ёлугъувларда тогъатарт­магъа тюшдю. Сонггъа таба республиканы ва уьлкени оьлчевюндеги ярышларда ортакъчылыкъ этмеге ёл ачылды. Москвада юрюлген «Кубок молодого дракона» деген турнирде, 2000-нчи йылда Дагъыстанны ва Россияны чемпионатларында алдынлыкъ алдым.

Магьачкъаладагъы финанс-экономика коллежде охуйгъан йылларымда ярышларда ортакъчылыкъ этмесем де, спортдан айрылмайгъан кюйде тренировкалагъа юрюп турдум. 2003-нчю йылда мени асгерге чакъырдылар. Мен Челябинск шагьарда хас бёлюклерде къуллукъ эте туруп, спортну ябушув журасындан шо йыл оьтгерилген Уралны чемпионатында экинчи ерге ес болум. 2005-нчи йылда Озёрск шагьарда оьтгерилген ярышларда буса биринчи ерни къазандым. 2008-нчи йылда ябушувну ушу-саньда журасындан Дагъыстанны чемпионатында алдынлыкъ алдым. Шо йылда уьлкени тахшагьары Москвада Россияны чемпионаты оьтгерилди. Шонда да мен бизин якълы Темирлан Абусаламов булан бирче ортакъчылыкъ этдим ва биринчи ерге ес болдум. 2009-нчу йылда да Россияны чемпионатында шолай оьрлюкню алдым.

Магьачкъала шагьарыны ич ишлер управлениесини ёл юрюш низамына къарайгъан бёлюгюнде къуллукъ этмеге башлагъанлы да, республика оьлчевде оьтгерилеген ярышларда бизин ведомство учун тогъатартмагъа кёп гезиклер чыкъгъанман. Умуми кюйде айтгъанда, ябушувну ушу-саньда, дзюдо, самбо йимик жураларындан беш керен Дагъыстанны чемпионатларында уьст гелгенмен. Озокъда, булар мени учун юрек яллыкъ табып, токътап къалар йимик натижалар тюгюл. Дагъы да алгъа талпынмагъа тарыкъ. Шо саялы бугюнлерде мен «Возрождение» деген клуб булан байлавлугъумну уьзмеймен. Шондагъы тренерим Багьавутдин Чаптиев магъа да, оьзгелеге де гьайлы янаша, хыйлы кёмек эте.

– Оьзюнг де эсгерип гетгенинг йимик, бизин республикадан тышда да ярышларда кёп гезиклер ортакъчылыкъ этгенсен. Мени гележек соравум да шону булан байлавлу болажакъ. Рашит, Дагъыстандан тышда бизин якълы спортчуланы къаравчулар нечик къаршылай? Оланы бажарывлугъуна, ябушувну юрютюв пагьмусуна нечик къыймат бережек эдинг?

– Дагъыстандан тышда да бизин якълы спортчуланы яман къаршыламай. Гьар ябушувдан сонг ерли къаравчулардан эсе бизинкилени тавушу кем чыкъмай. Бизин кочаплар ябушувну утгъанда чы, залда янгыз дагъыстанлылар бармы экен деп эсинге геле. Бизин жагьиллени атына кимлер нелер айтып къойса да, шо гьал да оланы патриот гьислерин, оьз халкъын да, яшайгъан ерин де якълайгъанын, огъар жаны авруйгъанлыгъын ачыкъ эте. Озокъда, шо даражадагъы ярышлагъа оьзлени рес­публикаларында алдынлыкъ алып турагъан спортчулар геле. Олар нечакъы бажарывлу ва пагьмулу кочап­лар болса да, бизинкилени усталыгъы шайлы артыкъ экенин ярышланы барышында юрюлеген тогъатартывлар исбатлай.

– Рашит, сен лап артда къайсы ярышларда ортакъчылыкъ этдинг? Оланы натижалары нечик болду? Гележекге сени не йимик умутларынг бар?    

– Ябушувну дзюдо журасындан Ич ишлер министерлигини къуллукъчуларыны арасында Дагъыстанда биринчиликни алмакъ учун оьтгерилген ярышларда ортакъчылыкъ этгеним он гюн бола. Шо ярышланы натижаларына гёре мен къуршалгъан Дагъыстанны ич ишлер министерлигини командасы экинчи ерге лайыкълы болду. Ич ишлер министерлигини къуллукъчуларыны арасында боксдан оьтгерилген чемпионатда да биринчиликни алдым. Эсгерилген ярышлар битгени бир нече гюн болагъангъа да къарамайлы, мен тренировкаларымны башла­гъанман. Буссагьатгъы вакътиде мени алдымда токътагъан бирдагъы бир агьвалат бар. Айтагъаным, бу йылны март айыны 25- нде Дагъыстанда биринчиликни алмакъ учун ярышлар юрюлежек. Шо ярышларда да тийишли даражада оьзюмню бажарывлугъумну ва усталыгъымны малим этип, ону оьлчевюнде юрюлежек тогъатартывларда алдынлыкъ алмакъ мени учун бек агьамиятлы.

– Шо ярышланы оьлчевюндеги тогъатартывлар сен гёзлейген кюйде оьтмекни ёрайман. Сонг да, ябушувланы гюнтувуш журалары пачалыкъны янындан таман даражада якъланмайгъанын айтмай къоймагъа болмайман. Шолай болгъандан сонг, харж якъдан сизин ярышланы, шоларда ортакъчылыкъ этмек учунгъу сапарларыгъызны харж якъдан якълайгъан кимдир?  

– Озокъда, кёп савболугъуз. Харж якъдан толу кюйде таъмин этилмей туруп, тийишли даражада ярышланы оьтгермеге бажарылмайгъаны англашыла. Гьукуматны, министерликни янындан кёмек гёрсетилмей къалмаса да, ери гелгенде, спортну оьсювюне яхшы тергев береген, бизге гьар заманда да кёмек къолун узатагъан «Къаягент район» деген муниципал къурулувну гьакимбашы, Дагъыстанны ябушув саниятларыны федерациясыны ёлбашчысы Магьамматэмин Гьажиевге баракалла билдирмеге сюемен.

Шону булан бирге, гьар къайсы спортчугъа да дос-къардашны, къурдашланы якълаву да бек тарыкъ. Оланы ягъындан якълавну да мен гьис этемен. Спорт тармакъдагъы уьстюнлюклеримни де мен олар булан байлайман. Шо уьстюнлюклер янгыз меники тюгюл, уьягьлюм Атикатгъа, къызларым Эсминагъа ва Садиягъа, олай да оьзге ювукъ адамларыма да ортакъ.

– Рашит, лакъырлашывубузну тамамлай туруп, торайып гелеген яш наслуну вакиллерине не ёрамагъа сюер эдинг?

– Юртда тувуп оьсгенге болма да ярай, халкъымны къылыгъына, хасиятларына, уллуланы ожакъда этеген таъсирине мен артыкъ тергев беремен. Шоланы да бирисин де унутмай торайып гелеген яш наслуну вакиллерине къайсы буса да бир тармакъда оьз халкъына пайдалы болар йимик чалышмагъа, спорт булан машгъул болмагъа насигьат этемен. Неге тюгюл, спорт булан иштагьланагъанлар бир де эсиртеген ичкилени ичмей, сигарет тартмай, наркотиклени къолламай, оьзлеге, айланасындагъылагъа гьюрмет этип яшай. Яшаву яшнап къалар йимик яшёрюмлеге савлукъ да ёрайман.

– Гележекде сагъа да гёз алгъа тутгъан бары да муратларынгны яшавгъа чыгъара туруп оьмюр сюрмекни ёрайман.

– Баракалла.


Насрулла БАЙБОЛАТОВ.  


Суратда: Р. АКАЕВ.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля